Hơn 1,6 triệu thanh niên 'không học, không làm, không đào tạo': Bài toán sau tốt nghiệp

Vấn đề giải quyết việc làm cho sinh viên sau tốt nghiệp đang rất nan giải. Có thời điểm hơn 225.500 người có bằng đại học/sau đại học thất nghiệp – chiếm khoảng 20% tổng số người thất nghiệp. Quý 3/2025, hơn 1,6 triệu thanh niên từ 15 – 24 tuổi không học tập, không làm việc và không tham gia đào tạo.

Đó là thông tin đáng chú ý tại Ngày hội “Hướng nghiệp - du học và việc làm quốc tế 2025” vào ngày 7.12 tại Trung tâm Đào tạo, bồi dưỡng kiến thức ngoại giao và ngoại ngữ, Bộ Ngoại giao (tại TP.HCM).

Có thời điểm hơn 225.000 cử nhân thất nghiệp

Tại ngày hội, bà Hoàng Vân Anh, Tổng giám đốc Tập đoàn An Dương, dẫn lại các số liệu và chỉ ra rằng có thời điểm hơn 225.500 người có bằng đại học hoặc sau đại học bị thất nghiệp, chiếm tới 20% tổng số người thất nghiệp.

Số liệu từ Cục Thống kê cho biết quý 3/2025, hơn 1,6 triệu thanh niên từ 15 – 24 tuổi không học tập, không làm việc và không tham gia đào tạo, tương đương 11,5% thanh niên cả nước. Con số này tăng thêm hơn 222.000 người so với quý trước và gần 183.000 người so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên hiện đã vượt mốc 9%, cao gấp 3 lần mức trung bình toàn quốc.

Điều đáng nói là trong khi số lượng sinh viên tốt nghiệp tăng lên hằng năm, nhiều doanh nghiệp vẫn cho rằng kỹ năng thực hành, ngoại ngữ, tác phong làm việc và khả năng thích ứng của người trẻ chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế.

Bà Hoàng Vân Anh cho rằng hiện nay, có bằng cấp chưa chắc sẽ có việc làm, vấn đề giải quyết việc làm cho sinh viên sau tốt nghiệp rất nan giải

ẢNH: YẾN THI

"Nhiều sinh viên dù tốt nghiệp khá, giỏi hay xuất sắc vẫn phải đào tạo lại từ đầu khi vào doanh nghiệp. Bằng cấp không còn là bảo đảm, mà thị trường đòi hỏi kỹ năng thật và khả năng làm việc thực tế”, bà Hoàng Vân Anh thẳng thắn.

Bà Vân Anh nói thêm, thực tế, không ít sinh viên chọn ngành học theo nguyện vọng của cha mẹ chứ không phải ước mơ của chính mình, vì vậy mà nhiều bạn không có động lực học tập, sau khi tốt nghiệp lại đi làm trái ngành, không đúng chuyên môn.

Đại diện các đơn vị tại ngày hội cho rằng thói quen học lý thuyết nặng, thiếu cọ xát thực tế khiến sinh viên khó hòa nhập môi trường làm việc ngay khi ra trường. Trong khi thị trường lao động ngày càng đòi hỏi những tiêu chuẩn cao hơn, từ ngoại ngữ, kỹ năng nghề, đến tác phong công nghiệp.

Theo bà Hoàng Vân Anh, nhân lực Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn trong bối cảnh toàn cầu hóa, sự cạnh tranh với nhân lực ở khu vực và quốc tế gia tăng mạnh mẽ. Trong khi Việt Nam thiếu nhân lực chuẩn tay nghề, ngoại ngữ và tác phong công nghiệp.

Xu hướng "học - làm - hưởng lương"

Các chuyên gia cho biết giữa bối cảnh thị trường lao động trong nước cạnh tranh ngày càng gay gắt, nhiều bạn trẻ bắt đầu tìm đến các ngành nghề đang "khát" nhân lực, có khả năng đảm bảo việc làm tốt hơn. Nhiều người lựa chọn những con đường thực tế hơn, tập trung vào kỹ năng nghề, tính ứng dụng thực tế, cơ hội làm việc ở nước ngoài và thu nhập cao.

