ຮັກສາ “ຈິດວິນຍານ” ຂອງພາສາ Nghe ຢູ່ເວທີສະແດງລະຄອນ

ໃນໄລຍະທີ່ມີແສງສະຫວ່າງ, ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງ Nghe Tinh ຍັງດັງກ້ອງກັງວົນ, ບາງເທື່ອບົດເພງເລິກຊຶ້ງ, ບາງເທື່ອມີຊີວິດຊີວາ ແລະ ມີສະຕິປັນຍາ. ແຕ່ເຊື່ອງໄວ້ຢູ່ເບື້ອງຫຼັງແຕ່ລະຂໍ້ ແລະ ແຕ່ລະຂໍ້ລ້ວນແຕ່ເປັນການຕໍ່ສູ້ທີ່ງຽບສະຫງົບ: ພວກເຮົາຄວນຮັກສາພາສາເຫ້ວ - ພາສາທີ່ບຳລຸງສ້າງທຳນອງເພງເຫຼົ່ານັ້ນ, ຫຼືຄວນ “ນິຍົມ” ໃຫ້ເໝາະສົມກັບຜູ້ຟັງທົ່ວປະເທດ?

Báo Nghệ An•28/09/2025

Nghe ເທິງເວທີມືອາຊີບ

ໃນໄລຍະ 60 ກວ່າປີ, ໂຮງລະຄອນ Nghe Tinh ໄດ້ສະແດງລະຄອນເກືອບ 200 ບົດ, ນຳເອົາບົດເພງພື້ນເມືອງ Vi ແລະ Giam ອອກຈາກບ່ອນເຮັດວຽກແບບດັ້ງເດີມ ເພື່ອກ້າວເຂົ້າສູ່ໄລຍະອາຊີບ. ບັນດາຜົນງານຄື: ໄມທູກໂລນ, ເພງກ໋າຍເລີມ, ຟານບອຍເຈົາ … ບໍ່ພຽງແຕ່ນຳເອົາສຽງເພງພື້ນເມືອງທີ່ເຂັ້ມແຂງເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງໄດ້ຮັກສາບັນດາສຳນຽງ Nghe - ຄຸນນະພາບ ໄດ້ສ້າງເອກະລັກສະເພາະຂອງຜືນແຜ່ນດິນນີ້. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ການອອກສຽງນັ້ນເບິ່ງຄືວ່າຄ່ອຍໆຫາຍໄປຈາກເວທີ.

ການສະແດງ Vi ແລະ Giam — ພາບບັນຍາກາດ “ສຽງກະດິ່ງຄວາຍ” ສະແດງໂດຍນັກສະແດງຂອງສູນສິລະປະພື້ນເມືອງແຂວງ, ນຳໃຊ້ພາສາຫຼາຍພາສາ, ສ້າງຊື່ສຽງ ແລະຈັບອົກຈັບໃຈໃຫ້ແກ່ເວທີດົນຕີພື້ນເມືອງ ງາ. ພາບ: ແທງງາ

ຈາກບັນດາບົດສົນທະນາ “ເງະເຮີ” ເຊັ່ນ “ໂມ, ເຕ, ຮາງ, ເລ, ໂວ, ນາກ”, ບັນດາບົດລະຄອນໄດ້ປ່ຽນໄປເປັນພາສາທົ່ວໄປທີ່ລຽບງ່າຍ, ຟັງງ່າຍ. ນອກຈາກບາງບົດທີ່ໄດ້ສະແດງຢູ່ທ້ອງຖິ່ນ, ການລະຄອນສ່ວນໃຫຍ່ເຂົ້າຮ່ວມງານບຸນປະເທດຊາດຄື: Quyen uy va toi toc, Song noi mot mien que … ເກືອບບໍ່ມີຮ່ອງຮອຍພາສາທີ່ເຫຼືອຢູ່. ເຫດຜົນແມ່ນເຂົ້າໃຈງ່າຍ: ຜູ້ຊົມຈາກພາກພື້ນອື່ນຈະພົບວ່າມັນຍາກທີ່ຈະປະຕິບັດຕາມຖ້າພວກເຂົາບໍ່ຄຸ້ນເຄີຍກັບພາສາ Nghe. ແຕ່ລາຄາທີ່ຕ້ອງຈ່າຍແມ່ນຄວາມເສື່ອມເສຍຂອງຕົວຕົນ - ເຊິ່ງເປັນຈິດວິນຍານຂອງບັນດາບົດເພງຊາວ Vi ແລະ Giam.

