Kế hoạch 02-KH/BCĐTW – “Cú hích” mở đường cho Gen AI và Trợ lý ảo trong cải cách bộ máy hành chính nhà nước

Trong hành trình chuyển đổi số quốc gia, bộ máy hành chính công đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ. Khối lượng công việc văn thư, báo cáo, tổng hợp dữ liệu ngày càng lớn; quy trình xử lý vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc; năng lực khai thác dữ liệu phục vụ ra quyết định còn hạn chế. Những vấn đề đó không chỉ ảnh hưởng tới hiệu suất nội bộ mà còn tác động trực tiếp đến chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Trong bối cảnh đó, Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được ban hành đầu năm 2025 đã tạo nên một bước ngoặt chiến lược. Không chỉ là một văn bản hành chính, Kế hoạch 02 thể hiện một tầm nhìn chính trị – công nghệ táo bạo: Lấy dữ liệu làm trung tâm, lấy trí tuệ nhân tạo làm công cụ dẫn dắt quá trình tái cấu trúc bộ máy hành chính nhà nước.

Từ quản lý bằng văn bản sang quản trị bằng dữ liệu và trí tuệ nhân tạo

Trong nhiều thập kỷ, quản trị hành chính của Việt Nam dựa trên nguyên tắc xử lý văn bản giấy tờ, quy trình đa cấp và chuỗi phê duyệt kéo dài. Mỗi khâu thêm một lớp hồ sơ, mỗi cấp thêm một tầng chờ đợi. Cách làm ấy không chỉ tiêu tốn thời gian và nguồn lực mà còn khiến quá trình điều hành trở nên thụ động, khó phản ứng nhanh trước biến động thực tế.

Kế hoạch 02 đã xác định một tư duy hoàn toàn mới: "Thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh, hiệu quả, lấy dữ liệu làm trung tâm". Từ đây, công nghệ không còn là phần phụ trợ, mà trở thành trục xương sống của hệ thống quản trị công.

Đặc biệt, lần đầu tiên đưa "trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, trợ lý ảo, thiết bị bay không người lái" vào nhóm công nghệ chủ lực phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo các cấp. Việc "chỉ mặt đặt tên" các công nghệ này trong một kế hoạch cấp Trung ương không đơn thuần mang tính hình thức. Đó là lời khẳng định rằng AI, đặc biệt là Generative AI (AI tạo sinh) sẽ giữ vai trò trung tâm trong tiến trình hiện đại hóa nền hành chính Việt Nam.

Gen AI và Trợ lý ảo – hạt nhân tái cấu trúc phương thức làm việc

Nếu trước đây, số hóa chỉ dừng ở việc chuyển văn bản giấy sang tệp điện tử, thì với Gen AI, cả quy trình được "lập trình lại" từ gốc. Mỗi cán bộ, công chức trong tương lai gần có thể được hỗ trợ bởi một "đồng nghiệp số" Trợ lý AI cá nhân, sẵn sàng đảm nhiệm phần lớn các tác vụ hành chính lặp đi lặp lại.

Hệ thống này có thể: Tự động soạn thảo công văn, tờ trình, báo cáo dựa trên dữ liệu sẵn có và mẫu chuẩn; Tóm tắt các văn bản pháp quy dài hàng chục trang trong vài giây; Tra cứu thông minh: Chỉ cần "hỏi" về một điều khoản, nghị định hay quy định, hệ thống sẽ trả lại câu trả lời chính xác kèm nguồn trích dẫn; Quản lý công việc cá nhân: Nhắc lịch họp, phân loại ưu tiên, gợi ý cách phối hợp giữa các phòng ban.

Một chuyên viên từng mất vài giờ để tìm căn cứ pháp lý cho một Tờ trình giờ chỉ cần vài giây với câu lệnh đơn giản. Việc soạn thảo nội dung chuyển từ gõ chữ sang điều phối ý tưởng. Theo các mô hình thử nghiệm, thời gian xử lý có thể rút ngắn tới 70–80%, trong khi chất lượng và tính nhất quán tăng đáng kể.

Ở cấp độ hệ thống, Gen AI có thể đảm nhận vai trò "bộ não phân tích" cho cơ quan nhà nước: Đọc hiểu, phân loại và phân luồng văn bản đến đúng người có thẩm quyền; tổng hợp dữ liệu từ nhiều nguồn, như báo cáo của các đơn vị, thống kê kinh tế – xã hội, thông tin từ báo chí và phản ánh của người dân để xây dựng báo cáo phân tích đa chiều, dự báo xu hướng và cảnh báo rủi ro sớm. Nhờ đó, quá trình điều hành chuyển từ "xử lý thụ động" sang "ra quyết định chủ động". Lãnh đạo các cấp có thể tiếp cận dữ liệu tổng hợp, trực quan, được xử lý tức thời và hỗ trợ bởi mô hình dự báo, thay vì chỉ dựa vào báo cáo tuần hay tháng.

Không phải thay thế con người, mà là trao quyền cho con người

Điểm đáng chú ý nhất trong triết lý của Kế hoạch 02 là cách tiếp cận nhân văn: AI không thay thế cán bộ, công chức, AI trao quyền cho họ. Khi được giải phóng khỏi các công việc hành chính lặp lại, con người sẽ có thêm thời gian và năng lượng cho những nhiệm vụ mang tính chiến lược, sáng tạo và phục vụ cộng đồng.

AI không chỉ làm cho bộ máy nhanh hơn, mà còn thông minh hơn, minh bạch hơn. Đây chính là nền tảng để hướng tới mô hình Chính phủ trí tuệ nhân tạo (AI Government), giai đoạn phát triển cao hơn của Chính phủ số, nơi dữ liệu, công nghệ và con người kết hợp để kiến tạo một nền hành chính hiệu quả, liêm chính và phục vụ người dân.

Khi Gen AI trở thành "động cơ" của cải cách hành chính, và khi từng công chức có thể sở hữu một "trợ lý số" của riêng mình, bộ máy công quyền Việt Nam có cơ hội bước vào kỷ nguyên vận hành hoàn toàn mới: nhanh – chính xác – minh bạch – lấy người dân làm trung tâm.

Kế hoạch 02-KH/BCĐTW vì thế không chỉ là một văn bản chỉ đạo mà còn là tuyên ngôn cho một thời kỳ quản trị mới, nơi trí tuệ nhân tạo không nằm trong phòng thí nghiệm, mà hiện diện ngay trong từng quyết định, từng quy trình của nền hành chính quốc gia.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/ke-hoach-02-kh-bcdtw-cu-hich-mo-duong-cho-gen-ai-va-tro-ly-ao-trong-cai-cach-bo-may-hanh-chinh-nha-nuoc-197251026085222348.htm