Lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung: Lễ hội tình yêu độc đáo nhất cả nước

Lễ hội Chử Đồng Tử-Tiên Dung tại đền Đa Hòa là một trong những lễ hội lớn của cả nước, là bức tranh về đời sống tinh thần phong phú, sinh động và mang giá trị văn hóa sâu sắc của người Việt cổ trong việc khai phá đầm lầy, phù sa ven sông Hồng từ hàng nghìn năm về trước.

Đây không chỉ là nơi lưu truyền, lan tỏa huyền thoại về một tình yêu cao đẹp, thiêng liêng giữa chàng trai nghèo Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung (con gái Vua Hùng thứ 18) mà còn giáo dục truyền thống hiếu thảo, tình cảm nhân văn và lòng nhân ái cho các thế hệ sau. Lễ hội cũng thể hiện khát vọng của nhân dân cầu cho mưa thuận, gió hòa để cấy cày thuận lợi, xóm làng yên vui, ấm no và hạnh phúc.

Truyền thuyết kể về thiên tình sử giữa Chử Đồng Tử - Tiên Dung kỳ lạ vào loại bậc nhất trong lịch sử dân tộc. Một nàng công chúa lá ngọc cành vàng, xinh đẹp, quyền quý, con vua Hùng Vương thứ 18 sau một lần tình cờ gặp nhau trên bãi cát làng Tự Nhiên, đã bất chấp mọi lễ giáo phong kiến, ngôi vị thứ bậc trong xã hội đã yêu, kết duyên với người con trai mồ côi, nhà nghèo nhưng rất mực hiếu thảo.

Truyền thuyết này không chỉ dừng lại ở một mối tình mà còn ca ngợi sự cống hiến lớn lao của hai vợ chồng Chử Đồng Tử- Tiên Dung trong việc cứu giúp người đời khỏi bệnh tật, tai ương. Đi đến đâu, họ cũng dang rộng vòng tay để cứu giúp người khó, người khổ, chỉ đường dẫn lối cho họ sống tốt hơn. Chính vì thế mà người đời tôn Chử Đồng Tử là một trong “Tứ bất tử” với sự thành kính, thờ phụng.

Lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung (còn gọi là Lễ hội tình yêu) là một trong những lễ hội nổi tiếng của tỉnh Hưng Yên. Đây là 1 trong 16 lễ hội lớn nhất cả nước, gắn với truyền thuyết về tình yêu giữa Chử Đồng Tử, một chàng trai đánh cá nghèo và Tiên Dung, con gái Vua Hùng thứ 18 (408 - 258 TCN).

Biểu diễn múa rồng tại đền Đa Hòa, xã Bình Minh (Khoái Châu, Hưng Yên). Ảnh: TTXVN

Lễ hội được tổ chức ở cả 2 di tích: đền Đa Hòa (xã Bình Minh) và đền Hóa (xã Dạ Trạch). Tương truyền, ngôi đền Đa Hòa là nơi mở đầu cho thiên tình sử đẹp nhất trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, giữa công chúa Tiên Dung và chàng trai đánh cá nghèo Chử Đồng Tử (sau này được người dân tôn là Đức Thánh Chử Đồng Tử). Trong khi đó, ngôi đền Hóa ở xã Dạ Trạch, theo truyền thuyết, là nơi Chử Đồng Tử cùng nhị vị phu nhân hóa về trời. Đền Đa Hòa và đền Hóa đã được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia vào các năm 1962 và 1988.

Năm nay, tại đền Đa Hòa, lễ hội được tổ chức theo quy mô hàng tổng (3 năm tổ chức một lần), lớn nhất từ trước đến nay. Lễ hội đã thu hút sự tham gia của các làng trong tổng Mễ xưa (tổng Mễ xưa có 8 làng, nay thêm ấp Đồng Quê là đơn vị hành chính mới thành lập), nay là 9 thôn thuộc 2 xã: Bình Minh (Khoái Châu) và Mễ Sở (Văn Giang).

Màn rước kiệu tại lễ hội Chử Đồng Tử-Tiên Dung Công chúa. Ảnh: TTXVN

Mở màn lễ hội là đội hình rước kiệu thành hoàng các làng về đền Đa Hòa. Đi đầu đoàn rước là con rồng dài hơn 20m được các thanh niên thay nhau múa theo điệu trống thúc liên hồi. Tiếp theo sau là đoàn người cầm cờ hội, trống chiêng, gươm trường bát bửu, đội múa sinh tiền, đội múa nón, đội nhạc lễ,…

Cùng thời gian diễn ra lễ hội ở đền Đa Hòa, tại đền Hóa, nhân dân cũng tổ chức đoàn đi rước nước từ sông Hồng về lễ Thánh, một nghi thức không thể thiếu trong lễ hội. Theo tục lệ, nước được dùng để lễ phải là nước lấy ở giữa dòng sông Hồng. Việc lấy nước là một thủ tục được người dân trong vùng rất coi trọng, thể hiện lòng thành kính, biết ơn đức Thánh. Người dân quan niệm năm nào việc lấy nước thuận lợi thì năm đó mùa màng tươi tốt, bội thu, nhân dân trong vùng sẽ làm ăn phát đạt.

Sau nghi thức lấy nước về lễ Thánh, mọi nghi lễ khai hội chính thức bắt đầu. Đại diện bô lão trong vùng đọc bản hiệu triệu, ôn lại công đức Thánh Chử Đồng Tử và các vị anh hùng dân tộc. Bản hiệu triệu có đoạn: "Hỡi nhân dân, bách tính, hỡi bà con, cô bác và quý khách thập phương. Hôm nay, nhân dân trong vùng tưng bừng mở hội truyền thống quê hương để tưởng nhớ tới Đức Thánh Chử Đồng Tử và nhị vị phu nhân, người đã nêu tấm gương sáng về 2 chữ Hiếu - Trung, người đã mở ra con đường thông thương, buôn bán với nước ngoài….cho người dân trong vùng."

Sau phần lễ là phần hội với các hoạt động, như: múa rồng, múa sinh tiền, diễn xướng dân gian, các trò chơi dân gian (cờ người, bắt vịt, đi cầu kiều,…), văn nghệ, thể thao,…thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương.

Ông Nguyễn Như Đăng, Chủ tịch UBND xã Dạ Trạch, cho biết: Lễ hội năm nay với quy mô rộng lớn, nội dung phong phú, rước kiệu ra sông lấy nước về tế Thánh, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, mang đậm tính truyền thống, tính dân tộc được tái hiện lần lượt trong 3 ngày lễ hội.

Mang đậm những giá trị văn hóa truyền thống, đặc sắc của Đồng bằng Bắc Bộ, Lễ hội đền Đa Hòa, xã Bình Minh và Lễ hội đền Hóa ở xã Dạ Trạch, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm nay. Các quyết định này thể hiện sự tri ân sâu sắc của thế hệ hôm nay với các giá trị di sản lịch sử, văn hóa, tinh thần mà cha ông để lại./.

Diêm Giang