Không ngừng đổi mới nhận thức, đi sâu thực hiện chiến lược cường quốc nhân tài
Đảng Cộng sản Trung Quốc đã không ngừng đổi mới về nhận thức và đưa ra những định hướng, chỉ đạo quan trọng đối với việc xây dựng và thực hiện chiến lược nhân tài nói chung và nhân tài khoa học - công nghệ nói riêng, thông qua các chủ trương, đường lối, chính sách liên quan đến quản lý và phát triển đội ngũ nhân tài, đi sâu thực hiện chiến lược cường quốc nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển của Đảng và đất nước Trung Quốc.
Trong giai đoạn Cách mạng dân tộc dân chủ ở Trung Quốc (1919 - 1945), Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đề ra chủ trương thu hút đông đảo trí thức, tập hợp những nhân tài xuất sắc trên mọi phương diện tham gia hàng ngũ cách mạng, tạo nền tảng nhân tài vững chắc góp phần vào sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc và giải phóng nhân dân. Sau khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập (năm 1949), Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã ra lời kêu gọi “vươn tới khoa học” và tập trung bồi dưỡng nhân tài khoa học - kỹ thuật. Bước vào thời kỳ cải cách mở cửa, Đảng Cộng sản Trung Quốc chủ trương “trọng trí thức, trọng nhân tài” để huy động toàn bộ nhiệt huyết, chủ động và sức sáng tạo của đông đảo tri thức. Bước sang thế kỷ XXI, sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO, năm 2001), để ứng phó với toàn cầu hóa kinh tế và cạnh tranh sức mạnh toàn diện của quốc gia, trong Quy hoạch 5 năm lần thứ 10 về phát triển kinh tế và xã hội Trung Quốc (2001 - 2005), ban hành năm 2001, Trung Quốc lần đầu tiên xác định chiến lược nhân tài là chiến lược quốc gia. Đến năm 2007, chiến lược cường quốc nhân tài đã trở thành một trong ba chiến lược căn bản trong phát triển chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc và được đưa vào Báo cáo và Điều lệ Đảng tại Đại hội XVII của Đảng Cộng sản Trung Quốc (năm 2007). Năm 2010, Trung ương Đảng Cộng sản và Quốc vụ viện Trung Quốc ban hành Đề cương Quy hoạch phát triển nhân tài trung hạn và dài hạn quốc gia (2010 - 2020). Trong đó, một trong những nội dung nổi bật là nhân tài khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo được nâng lên tầm cao mới, nhấn mạnh tập trung bồi dưỡng nhân tài khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là nhiệm vụ hàng đầu trong xây dựng đội ngũ nhân tài, xây dựng đất nước thông qua đội ngũ nhân tài và phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo. Từ đó, các bộ, ngành, địa phương liên quan xây dựng chính sách nhân tài khoa học - công nghệ trên từng lĩnh vực và đối với từng địa phương cụ thể.
Kể từ Đại hội XVIII (năm 2012), Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc do Tổng Bí thư Tập Cận Bình làm hạt nhân đã kiên trì lấy khoa học - công nghệ là lực lượng sản xuất chủ yếu, nhân tài là nguồn lực chủ yếu, đổi mới sáng tạo là động lực chủ yếu. Đại hội XIX của Đảng Cộng sản Trung Quốc (năm 2017) đã đề xuất lấy chiến lược cường quốc nhân tài làm cốt lõi để phát triển đất nước Trung Quốc trong thời đại mới. Với mục tiêu thúc đẩy thực hiện chiến lược cường quốc nhân tài, tạo ra nguồn lực chiến lược giành lợi thế trong cạnh tranh quốc tế, Báo cáo Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã chỉ ra: “kiên trì nguyên tắc Đảng quản lý nhân tài, kiên trì tôn trọng lao động, tôn trọng tri thức, tôn trọng nhân tài và tôn trọng sự sáng tạo, thực hiện chính sách cường quốc nhân tài tích cực hơn, cởi mở hơn, hiệu quả hơn”, đồng thời “dẫn dắt đa số nhân tài yêu Đảng, phục vụ đất nước, tận tụy với công việc, phục vụ nhân dân”(1). Tuyên bố quan trọng này nhấn mạnh vai trò căn bản của Đảng trong sự nghiệp phát triển và quản lý nhân tài, chính sách của Đảng là quý trọng nhân tài, bồi dưỡng nhân tài, tập hợp nhân tài. Báo cáo Đại hội XX đề xuất hoàn thiện chiến lược về nhân tài, đẩy nhanh xây dựng trung tâm nhân tài trọng yếu và khu đổi mới sáng tạo công nghệ cao, thúc đẩy phát triển cơ cấu nhân tài hợp lý giữa các vùng, miền, đẩy nhanh xây dựng lực lượng nhân tài chiến lược cấp quốc gia; tăng cường trao đổi giao lưu quốc tế về nhân tài, tận dụng hiệu quả đội ngũ nhân tài(2).
