Lá mùi tàu có tác dụng gì?

Lá mùi tàu (Eryngium foetidum), còn gọi là ngò gai, là loại rau gia vị quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam và nhiều nước Đông Nam Á. Cây thuộc nhóm thảo sống hàng năm, cao khoảng 20 - 50 cm. Lá mọc sát đất tạo thành hình hoa thị, hình mác hẹp dài 7 – 15 cm, mép khía răng đều, cứng và sắc, hai mặt gần như cùng màu lục.

Với hương thơm đặc trưng, hơi hăng nhẹ, lá mùi tàu thường được dùng trong các món canh, lẩu, gỏi, nước chấm hoặc chế biến món hải sản. Không chỉ đóng vai trò làm gia vị, loại lá này còn được dân gian và y học cổ truyền sử dụng như dược liệu từ lâu đời nhờ chứa nhiều hợp chất sinh học có lợi. Y học hiện đại cũng ghi nhận mùi tàu có giá trị dinh dưỡng và đặc tính chống viêm, kháng khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa.

1. Thành phần dinh dưỡng và các hợp chất sinh học

Nội dung

1. Thành phần dinh dưỡng và các hợp chất sinh học
2. Tác dụng của lá mùi tàu
3. Cách dùng lá mùi tàu
4. Ai nên hạn chế sử dụng lá mùi tàu?
5. Một số bài thuốc dân gian từ lá mùi tàu
6. Lưu ý khi sử dụng lá mùi tàu

Lá mùi tàu chứa nhiều vitamin A, C, sắt, canxi cùng các khoáng chất khác như mangan và magiê. Nhờ vậy, loại rau này góp phần tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ xương chắc khỏe và bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do nhờ các hợp chất chống oxy hóa.

Tinh dầu mùi tàu chứa các hoạt chất đáng chú ý như eryngial, β-caryophyllene và camphor, có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và kháng nấm. Các hợp chất phenolic giúp giảm viêm, hỗ trợ tiêu hóa và góp phần cải thiện chức năng gan, thận khi sử dụng đúng liều lượng.

Các nghiên cứu hiện đại cho thấy chiết xuất từ lá mùi tàu có khả năng ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn đường ruột và nấm men, đồng thời hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Nhờ vậy, lá mùi tàu không chỉ có giá trị ẩm thực mà còn góp phần thúc đẩy sức khỏe tiêu hóa.

Không chỉ làm gia vị, lá mùi tàu còn được dân gian và Đông y sử dụng làm thuốc từ lâu đời…

2. Tác dụng của lá mùi tàu

Theo y học cổ truyền, mùi tàu có vị cay, tính ấm, tác động vào các kinh tỳ, vị và thận. Một số tác dụng thường được ghi nhận gồm:

- Giải cảm, hạ sốt nhẹ: Lá mùi tàu khi dùng nấu nước ấm hoặc chế biến dưới dạng canh có thể giúp giảm các triệu chứng cảm cúm nhẹ như ho khan, nghẹt mũi, mệt mỏi.

- Hỗ trợ tiêu hóa: Mùi tàu giúp giảm đầy bụng, ăn không tiêu nhờ đặc tính kích thích enzyme tiêu hóa và tăng nhu động ruột nhẹ.

- Tác dụng kháng khuẩn, chống viêm: Dạng dùng ngoài như lá tươi giã nát đắp lên vùng da bị côn trùng cắn hoặc mẩn đỏ nhẹ giúp làm dịu triệu chứng.

- Hỗ trợ thanh lọc cơ thể: Nước lá mùi tàu có tác dụng lợi tiểu nhẹ, góp phần thải độc qua đường tiết niệu và giúp duy trì cân bằng nước cơ thể.

Việc kết hợp mùi tàu cùng các thảo dược như gừng, tía tô, kinh giới được dân gian áp dụng nhằm tăng hiệu quả giải cảm và cải thiện chức năng tiêu hóa.

3. Cách dùng lá mùi tàu

Trong ẩm thực: Rửa sạch, cắt nhỏ, dùng cho vào canh, lẩu, gỏi, hải sản hoặc nước chấm; có thể dùng tươi hoặc khô; lá khô giữ được hương nhưng nhẹ hơn lá tươi.

Dạng nước uống: Dùng 1 nắm lá mùi tàu tươi, rửa sạch, đun với 500 - 600 ml nước trong 5 - 10 phút; uống ấm, không quá 2–3 cốc/ngày, tránh gây kích thích tiêu hóa hoặc lợi tiểu quá mức; có thể kết hợp với gừng hoặc tía tô để tăng tác dụng giải cảm và giảm đầy bụng.

