ឆ្នាំពស់តំណាងឱ្យពាក្យ «ពស់»។

ទីមួយ តួអក្សរចិនសម្រាប់ ពាក្យពស់ (蛇) គឺជាពាក្យបុរាណមួយដែលបានលេចឡើងនៅក្នុងអក្សរឆ្អឹងព្យាករណ៍នៃរាជវង្សសាង។ ដើមឡើយ តួអក្សរនេះមានន័យថាសត្វវែង មូល និងមានស្រកា ដែលគ្មានក្រញ៉ាំ។ ក្រោយមក វាសំដៅទៅលើ "សត្វល្មូន" ( ភាសាជាតិ ភាសាអ៊ូ ) ឬ "ពស់" ( ហុង ជី សន្ធិសញ្ញាធាតុទាំងប្រាំ ) ឬជានិមិត្តរូបនៃព្រះចៅអធិរាជ ( ហ្ស៊ូ ជួន ដោយ ហ្ស៊ូ ឈីវ មីង នៃសម័យកាលនិទាឃរដូវ និងរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ)។

នៅក្នុងប្រទេសចិន តួអក្សរសម្រាប់ពាក្យពស់ (蛇) ក៏ជាឈ្មោះផ្កាយមួយដែរ៖ នាគជិះពស់ (Xāng Chéng Lóng) និង ពស់តេង - ក្រុមផ្កាយចំនួន 22 ( Jin Shu, Astronomy Treatise ) ឬឈ្មោះភ្នំមួយ (យោងទៅតាម Du Yu ក្នុងអំឡុងរាជវង្សជីនខាងលិច)។ ពាក្យពស់ (蛇) ក៏ត្រូវបានប្រើដើម្បីពិពណ៌នាអំពី "ចលនារមួល" ( Shiji, Biography of Su Qin ) ឬ "ដើរតាមផ្លូវរមួល" ( Shui Jing Zhu, Huai Shui )។ នៅក្នុងគ្រាមភាសា ពាក្យពស់ មានន័យថា "ចាហួយ" ហើយការបញ្ចេញសំឡេងមួយទៀតគឺ "sá "។

នៅក្នុងអត្ថបទបុរាណ យើងក៏ជួបប្រទះឃ្លាដូចជា៖ «សុបិន ឃើញពស់» (សំដៅទៅលើកំណើតកូនស្រី); «ពស់កំពុងវិល» (ធ្វើចលនាដូចពស់); «វារ លើដីដូចពស់» (សំដៅទៅលើអាកប្បកិរិយាគួរឱ្យខ្លាច); « អណ្ដាតពស់» (សំដៅទៅលើពាក្យព្យាបាទ); ឬ «ពស់ ចឹក » (សំដៅទៅលើមនុស្សអាក្រក់)...

លើសពីនេះ មានពាក្យចិន-វៀតណាមផ្សេងទៀតដែលហៅពាក្យថា " xà " ផងដែរ ឧទាហរណ៍៖ xà (鉈: លំពែងដៃខ្លី); xà (闍: វេទិកានៅលើច្រកទ្វារទីក្រុង); xà (揲: រាប់ និងបែងចែកដើមយ៉ារ៉ូសម្រាប់ទស្សន៍ទាយ) ឬពាក្យដែលសរសេរតាមសូរសព្ទពីភាសាសំស្ក្រឹត៖ xà lê (闍梨: ព្រះសង្ឃ); a xà lê (阿闍梨: ព្រះសង្ឃ) - វចនានុក្រមចិន-វៀតណាម ។