Trung Quốc ban hành “Cương yếu quy hoạch công tác xây dựng pháp quy trong Đảng (2023 - 2027)”, chỉ rõ yêu cầu hoàn thiện chế độ quản lý nhân tài của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đi sâu cải cách cơ chế, thể chế phát triển nhân tài, có các biện pháp chuẩn hóa trong quản lý nhân tài, loại bỏ các rào cản về thể chế trong việc bồi dưỡng, sử dụng, hỗ trợ, đồng thời khuyến khích năng lực đổi mới sáng tạo để nhân tài là chỗ dựa chiến lược căn bản, thúc đẩy xây dựng đất nước hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa toàn diện và đẩy nhanh việc xây dựng cục diện phát triển mới(3).
Đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống chính sách về xây dựng đội ngũ nhân tài khoa học - công nghệ
Đảng Cộng sản Trung Quốc xác định mục tiêu xây dựng và phát triển đội ngũ nhân tài khoa học - công nghệ theo mô hình đổi mới sáng tạo quy mô lớn, chất lượng cao, cơ cấu chặt chẽ, tạo lợi thế cạnh tranh quốc tế về nhân tài khoa học - công nghệ, đưa đất nước Trung Quốc trở thành quốc gia đi đầu trong đổi mới sáng tạo. Để thúc đẩy hoàn thiện hệ thống chính sách về xây dựng đội ngũ nhân tài khoa học - công nghệ, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đề ra Kế hoạch phát triển nhân tài khoa học - công nghệ trung và dài hạn (giai đoạn 2010 - 2020), ban hành năm 2010. Trong đó, đưa ra 5 yêu cầu về đổi mới thể chế, cơ chế quản lý và phát triển nhân tài khoa học - công nghệ:
Một là, xây dựng thể chế quản lý nhân tài khoa học - công nghệ khoa học, hợp lý, chú trọng hoàn thiện phương pháp quản lý nhân tài khoa học - công nghệ theo quy định đối với các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Yêu cầu này bao gồm việc thực hiện cải cách, hoàn thiện chế độ tuyển chọn lãnh đạo cho các viện nghiên cứu khoa học, cơ sở giáo dục đại học; hoàn thiện chế độ tuyển chọn lãnh đạo theo hình thức bổ nhiệm, tuyển dụng, lựa chọn vị trí phù hợp với tính chất đơn vị; thực hiện chế độ nhiệm kỳ đối với người đứng đầu các viện nghiên cứu, trường đại học; từng bước bãi bỏ cấp hành chính của các trường đại học, viện nghiên cứu; thúc đẩy toàn diện chế độ biên chế và chế độ quản lý theo vị trí việc làm; từng bước chuyển đổi mô hình quản lý nhân tài khoa học - công nghệ chủ yếu dựa trên quản lý danh tính sang thống nhất danh tính và vị trí việc làm; đẩy nhanh việc “luật hóa” quản lý nhân tài khoa học - công nghệ và cải cách chế độ quản lý nhân sự của các cơ sở nghiên cứu khoa học.
Hai là, đổi mới cơ chế đào tạo, phát triển nhân tài khoa học - công nghệ. Ngoài việc đổi mới các phương pháp đào tạo truyền thống vẫn luôn được nhấn mạnh, như cải cách mô hình đào tạo nhân tài của các cơ sở giáo dục đại học, nâng cao năng lực đổi mới; cải thiện hệ thống giáo dục, nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực đổi mới sáng tạo cho nhân tài khoa học - công nghệ; tăng cường quốc tế hóa trong đào tạo nhân tài khoa học - công nghệ, các phương pháp mới cũng đã được đề xuất. Đơn cử như, bồi dưỡng và tập hợp nhân tài khoa học - công nghệ hàng đầu thông qua các dự án khoa học - công nghệ lớn của quốc gia, các dự án nghiên cứu mang tính đột phá, các dự án hợp tác khoa học - công nghệ quốc tế; mở rộng các nguồn lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo như vốn, dự án, thông tin, chương trình đào tạo do chính phủ hỗ trợ; tăng cường bảo đảm và bảo trợ cho các bằng sáng chế của nhân tài khoa học - công nghệ; hỗ trợ nhân tài khoa học - công nghệ được học tập, đào tạo và tham gia trao đổi học thuật.
