"Tiếng nói chung" trong bảo vệ di sản toàn cầu
Được thành lập năm 2013, Câu lạc bộ (CLB) Các di sản thế giới tại Việt Nam ra đời nhằm tạo diễn đàn tập hợp các ban quản lý di sản văn hóa và thiên nhiên trong cả nước.
Sự liên kết này giúp tăng cường chia sẻ chuyên môn, hỗ trợ kỹ thuật và tạo nên tiếng nói chung trong bảo vệ các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản.
Năm 2025 ghi nhận nhiều biến động khí hậu cực đoan, tác động trực tiếp đến hạ tầng, cảnh quan và tính toàn vẹn của không ít di sản. Trong bối cảnh đó, vai trò điều phối, chia sẻ nguồn lực của CLB trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Dấu mốc đáng chú ý nhất năm 2025 là Quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn - Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh Di sản thế giới, trở thành thành viên thứ 9 của mạng lưới.
Việc mở rộng “gia đình di sản” không chỉ nâng cao vị thế văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế mà còn mở ra nhiều cơ hội về hợp tác nghiên cứu, quảng bá du lịch và phát triển cộng đồng dựa trên giá trị di sản.
Trong vai trò Chủ tịch CLB Các di sản thế giới tại Việt Nam năm 2025, Ban Quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn đẩy mạnh nhiều sáng kiến mang tính đột phá, nổi bật ứng dụng mạnh mẽ công nghệ trong khảo sát, trùng tu và giám sát di sản.
Theo ông Nguyễn Công Khiết, Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, Mỹ Sơn lần đầu áp dụng Lidar trong đo vẽ địa tầng và quét không gian 3D, tạo nguồn dữ liệu chính xác phục vụ công tác bảo tồn khoa học.
Công nghệ số hóa toàn bộ hệ thống hiện vật bảo tàng, xây dựng cơ sở dữ liệu trực tuyến và lắp đặt camera AI giúp nâng cao hiệu quả giám sát, đặc biệt với các hiện vật có nguy cơ hư hại do tác động thời tiết.
Không chỉ Mỹ Sơn, các di sản khác như Hội An, Vịnh Hạ Long - Cát Bà, Tràng An, Cố đô Huế hay Phong Nha - Kẻ Bàng liên tục phối hợp triển khai những hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch, tọa đàm chuyên môn và chia sẻ mô hình cộng đồng.
Thông qua các chương trình liên kết, kinh nghiệm quản lý di sản trong bối cảnh đô thị hóa, thiên tai và áp lực du lịch đại chúng được phổ biến rộng rãi, giúp từng đơn vị xây dựng phương án ứng phó phù hợp.
Ông Trịnh Hữu Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thành nhà Hồ đánh giá, CLB đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa các khu di sản và các tổ chức quốc tế như UNESCO. Nhờ cơ chế phối hợp này, nhiều dự án trùng tu khẩn cấp được đề xuất và triển khai.
Ông Phạm Phú Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An cho rằng, lợi ích lớn nhất mà CLB mang lại là sự lan tỏa của các mô hình hiệu quả.
Hội An học hỏi nhiều sáng kiến mới từ các khu di sản khác nhằm nâng cao chất lượng trải nghiệm du khách và thúc đẩy kinh tế địa phương.
[VIDEO] - Ông Phạm Phú Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An:
Hướng đến năm 2026, CLB Các di sản thế giới tại Việt Nam đặt ra các mục tiêu trọng tâm gồm: tăng cường hợp tác quốc tế, đẩy mạnh chuyển đổi số, đào tạo nhân lực chuyên sâu và triển khai giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu.
Chuyển đổi số được xác định là "chìa khóa" nâng cao hiệu quả quản lý, giúp phổ cập dữ liệu di sản đến cộng đồng, du khách và giới nghiên cứu.
