Hiện thực hóa mục tiêu Net Zero với hệ sinh thái năng lượng sạch

Phát triển hệ sinh thái năng lượng sạch là giải pháp trọng tâm để kiểm soát ô nhiễm và hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng '0'.

Các đô thị lớn của Việt Nam như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các trung tâm công nghiệp đang chịu áp lực kép từ quá trình đô thị hóa nhanh và ô nhiễm không khí gia tăng, việc chuyển dịch năng lượng và phát triển hệ sinh thái năng lượng sạch đã trở thành yêu cầu cấp bách.

Ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh: “Phát triển hệ sinh thái năng lượng sạch không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà là biểu hiện của tầm nhìn phát triển xanh".Ảnh: Đinh Tùng.

Thống kê cho thấy, giao thông, công nghiệp sử dụng nhiên liệu hóa thạch và các công trình xây dựng là những nguồn chủ yếu phát sinh bụi mịn PM2.5 và khí nhà kính CO₂ tại đô thị. Với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” tới năm 2050, Việt Nam không thể trì hoãn bước đi chuyển đổi năng lượng nếu muốn vừa bảo vệ môi trường, vừa phát triển kinh tế bền vững.

Phát biểu tại diễn đàn “Năng lượng xanh - Thành phố sạch” tổ chức sáng 7/11 tại Hà Nội, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh: “Phát triển hệ sinh thái năng lượng sạch không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà là biểu hiện của tầm nhìn phát triển xanh - một cam kết của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế về tương lai bền vững”.

Ông cho rằng, với vai trò đầu mối của Quốc hội trong việc thể chế hóa chính sách, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đang triển khai giám sát và củng cố khung pháp lý để đảm bảo quá trình chuyển dịch được triển khai toàn diện, đồng bộ.

Theo ông Tạ Đình Thi, đô thị phát thải thấp không chỉ nằm ở việc thay thế phương tiện giao thông bằng xe điện hoặc xăng sinh học, mà phải hình thành mạng lưới năng lượng sạch - giao thông xanh - quản lý phát thải. Ông dẫn lại rằng ngành giao thông dùng nhiên liệu hóa thạch, ngành điện vẫn phụ thuộc lớn vào than và khí đốt, do đó nếu chỉ thay đổi “khâu cuối” mà không thay đổi “nguồn” thì mục tiêu môi trường sẽ khó đạt. Vì vậy, việc xây dựng hệ sinh thái năng lượng sạch bao gồm nguồn điện tái tạo, nhiên liệu chuyển tiếp, hạ tầng sạc và trạm cấp nhiên liệu xanh... phải được đặt ngang hàng với việc kiểm soát phát thải.

Ở các đô thị lớn, tiêu thụ năng lượng chiếm tỉ lệ rất lớn, đồng thời cũng là nơi phát thải cao. "Nếu chúng ta không đồng bộ nguồn cung - công nghệ - chính sách thì sẽ chỉ giải quyết phần ngọn chứ không cắt được nút thắt nguồn", ông Thi nhấn mạnh thêm. Với vai trò của Quốc hội, Ủy ban sẽ thúc đẩy việc rà soát các văn bản, đề xuất bổ sung quy định cho nhiên liệu, công nghệ và giao thông, để hình thành khung pháp lý phù hợp với xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu.

Trên thực tế, ông Tạ Đình Thi cho rằng việc chuyển dịch sang năng lượng sạch đòi hỏi không chỉ vốn và công nghệ, mà cả sự đồng bộ giữa các bộ ngành, địa phương và doanh nghiệp. Ông phát biểu: “Chính sách phải khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị năng lượng sạch, tạo động lực cho đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.” Theo đó, Ủy ban sẽ làm việc chặt chẽ với Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường để thúc đẩy phát triển điện gió, điện mặt trời, nhiên liệu sinh học và hydro xanh.

Một trong những giải pháp mà ông Thi đề cập là triển khai mô hình “trạm năng lượng xanh” tại các đô thị lớn, cung cấp đồng thời LNG, nhiên liệu sinh học, điện sạc và hydrogen cho giao thông công cộng và logistics xanh. Ông cho rằng đây sẽ là mắt xích quan trọng để kết nối giao thông - năng lượng - đô thị thông minh. Cùng với đó, ông lưu ý rằng phải hoàn thiện mạng truyền tải và lưới sạc, khuyến khích phát điện tại chỗ và tiêu thụ tại chỗ để giảm áp lực lưới quốc gia.

Về khung pháp lý, ông Thi cho biết Ủy ban đang đẩy nhanh việc sửa đổi, bổ sung nghị định, luật liên quan tới nguồn điện tái tạo và nhiên liệu mới. “Chúng ta không chỉ sửa đổi quy chuẩn mà phải tạo môi trường phát triển thuận lợi, minh bạch và có kiểm soát,” ông nói. Đồng thời, ông đề nghị tăng cường giám sát đầu tư, thu hút tư nhân và xây dựng cơ chế tài chính xanh để hỗ trợ doanh nghiệp tham gia chuyển dịch.

Về triển vọng, ông Thi tin tưởng: nếu tiến trình này được thực hiện đồng bộ và có tính hệ thống, Việt Nam sẽ từng bước định hình được hệ sinh thái năng lượng sạch - giao thông xanh - đô thị phát thải thấp, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0”. Ông kêu gọi: “Hãy biến quyết định hôm nay thành hành động cụ thể, vì không gian sống của người dân và vì tương lai của đất nước.”

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/hien-thuc-hoa-muc-tieu-net-zero-voi-he-sinh-thai-nang-luong-sach-d783017.html