Ba là, hoàn thiện cơ chế đánh giá và khuyến khích nhân tài khoa học - công nghệ. “Kế hoạch phát triển nhân tài khoa học - công nghệ trung và dài hạn” đã đề xuất thiết lập hệ thống đánh giá toàn diện về hiệu suất đổi mới của các tổ chức nghiên cứu khoa học, hướng dẫn các tổ chức nghiên cứu khoa học và các trường đại học thiết lập tiêu chuẩn đánh giá nhân tài khoa học - công nghệ, hướng đến chất lượng nghiên cứu khoa học và năng lực đổi mới thực chất; thiết lập hệ thống đánh giá phân loại nhân tài, xác định các tiêu chuẩn và phương pháp đánh giá tương ứng dựa trên tính chất và vị trí của công việc do nhân tài khoa học - công nghệ đảm nhiệm; đưa tinh thần khoa học và đạo đức khoa học trở thành một trong những chỉ số đánh giá nhân tài khoa học - công nghệ.
Bốn là, hoàn thiện cơ chế luân chuyển và phân bổ nhân tài khoa học - công nghệ. Đề xuất triển khai hệ thống tuyển dụng công khai đối với những vị trí chủ chốt tại các đơn vị, tổ chức như viện nghiên cứu, trường đại học, cũng như đối với vị trí lãnh đạo, người chịu trách nhiệm các dự án lớn, thiết lập hệ thống công khai các thông tin về cung - cầu nhân tài khoa học - công nghệ trong các ngành, nghề và lĩnh vực then chốt.
Năm là, phát triển văn hóa đổi mới sáng tạo, ủng hộ tinh thần đổi mới, tạo dựng môi trường xã hội tôn trọng lao động, tri thức, tài năng và sự sáng tạo, xây dựng cơ chế trao đổi thông tin chặt chẽ; tăng cường giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho nhân tài khoa học - công nghệ, khuyến khích thiết lập hệ thống quản lý và giám sát hành vi gian lận trong nghiên cứu khoa học(4).
Thúc đẩy phát triển theo hướng đồng bộ
Đảng Cộng sản Trung Quốc đã gắn kết chặt chẽ giữa chiến lược cường quốc nhân tài cùng các chiến lược phát triển khác, nhằm tạo sự kết nối thông suốt giữa chính sách nhân tài với chính sách khoa học - công nghệ, chính sách giáo dục - đào tạo, chính sách ngành, nghề và chính sách xã hội, góp phần phát huy tối đa vai trò của nhân tài với trọng trách là nguồn lực chính. Báo cáo Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhấn mạnh: “Đi sâu thực hiện chiến lược giáo dục phát triển đất nước, chiến lược cường quốc nhân tài và chiến lược phát triển lấy đổi mới sáng tạo làm động lực” và “đẩy nhanh việc xây dựng đất nước mạnh về giáo dục, khoa học - công nghệ và nhân tài”(5). Đảng Cộng sản Trung Quốc xác định cần bám sát nhu cầu đổi mới khoa học - công nghệ, tối ưu hóa cơ sở giáo dục, đổi mới mô hình đào tạo, nâng cao hiệu quả và chất lượng đào tạo; tập trung bồi dưỡng các nhà khoa học chiến lược, các nhà lãnh đạo khoa học - công nghệ hàng đầu; chú trọng tăng cường đào tạo nhân tài khoa học - công nghệ trẻ; xây dựng các khu đổi mới sáng tạo công nghệ cao, nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo, độc lập, tự chủ về khoa học - công nghệ(6).
Để đạt được sự phát triển đồng bộ giữa giáo dục, khoa học - công nghệ và nhân tài, Đảng Cộng sản Trung Quốc luôn chú trọng hoàn thiện hệ thống đổi mới khoa học - công nghệ, tối ưu hóa nhu cầu của các viện nghiên cứu khoa học cấp quốc gia, các trường đại học có mô hình nghiên cứu trình độ cao, các doanh nghiệp khoa học - công nghệ hàng đầu và hệ thống phòng thí nghiệm quốc gia, phối hợp xây dựng các trung tâm đổi mới khoa học - công nghệ quốc tế và khu vực, phát huy tối đa sức mạnh tổng hợp của các nguồn lực phục vụ phát triển khoa học - công nghệ(7).