Dùng ngoài da: Giã nát lá mùi tàu tươi đắp lên vùng da bị côn trùng cắn hoặc mẩn ngứa; có thể thêm một chút dầu dừa hoặc dầu oliu để tránh kích ứng.

Mẹo sử dụng: Phơi khô để bảo quản lâu dài, nhưng hương thơm sẽ giảm bớt. Kết hợp cùng gừng, tía tô, kinh giới để tăng hiệu quả hỗ trợ tiêu hóa và giải cảm. Không dùng thay thế thuốc điều trị, vì mùi tàu chỉ có tác dụng hỗ trợ.

4. Ai nên hạn chế sử dụng lá mùi tàu?

Mặc dù có nhiều lợi ích sức khỏe, không phải ai cũng phù hợp khi sử dụng loại lá này. Dưới đây là những nhóm người cần lưu ý:

- Phụ nữ mang thai: Một số tài liệu cho thấy mùi tàu có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến sinh dục nữ. Vì vậy, phụ nữ mang thai nên hạn chế sử dụng để tránh nguy cơ không mong muốn.

- Người mắc bệnh lý về đường hô hấp: Người bị hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hoặc viêm đường hô hấp cấp tính có thể gặp tình trạng khô cổ họng, khó thở nếu dùng quá nhiều mùi tàu.

- Người bị bệnh dạ dày: Dù có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, việc sử dụng quá nhiều mùi tàu lại có thể gây đầy hơi, rối loạn tiêu hóa, đặc biệt ở người có bệnh dạ dày.

- Người mắc bệnh gan: Mùi tàu giúp hỗ trợ một số chức năng gan, nhưng lạm dụng có thể gây tăng tiết mật quá mức, ảnh hưởng xấu đến gan.

- Người dễ bị dị ứng: Tinh dầu và các hợp chất trong lá mùi tàu có thể gây phản ứng dị ứng ở người nhạy cảm. Nhóm đối tượng này nên tránh tiếp xúc hoặc thử lượng nhỏ trước khi dùng thường xuyên.

5. Một số bài thuốc dân gian từ lá mùi tàu

- Chữa cảm mạo, ăn uống không tiêu: Mùi tàu khô 10g, cam thảo nam 6g; đun với 300 ml nước trong 15 phút, chia 3 lần uống trong ngày, uống lúc nóng.

- Chữa sốt nhẹ: 30g mùi tàu, 50g thịt bò thái nhỏ, vài lát gừng tươi; nấu với 600 ml nước, thêm ít hạt tiêu; ăn nóng và đắp chăn để ra mồ hôi.

- Long đờm: Dùng mùi tàu sắc nước uống giúp tống đờm ứ trong cổ họng khi cảm cúm, sổ mũi.

- Trị viêm kết mạc: Phơi lá mùi tàu trong mát, sắc lấy nước rửa mắt khi viêm kết mạc nhẹ.

- Bài thuốc trị nám da: Ngâm lá mùi tàu thái vụn vào nước ấm 2 giờ, lọc bỏ bã, dùng nước thoa mặt 15 - 20 phút, ngày 2 lần.

- Trị mụn đỏ, mẩn ngứa ở trẻ: Giã nát lá mùi tàu tươi, ép lấy nước bôi trực tiếp. Nếu có kích ứng, rửa sạch ngay.

- Chữa hôi miệng: Sắc đặc lá mùi tàu, thêm vài hạt muối, dùng ngậm – súc miệng nhiều lần trong ngày trong 5 - 6 ngày.

6. Lưu ý khi sử dụng lá mùi tàu

Không dùng quá nhiều, đặc biệt dưới dạng nước sắc hoặc chiết xuất.
Tránh ăn cùng thịt lợn hoặc nội tạng động vật vì dễ gây đầy bụng, khó tiêu.
Người có bệnh nền, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng thường xuyên.
Người có bệnh thận hoặc đang dùng thuốc lợi tiểu nên thận trọng vì mùi tàu có tác dụng lợi tiểu nhẹ.

Lá mùi tàu là loại gia vị quen thuộc nhưng cũng là thành phần dược liệu mang nhiều lợi ích sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, kháng khuẩn nhẹ, giải cảm và thanh lọc cơ thể. Tuy nhiên, việc sử dụng cần phù hợp với từng đối tượng và liều lượng nhất định để đảm bảo an toàn. Với cách dùng hợp lý, mùi tàu vừa là gia vị thơm ngon, vừa có thể trở thành "thảo dược tự nhiên" hỗ trợ sức khỏe hàng ngày.

Mời độc giả xem thêm:

Nguồn: https://suckhoedoisong.vn/la-mui-tau-co-tac-dung-gi-169251205154743147.htm