Bảo tồn văn hóa dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch là yêu cầu cấp thiết
Hội thảo là dịp để các nhà khoa học, nhà quản lý, nghệ nhân và cộng đồng cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, giới thiệu những mô hình hay, cách làm sáng tạo trong việc kết nối văn hóa với du lịch, để mỗi nét đẹp văn hóa dân tộc không chỉ được gìn giữ trong không gian làng bản, mà còn được lan tỏa mạnh mẽ tới du khách trong và ngoài nước.
Ban chủ tọa
Phát biểu tại Hội thảo, Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ VHTTDL) Trịnh Ngọc Chung cho biết: Trong thời gian vừa qua, công tác văn hóa nói chung và công tác bảo tồn, phát huy, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số nói riêng đã có những bước tiến và đạt được những kết quả nhất định. Điều đó thể hiện từ những kết quả đã gặt hái được trong các hoạt động văn hóa và đặc biệt là trong triển khai các chương trình, chiến lược phát triển văn hóa. Cụ thể, nhiều giá trị văn hóa truyền thống, nhiều lễ hội, nhiều phong tục tập quán đã được phục hồi, được đồng bào các dân tộc gìn giữ và phát huy. Qua đó cho thấy những chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng đã và đang đi vào cuộc sống một cách rất có hiệu quả.
Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa, việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch là một yêu cầu vừa cấp thiết, vừa lâu dài. Đây không chỉ là câu chuyện của bảo tồn di sản, mà còn là con đường phát triển bền vững, giúp đồng bào các dân tộc thiểu số vừa giữ gìn bản sắc, góp phần tạo sinh kế cho người dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, ổn định và nâng cao đời sống bền vững, tự hào về văn hóa của cộng đồng dân tộc mình, tự tin trong quá trình hội nhập và phát triển.
Văn hóa luôn được xác định là nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững, góp phần xây dựng kinh tế, xóa đói giảm nghèo và nâng cao chất lượng đời sống xã hội. Trong mọi giai đoạn, Đảng và Nhà nước ta luôn coi bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp bách vừa lâu dài, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học – công nghệ hiện nay.
Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ VHTTDL) Trịnh Ngọc Chung phát biểu tại Hội thảo
Việc kết hợp bảo tồn di sản văn hóa với phát triển du lịch đã được định hướng rõ trong nhiều chủ trương lớn, như Nghị quyết số 08-NQ/TW (2017) về phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn hay Dự án số 6 thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Những chính sách này tạo hành lang quan trọng để các địa phương phục hồi, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời đưa văn hóa vào hoạt động du lịch, nhất là du lịch cộng đồng, tạo sinh kế và nâng cao đời sống người dân.
Để cụ thể hóa và tiếp tục triển khai nhiệm vụ về công tác văn hóa nói chung và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số trong thời gian tới, nhiệm vụ trọng tâm là bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch; đưa các giá trị văn hóa của đồng bào trở thành sản phẩm có giá trị kinh tế, vừa nâng cao đời sống vừa lan tỏa bản sắc tới người dân và du khách. Những ý kiến tại hội thảo sẽ là cơ sở để cơ quan quản lý kiến nghị cấp có thẩm quyền xây dựng cơ chế, chính sách bền vững, góp phần gìn giữ bản sắc và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương.
PGS.TS Nguyễn Duy Thiệu (Hội Dân tộc học và Nhân học Việt Nam) chia sẻ tại Hội thảo
Tại Hội thảo, các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp và đại diện cộng đồng cùng trao đổi, thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm về các nội dung trọng tâm như: Mối quan hệ giữa bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa với phát triển kinh tế, phát triển du lịch; Bối cảnh đổi mới, hội nhập, toàn cầu hóa, công nghệ số tác động đến bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; Giải pháp gìn giữ, phát huy và khai thác hợp lý tài nguyên văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững; Đề xuất chính sách, mô hình, cơ chế hỗ trợ nhằm phát huy vai trò chủ thể của đồng bào dân tộc thiểu số trong bảo tồn và lan tỏa văn hóa truyền thống….
Cần xây dựng chiến lược phát triển du lịch bền vững
Chia sẻ tại Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Duy Thiệu (Hội Dân tộc học và Nhân học Việt Nam) nhấn mạnh, có thể nói ở khu vực miền núi và dân tộc, do đặc thù của cảnh quan thiên nhiên cũng như đặc thù về lịch sử phát triển, nên còn bảo lưu được một kho tàng nguồn lực văn hóa giàu có và đa dạng có thể khai thác để phát triển kinh tế, xã hội thông qua phát triển du lịch. Nếu phát triển được, ngành Du lịch văn hóa mang lại nhiều lợi ích cho đất nước, bao gồm thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo việc làm và thu nhập, quảng bá và bảo tồn các giá trị văn hóa, cũng như tăng cường giao lưu văn hóa quốc tế. Cụ thể, du lịch văn hóa khai thác và làm nổi bật các giá trị đặc sắc, thu hút du khách, đặc biệt là du khách quốc tế, góp phần mở rộng thị trường nội địa và quốc tế.