Thông qua hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp, đặc biệt là hợp tác giữa các trường đại học và doanh nghiệp chuyên sâu trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, tích cực bồi dưỡng nhân tài trên cơ sở phát triển các ngành cơ bản, ngành mới nổi và theo hướng liên ngành; tăng cường xây dựng các phòng thí nghiệm quốc gia, trung tâm kỹ thuật,... để đẩy nhanh việc xây dựng lực lượng nhân tài quốc gia, để nhân tài phát huy hết năng lực, thúc đẩy trao đổi kiến thức khoa học - công nghệ, góp phần chuyển đổi và nâng cấp ngành, nghề kinh tế(8).
Hoàn thiện cơ chế, thể chế quản lý và phát triển nhân tài khoa học - công nghệ đáp ứng yêu cầu phát triển chất lượng cao
Trên cơ sở xác lập vị trí chiến lược của nhân tài, trong đó có nhân tài khoa học - công nghệ, coi nhân tài là nguồn lực chiến lược để thực hiện mục tiêu phát triển đất nước, giành thế chủ động trong cạnh tranh quốc tế, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã nâng cao vai trò và hiệu quả lãnh đạo trong việc quản lý và phát triển nhân tài; tập trung vào mục tiêu chung là tiếp tục đi sâu cải cách toàn diện, nắm bắt chính xác yêu cầu của công tác nhân tài, đẩy nhanh việc xây dựng lực lượng nhân tài quốc gia thông qua đổi mới thể chế và cơ chế trong đào tạo, thu hút, khuyến khích, trọng dụng nhân tài để thúc đẩy phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Kể từ Đại hội XVIII (năm 2012), Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Quốc vụ viện và các bộ, ban ngành liên quan từ Trung ương tới địa phương đã ban hành hàng loạt văn bản pháp luật, quy định và chính sách đồng bộ để gỡ bỏ các rào cản, hạn chế về thể chế và cơ chế. “Ý kiến về đi sâu cải cách thể chế khoa học - công nghệ, thúc đẩy xây dựng hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia” (ban hành năm 2012), với mục tiêu thúc đẩy cải cách chế độ đánh giá, khen thưởng trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, xây dựng chế độ dịch vụ công, đáp ứng yêu cầu của thị trường và xã hội. “Ý kiến liên quan đến việc đi sâu cải cách thể chế, đẩy nhanh thực hiện chiến lược phát triển lấy đổi mới sáng tạo làm động lực” (ban hành năm 2015), với nội dung xây dựng đội ngũ nhân tài theo mô hình đổi mới sáng tạo, lấy cải cách cơ chế, thể chế làm nhiệm vụ cơ bản của thúc đẩy đổi mới sáng tạo. “Ý kiến về đi sâu cải cách cơ chế, thể chế phát triển nhân tài” (ban hành năm 2016), với nội dung xoay quanh các vấn đề như hoàn thiện hệ thống dịch vụ quản lý nhân tài theo định hướng thị trường và xã hội, thực hiện sắp xếp và triển khai đồng bộ cải cách cơ chế, thể chế phát triển nhân tài, cải thiện cơ chế dịch chuyển nhân tài một cách thông suốt, tạo điều kiện thuận lợi cho nhân tài dịch chuyển giữa các vùng, miền, ngành, nghề(9). “Ý kiến chỉ đạo về phân loại thúc đẩy cải cách cơ chế đánh giá nhân tài” (ban hành năm 2018), nhằm đề xuất phân loại tiêu chuẩn đánh giá nhân tài, cải tiến và đổi mới phương thức đánh giá, tăng cường thúc đẩy cải cách đánh giá nhân tài trong các lĩnh vực trọng điểm. “Các biện pháp tăng cường công tác bồi dưỡng và sử dụng nhân tài khoa học - công nghệ trẻ” (ban hành năm 2023), với trọng tâm nhấn mạnh các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp cần coi công tác phát triển nhân tài khoa học - công nghệ trẻ là nhiệm vụ chiến lược, cần có các biện pháp triển khai cụ thể căn cứ vào tình hình thực tế của từng đơn vị, địa phương, đào tạo, bồi dưỡng về mặt tư tưởng, nhằm nâng cao phẩm chất chính trị tư tưởng và năng lực đổi mới khoa học - công nghệ của đội ngũ nhân tài khoa học - công nghệ trẻ, thực hiện tốt các chính sách chăm lo đời sống, tạo điều kiện thuận lợi để nhân tài khoa học - công nghệ trẻ phát huy tối đa vai trò. Các cơ sở khoa học -công nghệ quốc gia cần tích cực thúc đẩy trẻ hóa đội ngũ lãnh đạo dự án/chủ nhiệm đề tài nghiên cứu khoa học và các nhóm nghiên cứu khoa học chủ chốt, bồi dưỡng nhân tài khoa học - công nghệ trẻ để đảm nhiệm các vị trí nghiên cứu quan trọng; hoàn thiện cơ chế bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp, chức vụ chuyên môn đặc biệt cho nhân tài khoa học - công nghệ trẻ xuất sắc. Những biện pháp cải cách này đã tạo ra bước đột phá thực chất trong công tác quản lý và phát triển nhân tài khoa học - công nghệ.