នៅក្នុងប្រព័ន្ធអក្សរណូម អក្សរ xà (柁) មានន័យថា "របារផ្តេកមួយដែលភ្ជាប់ទៅនឹងចុងទាំងពីរនៃសសរ ដែលប្រើសម្រាប់ទ្រដំបូល" ឬ xà (蛇) នៅក្នុង អក្សរ xà cáp (ខោពាក់ជុំវិញជើង) អក្សរ xà tích (គ្រឿងអលង្ការរាងសាច់ក្រក)។ វាក៏មាន អក្សរ xà xéo (តុបតែង) អក្សរ xà ngầu (ភាពមិនប្រក្រតី) អក្សរ xà beng (ដងថ្លឹង)។ នៅក្នុងរុក្ខសាស្ត្រ អក្សរ xà លេចឡើងនៅក្នុង អក្សរ xà ma (សារធាតុដែលប្រើក្នុងការផលិតគ្រឿងស្រវឹង) អក្សរ xà mai (ស្ត្របឺរី) អក្សរ xà căn thảo (ម្ទេសអារក្ស)។

ទាក់ទងនឹងភាសាវៀតណាមសម័យទំនើប ពាក្យ "xà " ជាទូទៅមានន័យថាពស់ ដូចដែលបានកត់ត្រាទុកក្នុង វចនានុក្រម Annamite-French របស់ J.M.J. ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 1877 ទំព័រ 886។ វចនានុក្រមនេះក៏បានលើកឡើងពីពាក្យដែលកម្រប្រើសព្វថ្ងៃនេះដូចជា៖ "cá xà" (squale, chien de mer) មានន័យថាត្រីឆ្លាម ឬត្រីនេសាទ; "xà cho mạt kiếp" (opprimer) មានន័យថា "ការគាបសង្កត់ ការថប់ដង្ហើម ការបង្ក្រាប"; "xà búp " (triden de pêche) មានន័យថាលំពែងដែលប្រើសម្រាប់ចាក់ត្រី។ លើសពីនេះ វចនានុក្រមវៀតណាមដ៏អស្ចារ្យ របស់ Nguyễn Như Ý ពន្យល់ថា "xà búp" ថាជា "ពន្លកវ័យក្មេង" ( រុក្ខជាតិដែលមានពន្លកថ្មី ) ឬ "រឹងរូស ក្បាលរឹង" ( មនុស្ស "xà búp" នោះមិនស្គាល់ការភ័យខ្លាចនរណាម្នាក់ទេ )។ វាក៏មានពាក្យដូចជា " cây xà mai" (le fraisier) និង "l'autruche" ( l'autruche) នៅក្នុង P.G. វចនានុក្រម Petit របស់ Vallot Annamite-Français (1904) ។

ជាទូទៅ ក្រៅពីពាក្យ សរសេរអក្សរ Nôm សម្រាប់ពាក្យ "ពស់" និងពាក្យដែលត្រូវបានសរសេរតាមសូរសព្ទដូចជា "xà bông" ( sabão - ភាសាព័រទុយហ្គាល់) ឬ "xà lim" (cellule - ភាសាបារាំង)... ភាសាវៀតណាមក៏មានពាក្យ ដែល មានប្រភពដើមពីចិនផងដែរ ដែលកើតចេញពីប្រព័ន្ធសូរសព្ទនៃរាជវង្សថាង ដែលបានចូលមកក្នុងប្រទេសវៀតណាមនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១០។ ទាំងនេះរួមមានសុភាសិត និងសុភាសិត ដូចជា៖ "hổ đầu xà vĩ" (ក្បាលខ្លា កន្ទុយពស់) ដែលសំដៅទៅលើការចាប់ផ្តើមដ៏រឹងមាំ ប៉ុន្តែចុងបញ្ចប់ដ៏ខ្សោយ ឬ "đả xà đả thất thốn" (ពស់វាយចំណុចខ្សោយរបស់វា) មានន័យថា នៅពេលវាយពស់ មនុស្សម្នាក់ត្រូវតែវាយចំណុចខ្សោយរបស់វា ( thất thốn ) ដែលជាពាក្យប្រៀបធៀបសម្រាប់ចាប់កូនសោ ដែលជាធាតុសំខាន់ដើម្បីសម្រេចអ្វីមួយដោយជោគជ័យ។

ប្រភព៖ https://thanhnien.vn/lat-leo-chu-nghia-nam-con-ran-ban-chu-xa-185250207201821709.htm