Tuy nhiên, bên cạnh các lợi ích to lớn mà ngành du lịch văn hóa mang lại, việc phát triển ngành này cũng có thể làm nãy sinh các tác động tiêu cực lên nhiều mặt. Bước đầu có thể kể một số mặt tiêu cực mà ai cũng có thể nhìn thấy như: Thương mại hóa và mất đi tính nguyên bản; Du lịch đại chúng có thể gây ra các tác động tiêu cực đến môi trường tự nhiên và xã hội tại địa phương, như ô nhiễm, quá tải hạ tầng, và gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân bản địa; Giá trị văn hóa có nguy cơ bị biến thành một sản phẩm để tiêu thụ, thay vì là một phần của bản sắc và đời sống của cộng đồng….
GS.TS Bùi Quang Thanh (Viện Văn hóa Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam) chia sẻ tại Hội thảo
Qua đó, để cân bằng giữa bảo tồn và khai thác các giá trị văn hóa cho phát triển du lịch, PGS.TS Nguyễn Duy Thiệu cho rằng, cần đặt nguyên tắc bảo tồn lên hàng đầu, không hy sinh văn hóa vì lợi ích trước mắt, đồng thời phát huy giá trị văn hóa một cách bền vững và mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng địa phương. Bên cạnh đó, cần xây dựng chiến lược phát triển du lịch bền vững, kiểm soát quy mô du lịch, đầu tư vào các loại hình du lịch cộng đồng có trách nhiệm, đào tạo kỹ năng cho người dân và sử dụng công nghệ hiện đại để quản lý và quảng bá di sản….
Đồng quan điểm trên, GS.TS Bùi Quang Thanh (Viện Văn hóa Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam) cho biết: Nhìn từ bối cảnh xã hội và sinh lực dồi dào của nguồn tài nguyên di sản văn hóa ở các vùng, miền trong quan hệ gắn kết hữu cơ với du lịch, có thể thấy rằng, chúng ta đã và đang có một nền tảng quý báu vững chắc làm điểm tựa cho thế mạnh phát triển du lịch nói chung và phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng các dân tộc thiểu số nói riêng. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy, việc phát huy các giá trị di sản thông qua con đường du lịch trong đó có nhiệm vụ khai thác và phát huy các giá trị để phát triển sản phẩm du lịch văn hóa ở Việt Nam còn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn.
Vậy nên đã dẫn ra một số tồn tại của thực trạng như: hầu khắp các làng bản tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp làm du lịch (quản lý các di tích lịch sử văn hóa, tổ chức du lịch cộng đồng – homestay, bảo vệ rừng thiêng, nguồn nước, thực hành tín ngưỡng…) chưa xây dựng được kế hoạch dài hạn hoặc chiến lược xúc tiến phát triển sản phẩm du lịch văn hóa cụ thể, phù hợp với địa phương và văn hóa tộc người; Đội ngũ quản lý văn hóa chưa có được nhận thức sâu sắc về vai trò và giá trị cuẩn phẩm du lịch văn hóa vừa quen thuộc và mang tính đặc thù vừa dễ bị bỏ qua; tại các địa bàn làng bản có di sản được chọn làm điểm đến cho phát triển du lịch, việc khai thác tùy tiện, tự phát và nóng vội trong quá trình quảng bá di sản với mục tiêu sớm thu lợi nhuận đã và đang đe dọa tính bền vững của di sản.
Quang cảnh Hội thảo
Để bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử - văn hóa các dân tộc thiểu số trên đất nước ta góp phần thúc đẩy phát triển sản phẩm du lịch văn hóa nói riêng và thực hiện Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa nói chung, GS.TS Bùi Quang Thanh cho rằng: cần xây dựng được những giải pháp ứng dụng hữu hiệu như: Củng cố lòng tin và niềm tự hào của đồng bào các dân tộc thiểu số về các giá trị di sản văn hóa truyền thống; Xây dựng các chương trình, đề án cấp chiến lược bao quát các chủ đề gắn văn hóa dân tộc với các hoạt động du lịch, gắn di sản văn hóa với sáng tạo sản phẩm du lịch văn hóa ở từng địa phương; Cần tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng về lý luận chính trị, quản lý kinh tế, quản lý văn hoá, bảo vệ di sản văn hóa, sáng tạo sản phẩm du lịch văn hóa;…./.
Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/ket-noi-van-hoa-voi-du-lich-mo-rong-khong-gian-phat-trien-cho-cong-dong-dan-toc-thieu-so-20251122130139877.htm
Bình luận (0)