Một số vấn đề đặt ra
Nhìn từ thực tiễn công tác phát triển và quản lý nhân tài khoa học - công nghệ của Đảng Cộng sản Trung Quốc có thể thấy rằng, trong quá trình đẩy mạnh thực hiện đổi mới, hoàn thiện cơ chế, thể chế về quản lý và phát triển nhân tài khoa học - công nghệ, Đảng Cộng sản Trung Quốc đặc biệt chú trọng: 1- Kiên trì lấy nhu cầu phát triển quốc gia và nhu cầu xã hội làm mục tiêu, lựa chọn con đường đào tạo độc lập, với mô hình đào tạo mà trong đó có sự tham gia của nhà trường, xã hội và người sử dụng lao động trong đào tạo nguồn nhân lực, thu hút nhân tài khoa học - công nghệ thông qua cung cấp các cơ hội phát triển, đề tài/dự án và môi trường thuận lợi. Đồng thời, thực hiện phân bổ, sắp xếp để đạt được mức độ phù hợp, hiệu quả nhất; 2- Khơi dậy nhiệt huyết, sự chủ động, sức sáng tạo của nhân tài, hình thành cơ chế khuyến khích, cạnh tranh có lợi cho sự phát triển của nhân tài, chọn lọc những người giỏi nhất dựa trên nguyên tắc công bằng, bình đẳng, khách quan và khoa học; 3- Tạo môi trường phát triển thuận lợi để nhân tài phát huy trí tuệ; 4- Làm tốt công tác đánh giá nhân tài, để phản ánh toàn diện, chính xác mức độ đổi mới sáng tạo, hiệu suất chuyển đổi ứng dụng và đóng góp thực tế cho phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, Đảng Cộng sản Trung Quốc chú trọng thúc đẩy xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo, hỗ trợ một số trường đại học tiên phong thành lập các chuyên ngành đào tạo nhân tài, với mục tiêu nghiên cứu cách thức thúc đẩy phát triển, phát huy vai trò, xây dựng lợi thế cạnh tranh về nguồn nhân tài.
Đồng thời, Đảng Cộng sản Trung Quốc thực hiện cải cách cơ chế dịch chuyển nhân tài, thúc đẩy phân bố nhân tài hợp lý theo vùng, miền; thiết lập kênh trao đổi nhân tài giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp; hoàn thiện cơ chế hỗ trợ, thu hút nhân tài từ nước ngoài, cơ chế dịch chuyển nhân tài công nghệ cao, tạo nên hệ thống có sức cạnh tranh quốc tế. Đến nay, chính sách thu hút nhân tài đã phát triển từ một sở, ban, ngành thành sự hợp tác chung của nhiều sở, ban, ngành; từ mỗi địa phương, đơn vị tự xây dựng kế hoạch trở thành trung ương xây dựng kế hoạch thống nhất và các địa phương thực hiện có hệ thống. Kể từ Đại hội XVIII của Đảng Cộng sản Trung Quốc (năm 2012), đội ngũ nhân tài khoa học - công nghệ trẻ của Trung Quốc đã không ngừng tăng lên. Số lượng nhân lực nghiên cứu và phát triển (R&D) ở Trung Quốc đã tăng từ 4,167 triệu người (năm 2012) lên 8,581 triệu người (năm 2021), với tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 7,67%/năm. Trong giai đoạn này, tổng số tiến sĩ khoa học tự nhiên ở Trung Quốc đã vượt quá con số 450.000 người, với tốc độ tăng trưởng trung bình đạt 4,73%/năm. Ngoài ra, hơn 25.000 nhà nghiên cứu lựa chọn đến Trung Quốc để nâng cao trình độ mỗi năm, 80% trong số đó tập trung vào lĩnh vực khoa học tự nhiên(10).
