Lãnh đạo thành phố tặng hoa chúc mừng tân Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Khắc Toàn. Ảnh: ĐÌNH HOÀNG

Từ lịch sử

Theo các tài liệu lịch sử được ghi chép, Bộ luật Hồng Đức ban hành dưới thời vua Lê Thánh Tông (1460 - 1497) đã có quy định về "hồi tỵ" (nghĩa là tránh đi, tránh né), trong đó đặt ra những quy định nghiêm ngặt đối với việc bổ dụng quan lại. Theo đó, nếu một vị quan đứng đầu một địa phương thì không được lấy vợ, kết hôn, làm thông gia với người ở nơi đó, cũng như không được mua đất, ruộng, vườn... nơi mình làm quan, không được dùng người cùng quê với mình để làm người giúp việc...

Đến thời nhà Nguyễn, đặc biệt dưới thời vua Minh Mạng, luật hồi tỵ còn được quy định chặt chẽ và thực thi triệt để hơn, trong đó những quy định cấm đối với quan đứng đầu một địa phương (tỉnh, phủ, huyện) được mở rộng.

Mục tiêu sâu xa của luật hồi tỵ là nhằm ngăn chặn việc hình thành các thế lực cát cứ địa phương dựa trên quan hệ dòng tộc, thân hữu - điều có thể đe dọa đến quyền lực của triều đình Trung ương. Song, ở khía cạnh khác, nó có tác dụng tích cực là hạn chế được nạn tham nhũng, sách nhiễu, lợi dụng việc công để mưu lợi tư... của quan lại, góp phần xây dựng sự liêm chính của bộ máy.

Không phải đến bây giờ Đảng mới đặt ra vấn đề bố trí lãnh đạo chủ chốt ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương không phải là người địa phương. Ngày 25/2/2002, Bộ Chính trị (khóa IX) đã có Nghị quyết số 11-NQ/TW về luân chuyển cán bộ lãnh đạo và quản lý, trong đó đã đề cập cụ thể sự cần thiết, yêu cầu, mục tiêu và đối tượng cán bộ lãnh đạo, quản lý cần được luân chuyển. Văn kiện đại hội Đảng các nhiệm kỳ đều đề cập vấn đề này như là một trong những giải pháp để giáo dục, rèn luyện cán bộ, hạn chế tiêu cực trong lãnh đạo, quản lý, điều hành địa phương.

Trong những năm qua, có nhiều cán bộ ở Trung ương được luân chuyển, điều động về địa phương và ngược lại. Trải qua công tác thực tế ở địa phương, nhiều cán bộ đã chứng minh được năng lực, phẩm chất, để lại dấu ấn và được bố trí, đề bạt ở cương vị cao hơn. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, việc luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa mang tính đồng bộ và nhất quán, chưa trở thành nền nếp và quy định mang tính ràng buộc.

Đến chủ trương

Thời điểm này, khi các điều kiện đã chín muồi, cùng với quyết tâm, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, việc bố trí bí thư, chủ tịch UBND cấp tỉnh được thực hiện một cách đồng bộ và dứt khoát.

Để đánh giá hiệu quả, sự đúng đắn của một chủ trương, chính sách cần phải có thời gian và đúc rút kinh nghiệm từ thực tiễn, song với việc triển khai thực hiện chủ trương bí thư tỉnh ủy, thành ủy không phải là người địa phương, Đảng muốn chuyển tải một thông điệp mạnh mẽ về sự đổi mới trong công tác cán bộ - nhân tố "then chốt của then chốt" quyết định sự thành bại của cách mạng.

Khi lãnh đạo chủ chốt ở một tỉnh, thành phố không phải là người địa phương thì ít bị tác động chi phối, ảnh hưởng bởi các mối quan hệ thân quen - điều có thể gây ra những lệch lạc, méo mó trong hoạt động công quyền. Dư luận vẫn chưa quên câu chuyện cách đây gần chục năm khi con trai của một vị bí thư tỉnh ủy được bổ nhiệm thần tốc làm giám đốc một sở của tỉnh (sau đó sự vụ được phát hiện là không bảo đảm quy trình, tiêu chuẩn), hay chuyện "tiến sĩ cờ vua" được điều động làm bí thư một thành phố thuộc tỉnh là con của vị bí thư tỉnh này, hay chuyện "cả nhà làm quan" không phải là không có... Những câu chuyện "không tin được, dù đó là sự thật" như thế đã từng xảy ra làm cho không ít cán bộ, đảng viên và Nhân dân hết sức bất bình... Với việc bố trí lãnh đạo chủ chốt không phải là người địa phương thì những sự vụ như vậy sẽ không thể tiếp diễn.

Người đứng đầu không phải là người địa phương sẽ mang lại một không khí làm việc mới mẻ, khắc phục những lối mòn trong nền nếp làm việc của cán bộ, công chức, hay nói cách khác cả bộ máy cũng phải thay đổi. Ở góc độ khác, khi đảm đương trọng trách đứng đầu ở một địa phương khác cũng giúp cho người lãnh đạo bổ sung kiến thức, kinh nghiệm trong lãnh đạo, quản lý, điều hành...

Chủ trương nhất quán, quyết liệt, đồng bộ của Đảng trong bố trí một số vị trí lãnh đạo chủ chốt tỉnh, thành phố không phải là người địa phương được kỳ vọng sẽ tạo ra sức bật mới cho từng địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời cũng tạo ra một nền nếp, khuôn khổ mới trong công tác cán bộ của Đảng.

HOÀNG NGỌC ANH

Nguồn: https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/theo-dong-thoi-su/khi-lanh-dao-chu-chot-tinh-thanh-pho-khong-phai-nguoi-dia-phuong-160706.html