Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng tinh gọn

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chủ trì cuộc họp.

Phát biểu gợi mở tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh đây là một Đề án “khó và lớn”, lần đầu tiên tiếp cận việc rà soát, đánh giá cấu trúc hệ thống pháp luật ở tầm tổng thể để chuẩn bị cho việc xây dựng Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật trong thời gian tới.

Bộ trưởng đề nghị các đại biểu, chuyên gia bám sát một số nội dung trọng tâm khi góp ý cho dự thảo Đề án, xem xét kỹ kết cấu, cách thiết kế và trình bày của Đề án đã đáp ứng yêu cầu của Đề án báo cáo trình Bộ Chính trị hay chưa.

Cùng với đó, tiếp tục rà soát xem đánh giá thực trạng đã đầy đủ chưa, nhất là những vướng mắc, bất cập trong hoàn thiện cấu trúc nội dung, cấu trúc hình thức và các cơ chế bảo đảm, vận hành của hệ thống pháp luật hiện hành. Đề xuất các giải pháp mang tầm chiến lược, có tính nền tảng và khả năng tạo ra những chuyển biến mang tính đột phá khi được thông qua và triển khai đồng bộ.

Nêu ý kiến tại cuộc họp, ông Ngô Trung Thành, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đề nghị dự thảo Đề án không chỉ dừng lại ở việc liệt kê các luật hiện hành và đề xuất luật mới, mà cần tính toán cả phương án cơ cấu lại các văn bản hiện có: luật nào có thể, thậm chí cần thiết phải tách ra thành nhiều luật chuyên ngành; luật nào có thể hợp nhất để tránh tình trạng “nở” quá nhiều luật riêng rẽ, chồng chéo, mâu thuẫn nhau, nhất là trong các lĩnh vực như chuyển đổi số, an ninh mạng, dữ liệu số.

Theo ông Thành, nội dung cần điều chỉnh phải được xác định thật rõ, bao quát đầy đủ, nhưng tên gọi các dự án luật nên được thiết kế ở mức đủ mở, tránh định hình quá cứng, để sau này vẫn có dư địa linh hoạt trong việc quyết định một hay nhiều luật điều chỉnh cùng một nhóm vấn đề.

Về nội dung “kiến tạo phát triển”, chuyên gia này cho rằng, Đề án cần định nghĩa rõ thế nào là quy phạm mang tính kiến tạo, áp dụng trong những lĩnh vực, quan hệ nào. Trong đó cơ chế thử nghiệm sandbox phải được thiết kế chặt chẽ, chỉ áp dụng với những lĩnh vực mới, biến động nhanh, không thể áp dụng tùy tiện, nhất là trong các lĩnh vực nhạy cảm, tránh gây hậu quả nghiêm trọng.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, Đề án cần làm rõ nguyên tắc phân tầng văn bản theo mức độ quan trọng của từng nội dung.

“Ví dụ quyền kinh doanh – quyền đã được Hiến pháp ghi nhận nhưng nhiều năm lại chỉ được điều chỉnh bằng Nghị định, đặc biệt với khu vực hộ và cá nhân kinh doanh chiếm tới khoảng 30% GDP. Những vấn đề cốt lõi như vậy, theo tôi phải được quy định ở cấp luật vì luật có thẩm quyền cao hơn và quy trình xây dựng chặt chẽ hơn”, ông Tuấn nói.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Tư pháp nhấn mạnh việc xây dựng danh mục các luật cần ban hành là rất quan trọng, phải lập theo từng năm và sẽ được đưa vào phụ lục của Báo cáo chính trị.

Bộ trưởng đề nghị tiếp tục làm rõ cấu trúc hệ thống pháp luật theo hướng tinh gọn hơn. Hiến pháp vẫn là tầng cao nhất; dưới đó là luật và Điều ước quốc tế; tiếp theo là văn bản dưới luật của Trung ương và địa phương; và một tầng cho án lệ, tập quán, các nguồn “luật mềm”...

Đồng thời, cần làm rõ nguyên tắc quan hệ giữa luật chung và luật chuyên ngành theo hướng luật chuyên ngành phải phù hợp với các nguyên tắc cơ bản trong các luật rường cột, nền tảng nhưng khi triển khai chi tiết thì luật chuyên ngành được ưu tiên.

Bộ trưởng cũng lưu ý, không phải lĩnh vực nào còn trống cũng đều phải ban hành văn bản luật, nhất là trong bối cảnh mở rộng nguồn luật; phải xác định rõ thứ tự áp dụng gồm luật thành văn, án lệ, tập quán…

HƯƠNG NGUYÊN

Nguồn: https://nhandan.vn/hoan-thien-cau-truc-he-thong-phap-luat-viet-nam-theo-huong-tinh-gon-post924673.html