Trung Quốc ưu tiên chú trọng quản lý và phát triển nguồn nhân lực khoa học - công nghệ chất lượng cao, đi sâu cải cách thể chế, cơ chế nhân tài khoa học - công nghệ xoay quanh chiến lược phục hưng đất nước thông qua khoa học và giáo dục, chiến lược cường quốc nhân tài và chiến lược phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo. Nhìn chung, hệ thống chính sách quản lý và phát triển nhân tài của Trung Quốc về cơ bản được thiết lập, thể hiện rõ ở công tác bồi dưỡng, thu hút nhân tài, đồng thời với việc đề ra cơ chế đánh giá phân loại, cơ chế khuyến khích, bảo đảm nguồn kinh phí cho nghiên cứu khoa học - công nghệ đã bước đầu được thiết lập.
Tuy nhiên, công tác quản lý và phát triển nhân tài của Trung Quốc vẫn còn tồn tại một số vấn đề cần tiếp tục đổi mới về nhận thức, thể chế, cơ chế, chính sách để đạt được hiệu quả thực chất hơn: Thứ nhất, việc cải cách cơ chế, thể chế quản lý nhân tài vẫn còn một số hạn chế khiến lợi thế so sánh trong cạnh tranh quốc tế vẫn chưa thực sự được thiết lập. Việc triển khai thực hiện trong bồi dưỡng, thu hút, khuyến khích, quản lý và trọng dụng nhân tài thiếu tính đồng bộ; thứ hai, Trung Quốc vẫn chưa xây dựng được cơ chế đánh giá để nhân tài khoa học - công nghệ tập trung vào nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, các cơ chế chưa thực sự tạo động lực, môi trường lành mạnh trong công tác tuyển chọn và trọng dụng nhân tài trẻ xuất sắc. Hiện nay, việc đánh giá nhân tài khoa học - công nghệ đều dựa trên số lượng và chất lượng kết quả nghiên cứu khoa học. Trong đó, số lượng là chỉ số lượng các bài báo, sách, bằng sáng chế và dự án/đề tài...; chất lượng là mức độ uy tín của bài tạp chí, bài báo, sách được xuất bản và mức độ đánh giá dự án/đề tài đã thực hiện... Ưu điểm của chỉ số đánh giá này là tính vận hành cao, khả năng định lượng, quá trình đánh giá rõ ràng, do đó đạt được mục tiêu công bằng và khách quan. Tuy nhiên, cơ chế đánh giá này chưa đề cập đến tính sáng tạo, giá trị lý thuyết và ứng dụng thực tế của các sản phẩm được tạo ra; thứ ba, tình trạng vi phạm đạo đức trong nghiên cứu khoa học vẫn còn tồn tại; thứ tư, hệ thống hỗ trợ chuyển giao thành tựu khoa học - công nghệ còn một số vướng mắc. Hiện nay, tỷ lệ chuyển đổi/chuyển giao công nghệ của Trung Quốc đạt khoảng 30%, trong khi các nước phát triển là 60% - 70%.
Thực tiễn triển khai công tác quản lý và phát triển nhân tài khoa học - công nghệ của Đảng Cộng sản Trung Quốc có giá trị tham khảo hữu ích đối với Việt Nam trong quản trị nhân tài. Ngày 22-12-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, của Bộ Chính trị, về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trong đó, nhấn mạnh phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới. Nghị quyết đề ra 5 nhóm mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đồng thời, xác định 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp. Trong đó, nội dung trọng tâm là: “Phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia…”(11). Đây là yêu cầu cấp thiết góp phần xây dựng chiến lược thu hút, trọng dụng nhân tài của Việt Nam hiệu quả, giúp phát triển đội ngũ nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong lĩnh vực khoa học - công nghệ. Qua đó, góp phần tạo động lực đột phá để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế trong kỷ nguyên mới./.
