Phạm Đình Tiến 'gieo' nụ cười qua điêu khắc

Sinh năm 1988, Phạm Đình Tiến là một trong những tài năng trẻ nổi bật của giới điêu khắc Việt Nam. Anh thích “chơi” với giải phẫu cơ thể người để sáng tạo ra những tác phẩm tự do và phá cách. Tháng 11 năm nay, anh mang tác phẩm điêu khắc lớn nhất của mình đến trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Flamingo nhân dịp kỷ niệm hành trình 10 năm Art In The Forest (AIF).

Lần đầu tiên tôi gặp Phạm Đình Tiến là nhân dịp anh ra Hà Nội công tác kết hợp với…đu idol. Tiến tạo cho tôi nhiều ấn tượng trái ngược: một mặt, anh rất trẻ trung, thoải mái, hóm hỉnh, mặt khác, anh lại có vẻ già trước tuổi, thậm chí trông có phần suy tư. Ai bảo Tiến nhỏ tuổi nhất trong các nghệ sĩ tham gia triển lãm kỷ niệm 10 năm Art In The Forest mà lại có quá nhiều…nếp nhăn: đuôi mắt chằng chịt vết chân chim và chính giữa trán một vết hằn sâu thấy rõ. Vì thế, dù cười nói rạng rỡ, có lẽ Tiến sâu lắng hơn cái vẻ hihi haha mà anh vẫn thường trưng ra bên ngoài.

Tác phẩm mà anh mang đến triển lãm lần này mang một cái tên khá tưng tửng: “Ok bạn”. Đó là một bức tượng đồng cao 4 mét rưỡi, dài đuồn đuỗn, hình dáng kỳ cục như một “người cây” với hai chân xoắn quẩy, đi dép tổ ong và bàn tay khum các ngón tạo thành biểu tượng “Ok”. Màu xanh đồng patina trên tượng như hòa quyện với rừng cây, Tiến bảo, rồi màu sắc bức tượng sẽ tiếp tục thay đổi, như thể một sinh vật sống, cùng chung nhịp thở với khu rừng.

Trong lúc chúng tôi trò chuyện, một nhóm du khách lại gần bức tượng, cười nói xôn xao và nhờ Tiến chụp hộ hình lưu niệm. Có vẻ chính họ cũng thấy tò mò và thú vị với tác phẩm trông vừa gần gũi, vừa lạ lẫm này.

Chân dung nhà điêu khắc Phạm Đình Tiến. Ảnh: NVCC

Anh có thể chia sẻ đôi nét về tác phẩm mà anh mang đến triển lãm Art In The Forest 2025?

“Ok bạn” hiện là tác phẩm bằng đồng lớn nhất mà tôi từng thực hiện. Vì tượng lớn và đúc kim loại nên cũng có phần bỡ ngỡ. Tôi phác thảo trên máy tính trước, rồi lại nặn đất sét để dung hòa hai kỹ năng tạo hình mà mình có.

Tác phẩm này tôi lấy cảm hứng từ hình ảnh của một cái cây – hoặc ai đó đóng giả một cái cây. Có chút quen, chút lạ, trông vui, nhưng nhìn kỹ thì cũng có chút…thần linh. Nó làm tôi nhớ đến những người bạn đi dép tổ ong, lúc nào cũng vui vẻ, làm việc sơ sài, hỏi đến thì chuyện gì cũng ổn và luôn có một niềm tin mạnh mẽ vào may mắn. Những vấn đề của quan điểm hiện sinh trong đời sống hiện đại đều tan biến khi ở cạnh những người bạn như vậy.

Ở tác phẩm này, công chúng gặp lại một phong cách rất dí dỏm, tươi vui, nhẹ nhàng rất “Phạm Đình Tiến”. Đây có phải là một “signature” mà anh muốn công chúng nhớ về mình? Nó có tương đồng với tính cách ngoài đời của anh?

Chắc do bình thường tôi thích mấy chuyện vui và hay nói đùa nên cũng ảnh hưởng đến tác phẩm đôi chút. Tôi ít để ý đến “signature”, nhưng nghĩ rằng mỗi tác phẩm đều lưu vết, dù có biến đổi thế nào thì ai đó vẫn có thể nhận ra. Nếu người xem nhớ đến tôi với phong cách vui tươi, dí dỏm thì tôi cũng rất thích.

Sự dí dỏm, tươi vui rất riêng dễ nhận ra trong tác phẩm của Phạm Đình Tiến. Ảnh: Flamingo

Là nghệ sĩ trẻ nhất tham gia triển lãm năm nay, anh cảm thấy thế nào khi đứng chung sân với những bậc đàn anh, đàn chị đã thành danh trong lĩnh vực điêu khắc ở Việt Nam?

Tôi cảm thấy rất, rất tự hào. Khi còn là sinh viên, tôi đã biết đến các thầy cô cùng các anh qua báo chí và ngưỡng mộ mọi người. Được có mặt trong cùng một triển lãm khiến tôi thấy vừa may mắn vừa áp lực.

Được góp mặt tại kỷ niệm 10 năm AIF là một cột mốc quan trọng với cá nhân tôi vì từ lâu tôi đã khao khát có một tác phẩm lớn ở không gian công cộng đúng nghĩa. Tác phẩm tại AIF lần này giống như một giấc mơ đã thành hiện thực: được nhìn, được chạm, được hiểu và cho mình thêm kinh nghiệm ở chặng đường dài phía trước.

Anh nghĩ gì về vai trò, ý thức thế hệ của các nghệ sĩ trẻ trong việc tiếp nối và làm mới nghệ thuật đương đại Việt Nam?