Cần mô hình quản lý chung các di sản
Tại hội nghị, hầu hết ý kiến nhìn nhận, sự ra đời của CLB các di sản thế giới tại Việt Nam là mô hình hay, rất ít nước trên thế giới làm được. Dù vậy, quá trình hoạt động cũng bộc lộ một số hạn chế như thiếu kết nối thông tin; chưa hỗ trợ truyền thông lẫn nhau; di sản đối diện nguy cơ suy giảm giá trị toàn cầu...
Vì vậy, việc tăng cường hợp tác quốc tế rất quan trọng nhằm tận dụng những hỗ trợ tư vấn của các chuyên gia liên ngành quốc tế và UNESCO, kể cả hợp tác với các bộ, ngành Trung ương như Bộ Ngoại giao, Bộ Văn hóa, Thể thao, Du lịch hay Văn phòng UNESCO Hà Nội...
Theo ông Mai Vũ Tuấn, Trưởng ban Quản lý di sản thế giới Vịnh Hạ Long - Yên Tử, các di sản cần tăng cường hợp tác, nhất là trong công tác truyền thông, quảng bá di sản Việt Nam ra quốc tế, bởi mỗi di sản thế giới không chỉ đại diện cho địa phương mà còn mang tầm quốc gia nên việc phối hợp giữa các di sản sẽ giúp lan tỏa, nâng cao hình ảnh đất nước.
Dù vậy, do hầu hết cơ quan quản lý di sản thế giới thuộc đơn vị sự nghiệp chịu sự quản lý nhà nước nên công tác truyền thông, nhất là trên các kênh quốc tế rất khó vì kinh phí khá lớn.
Ông Nguyễn Phước Hải Trung, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế nhìn nhận, nghiên cứu, bảo tồn và phát huy di sản là một chuỗi không tách rời và đều quan trọng như nhau, nhưng do một số di sản có mô hình quản lý đặc thù nên cần có mô hình quản lý đồng nhất. Cụ thể, các ban quản lý nên trực thuộc UBND tỉnh hoặc thành phố, lúc đó di sản mới có cơ hội và phát triển bền vững.
Thực tế, trong 9 di sản thế giới của Việt Nam hiện nay, bên cạnh đơn vị quản lý khác nhau (thuộc UBND tỉnh/thành phố hoặc thuộc Sở Văn hóa, Thể thao, Du lịch…) thì tên gọi cũng khác nhau (ban/trung tâm/vườn quốc gia…).
Theo ông Nguyễn Viết Cường, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Việt Nam, phát triển bền vững các khu di sản thế giới là vấn đề quan trọng hiện nay; phải làm thế nào để các di sản thế giới trở thành mẫu hình cho các di sản ở Việt Nam.
Vậy nên, hoạt động của CLB Di sản thế giới tại Việt Nam cũng cần có kế hoạch cụ thể. Mỗi năm nên chọn một chủ đề khác nhau để các di sản thế giới tại Việt Nam trở thành mô hình tiên phong trong phát triển bèn vững.
“Thời gian tới chúng tôi sẽ nghiên cứu trình Chính phủ ban hành quy định về một mô hình quản lý các di sản thế giới thống nhất tại Việt Nam”, ông Nguyễn Viết Cường nói.
Theo bà Lê Hoàng Liên, Trợ lý Chương trình văn hóa, Văn phòng UNESCO Hà Nội, để phát triển bền vững di sản thế giới, cần hợp tác giữa công tư và con người, trong đó có vai trò của cộng đồng địa phương nhằm thúc đẩy di sản được bảo tồn phát huy thực chất.
Ngoài ra, công tác phòng chống thiên tai, các di sản cũng cần được đánh giá lại, nhất là sau những đợt bão lũ vừa qua. “Chúng tôi đang xin nguồn hỗ trợ quốc tế cho Đô thị cổ Hội An và Quần thể di tích cố đô Huế sau những thiên tai vừa xảy ra nhằm xây dựng kế hoạch phòng chống thiên tai trong năm 2026”, bà Hoàng Liên thông tin.
[VIDEO] - Hội nghị tổng kết CLB Các di sản thế giới tại Việt Nam:
Nguồn: https://baodanang.vn/ket-noi-di-san-the-gioi-tai-viet-nam-3310978.html
Bình luận (0)