-------------------------------------------
(1) 习近平：决胜全面建成小康社会 夺取新时代中国特色社会主义伟大胜利—在中国共产党第十九次全国代表大会上的报告 (Tạm dịch: Tập Cận Bình: Bảo đảm thắng lợi quyết định trong việc xây dựng toàn diện xã hội khá giả, thực hiện thắng lợi to lớn của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới - Báo cáo Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XIX), ngày 27-10-2017, https://www.gov.cn/zhuanti/2017-10/27/content_5234876.htm
(2), (5) 习近平:高举中国特色社会主义伟大旗帜为全面建设社会主义现代化国家而团结奋斗——在中国共产党第二十次全国代表大会上的报告 (Tạm dịch: Tập Cận Bình: Giương cao ngọn cờ vĩ đại của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, đoàn kết phấn đấu xây dựng toàn diện đất nước xã hội chủ nghĩa hiện đại - Báo cáo Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XX), ngày 25-10-2022, https://www.gov.cn/xinwen/2022-10/25/content_5721685.htm
(3) 中央党内法规制定工作规划纲要(2023-2027年) (Tạm dịch: Đề cương Kế hoạch xây dựng Điều lệ Đảng Trung ương (2023 - 2027), https://www.gov.cn/zhengce/202304/content_6777971.htm
(4) 关于印发国家中长期科技人才发展规划(2010-2020年)的通知 (Tạm dịch: Thông báo về việc ban hành Kế hoạch phát triển nhân tài khoa học và công nghệ quốc gia trung hạn và dài hạn (2010-2020)), https://www.most.gov.cn/xxgk/xinxifenlei/fdzdgknr/fgzc/gfxwj/gfxwj2011/201108/t20110816_89059.html
(6) 一体推进教育科技人才事业发展 (Tạm dịch: Thúc đẩy phát triển nhân tài giáo dục, khoa học và công nghệ theo hướng tích hợp), http://www.moe.gov.cn/jyb_xwfb/s5148/202407/t20240701_1138815.html
(7) 加快建设教育强国、科技强国、人才强国 (Tạm dịch: Thúc đẩy xây dựng cường quốc về giáo dục, khoa học công nghệ và nhân tài), http://cpc.people.com.cn/n1/2022/1208/c448544-32582926.html
(8) 薛二勇: “一体推进教育、科技、人才发展” (Tạm dịch: Thúc đẩy phát triển giáo dục, khoa học công nghệ và nhân tài một cách đồng bộ), ngày 5-11-2024,https://baijiahao.baidu.com/s?id=1814828759531472586&wfr=spider&for=pc
(9) 中共中央印发《关于深化人才发展体制机制改革的意见》(Tạm dịch: Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc ban hành “Ý kiến về việc đẩy mạnh cải cách hệ thống và cơ chế phát triển nhân tài”), https://www.gov.cn/zhengce/2016-03/21/content_5056113.htm
(10) 新政策的引领 对《关于进一步加强青年科技人才培养和使用的若干措施》的评述与分析 (Tạm dịch: Hướng dẫn chính sách mới: Bình luận và phân tích về một số biện pháp nhằm tăng cường đào tạo và sử dụng nhân tài khoa học và công nghệ trẻ), https://baijiahao.baidu.com/s?id=1775639193761432831&wfr=spider&for=pc
(11) Nghị quyết số 57-NQ/TW về về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Cong-nghe-thong-tin/Nghi-quyet-57-NQ-TW-2024-dot-pha-phat-trien-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-637245.aspx
Nguồn: https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/the-gioi-van-de-su-kien/-/2018/1166202/kinh-nghiem-cua-dang-cong-san-trung-quoc-trong-quan-ly-va--phat-trien-nhan-tai-khoa-hoc---cong-nghe.aspx
![[Ảnh] Cát biển bồi sâu, tàu gỗ cổ An Bàng đứng trước nguy cơ bị vùi lấp trở lại](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/13/1763033175715_ndo_br_thuyen-1-jpg.webp)
![[Ảnh] Toàn cảnh Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt Nam-Campuchia lần thứ 2](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/13/1763033233033_image.jpeg)
![Bước chuyển OCOP Đồng Nai: [Bài 3] Gắn du lịch với tiêu thụ sản phẩm OCOP](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/10/1762739199309_1324-2740-7_n-162543_981.jpeg)
Bình luận (0)