Rất khó để đưa ra một nhận định chung cho cả một thế hệ. Vai trò của nghệ sĩ trẻ trong việc tiếp nối nghệ thuật đương đại Việt Nam là không thể phủ nhận tuy nhiên việc tiếp nối này còn nhiều vấn đề. Thế hệ trẻ sinh ra trong một giai đoạn xã hội có nhiều chuyển biến, có thể nói là giai đoạn chuyển giao từ tính nề nếp hệ thống sang tự do phân tán.

Mỗi nghệ sĩ trẻ tự học và tự tạo ra môi trường làm việc của riêng mình. Có người thiên về thể nghiệm tìm cái mới, có người lại đào sâu kỹ thuật, người thì thiên về cảm xúc – nên khó có một xu hướng chủ đạo. Nó giống như một phòng thí nghiệm diện rộng. Việc thí nghiệm có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào năng lực bản thân, việc tiếp cận được nguồn tài chính và môi trường làm việc phù hợp.

Với bản thân thân tôi, việc sống hài hòa với môi trường quanh mình là một chất liệu để tạo ra cái mới. Làm việc mỗi ngày với tinh thần vui vẻ, thành thật với nghề mới bình tĩnh về tư duy, hiểu thêm về mỹ thuật và kỹ thuật phù hợp với mình.

Tuổi trẻ thường gắn với sự tự do, thử nghiệm và đôi khi cả liều lĩnh. Anh có thấy những đặc tính này phản ánh trong cách anh sáng tác và xây dựng tác phẩm không?

Tự do là một trong những yếu tố tôi đề cao nhất trong việc sáng tác. Nhiều khi suy nghĩ tự do quá nhưng kỹ thuật, kiến thức chưa theo kịp nên thành ra…liều lĩnh. Nói vậy chứ tôi thích tự do sáng tạo với kiến thức và kinh nghiệm đủ đầy, như mây trôi nước chảy, mà không cần phải liều lĩnh.

Khi công chúng chiêm ngưỡng tác phẩm của anh, anh mong họ sẽ nở một nụ cười, nảy sinh một sự tò mò hay một suy ngẫm nào khác?

Công chúng mà nở nụ cười thì quá là vui rồi, còn nếu suy ngẫm thì lại càng hay. Tượng đẹp đến mấy mà không tác động mảy may đến cảm xúc, suy nghĩ của người xem thì cũng khó vui. Tác phẩm của tôi thường miên man với những suy nghĩ đã thành tiềm thức, thể hiện qua tạo hình của cảm xúc bất chợt, nó không thực sự rõ ràng như câu chữ của một bài văn xuôi. Cách diễn tả hay nhất chính là tác phẩm mà khán giả trực tiếp nhìn thấy.

Một góc của Bảo tàng Nghệ thật Đương đại Flamingo. Ảnh: Flamingo

Tác phẩm của anh sẽ được trưng bày tại triển lãm Art In The Forest 2025, trong khuôn viên của Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Flamingo. Theo anh một chương trình nghệ thuật “dài hơi” như AIF có ý nghĩa như thế nào với sự phát triển của nghệ thuật điêu khắc tại Việt Nam?

Với tôi, để điêu khắc phát triển cần những yếu tố chính sau: nghệ sĩ có năng lực, người tổ chức am hiểu, tôn trọng nghệ thuật và tính tự nhiên của nó, không gian trưng bày đúng nghĩa, nguồn tài chính đảm bảo và công chúng yêu mến nghệ thuật. Ở Việt Nam, hiếm khi những yếu tố trên gặp nhau cùng lúc.

Art In The Forest là chương trình đầu tiên và hiện tại vẫn là duy nhất mà tôi thấy hội tụ đủ những yếu tố cần thiết trên. Với tôi, AIF là một hình mẫu lý tưởng cho việc phát triển điêu khắc tại Việt Nam. Cách đây 10 năm khi AIF lần đầu tiên ra mắt, tôi đã thật sự bất ngờ về cách thức tổ chức cũng như chất lượng tác phẩm. Trong lòng tôi cảm thấy rất vui bởi đây là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử phát triển nền điêu khắc Việt Nam đương đại. Đây thực sự là một tia hy vọng cho nền điêu khắc nước nhà, bởi trên thế giới không có một nền nghệ thuật hùng mạnh nào mà thiếu vắng bóng dáng của nhà bảo trợ.

Cảm ơn về những chia sẻ của anh! Chúc anh ngày càng thành công trong sự nghiệp!

Art In The Forest (AIF) là một chương trình nghệ thuật thị giác do Flamingo Holdings khởi xướng từ năm 2015 với mong muốn đưa nghệ thuật ra khỏi không gian trưng bày truyền thống, để hòa cùng thiên nhiên và đến gần hơn với công chúng. Dự án nhiều lần được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vinh danh trong Top 5 sự kiện mỹ thuật tiêu biểu toàn quốc, đồng thời góp phần giúp Flamingo Đại Lải Resort được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận là “Khu resort có không gian nghệ thuật bên hồ lớn nhất Việt Nam.”

Năm 2020, AIF chuyển sang một giai đoạn mới, Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Flamingo (FCAM) - bảo tàng nghệ thuật đương đại đầu tiên tại Việt Nam được ra mắt, quy tụ hơn 120 tác phẩm thuộc nhiều loại hình. Nhân dịp kỷ niệm 10 năm hành trình (2015 - 2025), vào ngày 29/11 tới đây, FCAM tổ chức triển lãm đặc biệt, giới thiệu bộ sưu tập mới gồm 8 tác phẩm điêu khắc lớn của 8 nghệ sĩ tiêu biểu, tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong của Flamingo Holdings trong việc phát triển nghệ thuật đương đại Việt Nam.

Nguồn:https://tienphong.vn/pham-dinh-tien-gieo-nu-cuoi-qua-dieu-khac-post1797932.tpo