បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់ប្រទេសស៊ូដង់ស្ថិតក្នុងគ្រោះថ្នាក់

Meroe Pyramid Royal Cemetery នៅ Begrawiya រដ្ឋ River Nile ប្រទេសស៊ូដង់ រូបថត៖ REUTERS

ប្រទេសស៊ូដង់មានបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ដែលលាតសន្ធឹងរាប់ពាន់ឆ្នាំ។ ប្រទេសអាហ្រ្វិកខាងជើងមិនត្រឹមតែមានប្រាសាទបុរាណប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងមានសារមន្ទីរ និងបណ្ណាល័យជាច្រើនទៀតផង។ ប៉ុន្តែជម្លោះនាពេលបច្ចុប្បន្នរវាងក្រុម យោធា ដែលជាគូប្រជែងបានធ្វើឱ្យខូចខាតយ៉ាងខ្លាំងដល់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ដ៏សម្បូរបែបរបស់ប្រទេសស៊ូដង់ រួមទាំងព្រះរាជាណាចក្របុរាណ Kush ដែលគ្រប់គ្រងពាណិជ្ជកម្មរវាងអាហ្វ្រិកខាងត្បូង និងអេហ្ស៊ីបក្នុងសម័យស្តេចផារ៉ោន។

អ្នកជំនាញកំពុងធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលពួកគេអាចធ្វើបានដើម្បីការពារអ្វីដែលនៅសេសសល់។ យោងតាមរបាយការណ៍ថ្មីៗនេះរបស់ Heritage For Peace ដែលជាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនៃបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ យ៉ាងហោចណាស់មានកន្លែងវប្បធម៌ និងបុរាណវត្ថុចំនួន 28 នៅទូទាំងប្រទេសស៊ូដង់ត្រូវបានគោលដៅ និងបានរងការខូចខាតយ៉ាងទូលំទូលាយ។ បុរាណវិទូ Mahassin Yousif (សាកលវិទ្យាល័យ Bahri) បាននិយាយថា សាកលវិទ្យាល័យមួយចំនួនត្រូវបានទាមទារសម្រាប់គោលបំណងយោធា។ កងកម្លាំងគាំទ្ររហ័សប៉ារ៉ាយោធា (RSF) ក៏បានបញ្ចេញវីដេអូមួយកាលពីដើមខែមិថុនា ដែលបង្ហាញពីពួកគេកាន់កាប់សារមន្ទីរជាតិនៃប្រទេសស៊ូដង់ (នៅកណ្តាលរដ្ឋធានី Khartoum) ដែលជាកន្លែងផ្ទុកវត្ថុបុរាណចំណាស់ជាងគេបំផុត របស់ពិភពលោក ជាច្រើន រួមទាំងសាកសពម៉ាំមីផងដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា បុគ្គលិកសារមន្ទីរមិនអាចចូលទៅពិនិត្យការខូចខាតនោះទេ។

Ismail Hamid Nour អ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិស៊ូដង់នៅសាកលវិទ្យាល័យ Birmingham (ចក្រភពអង់គ្លេស) បាននិយាយថា៖ ស្ថានភាពនៃការលួច និងចោរកម្មនៅក្នុងប្រទេសនេះកំពុងកើនឡើង។ យោងតាម Heritage for Peace ភាពចលាចលនៅទូទាំងតំបន់ភាគខាងលិចនៃទីក្រុង Darfur បានបង្កការខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សារមន្ទីរយ៉ាងហោចណាស់បួន។ ក្នុងនោះ ដំបូលសារមន្ទីរ Nyala ត្រូវបានខ្ទេចខ្ទីដោយគ្រាប់កាំភ្លើង ខណៈរដូវវស្សារបស់ស៊ូដង់ខិតជិតមកដល់។ សារមន្ទីរនេះបង្ហាញគ្រឿងស្មូន គ្រឿងអលង្ការ និងឧបករណ៍ការងារ ដែលបង្ហាញពីភាពចម្រុះនៃអរិយធម៌ ដែលធ្លាប់បានរីកដុះដាលនៅដាហ្វួរ។

សាជីវកម្មវត្ថុបុរាណ និងសារមន្ទីរជាតិ (NCAM) បាននិយាយថា នៅសាកលវិទ្យាល័យ Ahliya ក្នុងទីក្រុង Omdurman ដែលជាទីក្រុងធំៗចំនួនបីរបស់ស៊ូដង់ សៀវភៅ និងការប្រមូលកម្រចំនួន 50 ត្រូវបានបំផ្លាញដោយភ្លើង។ រូបភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមបានបង្ហាញពីសៀវភៅកម្រ និងសាត្រាស្លឹករឹតជាច្រើនត្រូវបានឆេះ។ ថវិកាសម្រាប់ការអភិរក្សវប្បធម៌នៅស៊ូដង់មានភាពតឹងតែងជាយូរមកហើយ។ NCAM បានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការរៃអង្គាសប្រាក់ដើម្បីបើកប្រាក់បៀវត្សរ៍ដល់ឆ្មាំ និងអធិការចំនួន 100 នាក់ បណ្តុះបណ្តាលអ្នកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ទប់ស្កាត់ការជីកកកាយខុសច្បាប់ និងបង្រៀនសិស្សសាលា Darfur អំពីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌។ លោក Ibrahim Musa អគ្គនាយក NCAM បាននិយាយថា វាជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីអប់រំមនុស្សអំពីសារៈសំខាន់នៃវប្បធម៌ ហើយថាវាមិនមែនជាគោលដៅរបស់ក្រុមប្រដាប់អាវុធនោះទេ។

NCAM និងមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិសម្រាប់ការសិក្សាអំពីការអភិរក្ស និងការស្ដារឡើងវិញនៃទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌ (ICCROM) កំពុងធ្វើការដើម្បីបង្កើតផែនការសម្រាប់ការអភិរក្សបេតិកភណ្ឌ និងការជម្លៀសវត្ថុបុរាណ។ អ្នកតំណាង ICCROM បាននិយាយថា "ទោះបីជាប្រជាជនដឹងពីសារៈសំខាន់នៃបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងកំពុងធ្វើការដើម្បីការពារវានៅពេលមានវិបត្តិក៏ដោយ បញ្ហាដ៏ធំបំផុតរបស់យើងគឺធ្វើឱ្យវប្បធម៌ក្លាយជាវត្ថុនៃជំនួយមនុស្សធម៌ជាបន្ទាន់" ។

បន្ទាប់ពីសាត្រាស្លឹករឹតបុរាណជាច្រើនត្រូវបានដុតបំផ្លាញនៅទីក្រុង Timbuktu ប្រទេសម៉ាលី អ្នកជំនាញ Marilyn Deegan និងអ្នកស្រាវជ្រាវក្នុងស្រុកបានចាប់ផ្តើមគម្រោងមួយដើម្បីបង្កើតបណ្ណសារឌីជីថលនៃប្រវត្តិសាស្រ្តវប្បធម៌របស់ប្រទេសស៊ូដង់។ នៅពេលដែលសង្រ្គាមផ្ទុះឡើង ពួកគេបានធ្វើឌីជីថលចំនួន 150,000 រូបភាពដែលមានអាយុកាលចាប់ពី 4,000 មុនគ.ស ដល់ការបះបោរឆ្នាំ 2019។ ប៉ុន្តែគេហទំព័ររាប់លាននៅតែមិនត្រូវបានប៉ះពាល់ និងមានហានិភ័យនៃការបាត់ជារៀងរហូត។

ស៊ីស៊ីឈី

ប្រភព