Tại ngày hội, ông Mai Anh Thái, Giám đốc Trung tâm Đào tạo, bồi dưỡng kiến thức ngoại giao và ngoại ngữ (Bộ Ngoại giao), cho biết nhiều quốc gia đang hình thành mô hình đào tạo theo hướng "học - làm - hưởng lương", tạo điều kiện cho người học vừa tiếp cận kiến thức, vừa rèn luyện kỹ năng thực tế và có thu nhập để trang trải cuộc sống. Đây là cơ hội rất tiềm năng cho học sinh, sinh viên Việt Nam, nếu biết lựa chọn đúng lộ trình và có sự chuẩn bị tốt. Thực tế, thời gian qua đã có hàng trăm nghìn thanh niên Việt Nam đã và đang học tập, làm việc tại các quốc gia phát triển.

Ông Hồ Như Duyến, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển giáo dục và đào tạo phía nam, Văn phòng Bộ GD-ĐT, thông tin thời gian qua, nhu cầu tìm hiểu về du học, học nghề và việc làm ở nước ngoài ngày càng tăng.

Từ năm 2025-2030, các quốc gia phát triển sẽ tiếp tục mở rộng nhu cầu nhân lực trong các lĩnh vực: điều dưỡng - chăm sóc sức khỏe; công nghệ thông tin, tự động hóa và công nghệ cao; cơ khí – điện – điện tử; quản trị nhà hàng - khách sạn và kỹ thuật công nghiệp.

Nhiều quốc gia đã chuyển mạnh sang mô hình "đào tạo kép", kết hợp giữa học và làm với mức thu nhập sớm. Mô hình này giúp người học vừa tiếp cận kiến thức chuẩn quốc tế, vừa rèn luyện kỹ năng thực hành, vừa có thu nhập và tự trang trải chi phí, sớm tích lũy kinh nghiệm nghề nghiệp.

Theo ông Hồ Như Duyến, từ năm 2025-2030, các quốc gia phát triển sẽ tiếp tục mở rộng nhu cầu nhân lực trong nhiều lĩnh vực

ẢNH: YẾN THI

Theo bà Hoàng Vân Anh, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan đang là những quốc gia, vùng lãnh thổ có dân số già thuộc nhóm cao nhất thế giới. Tỷ lệ sinh thấp kéo dài qua nhiều thập kỷ khiến lực lượng lao động bản địa không đủ để đáp ứng. Bên cạnh đó, lực lượng lao động trẻ bản địa không muốn làm việc trong các ngành áp lực, vất vả hoặc thu nhập trung bình.

Vị vậy, các quốc gia, vùng lãnh thổ này buộc phải mở rộng chính sách thu hút nhân lực trẻ quốc tế, đặc biệt ở các ngành thiếu hụt trầm trọng. Việt Nam, với dân số trẻ và khả năng thích ứng tốt, nhanh chóng trở thành nguồn cung lao động giàu tiềm năng.

Bà Hoàng Vân Anh thông tin, ở mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ sẽ có những tiêu chí khác nhau, thu nhập và cơ hội sau khi tốt nghiệp cũng khác nhau:

ẢNH: YẾN THI

"Trong các chuyến công tác tại Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đài Loan, tôi thường gặp các bạn trẻ Việt Nam đang học nghề, thực tập hoặc làm việc trong các doanh nghiệp kỹ thuật, cơ khí, chăm sóc sức khỏe, khách sạn - nhà hàng. Không ít em chia sẻ rằng thời gian đầu gặp khó khăn, từ sự khác biệt trong giao tiếp, văn hóa, sinh hoạt, thời gian biểu đến kỷ luật lao động. Nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, các em thích nghi rất nhanh", ông Mai Anh Thái chia sẻ thêm.

Nguồn: https://thanhnien.vn/hon-16-trieu-thanh-nien-khong-hoc-khong-lam-khong-dao-tao-bai-toan-sau-tot-nghiep-185251207221816045.htm