ພາບບັນຍາກາດຈາກຄຳເວົ້າຂອງປະຊາຊົນ ແລະຄຳເວົ້າຂອງປະເທດ. ພາບ: ແທງງາ — ພາບຈາກ “ຄຳເວົ້າຂອງປະຊາຊົນ, ຄຳເວົ້າຂອງປະເທດ”. ພາບ: ແທງງາ

ພາສາ Nghe An ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນພາສາສື່ສານເທົ່ານັ້ນ. ມັນແມ່ນ "ວັດຖຸຕົ້ນສະບັບ" ທີ່ໃຫ້ກໍາເນີດເພງພື້ນເມືອງ, ການສ້າງຈັງຫວະ, tempo, ແລະ nuances ຂອງຕົນເອງ. ໃນໝວກແກມ, ແບບທຳມະດາທີ່ຊ້ຳບໍ່ໜຳເຊັ່ນ: “ໂຂງບັ້ງໂມຈຸດໂນກ/ບໍ່ມົ້ວດອດນູ” ຫຼືຄຳເວົ້າທີ່ມີສະເໜ່ໃນໝວກເຟືອງວ່າ “Vi chung thang cu anh he dai, cho cua chua he sem…” ລ້ວນແຕ່ອີງໃສ່ຄຳສັບທ້ອງຖິ່ນທີ່ອຸດົມສົມບູນ. ບັນດາຊັ້ນຂອງຄຳເວົ້າພື້ນເມືອງນັ້ນບໍ່ແມ່ນການສ້າງຂອງບຸກຄົນ, ແຕ່ໄດ້ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນເຖິງຈິດວິນຍານ ແລະ ຄຸນລັກສະນະຂອງຊາວ Nghe ຄື: ແບບດັ້ງເດີມ, ກົງໄປກົງມາ, ກົງໄປກົງມາ, ເຕັມໄປດ້ວຍອາລົມຈິດ.

ພາບຈາກບົດລະຄອນ “ຄຳເວົ້າຂອງປະຊາຊົນ, ຄຳເວົ້າຂອງປະເທດ”. ຄລິບ: ສະເໜີໂດຍ ສູນສິລະປະພື້ນເມືອງແຂວງ

ສະນັ້ນ, ເມື່ອຖອດສຽງພາສາອອກຈາກລະຄອນໂອເປຣາ, ມັນບໍ່ພຽງແຕ່ຈະສູນເສຍເນື້ອທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຕົນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ມັນຍັງເອົາ “ຈິດວິນຍານ” ທີ່ຊຶມເຂົ້າໄປໃນທຸກໆລຳເພງ ແລະ ທຸກບົດສົນທະນາ. ນັກຄົ້ນຄ້ວາຫລາຍຄົນໄດ້ຫວນຄືນເລື່ອງ ໂຮຈິມິນ ເມື່ອມາຢ້ຽມຢາມບ້ານເກີດເມືອງນອນ ແລະ ໄດ້ຟັງເພງ “Thuyen em lên Thác chop chop ranh / Nước non là nghĩa là tình ai ơi” (ເຮືອຂອງຂ້າພະເຈົ້າຂຶ້ນລົງຢ່າງໄວ/ ປະເທດ ແລະ ພູເຂົາແມ່ນຄວາມໝາຍແຫ່ງຄວາມຮັກແພງ) ແລະ ແກ້ໄຂວ່າ: “ບໍ່ຕ້ອງຖືກແກ້ໄຂ”. “ngải” ບໍ່ແມ່ນ “ghia” - ເພາະນັ້ນແມ່ນສຳນຽງ Nghe ທີ່ຖືກຕ້ອງ, ຈິດໃຈ Nghe ທີ່ຖືກຕ້ອງ. ໄມ້ທ່ອນດຽວກໍພຽງພໍເພື່ອກໍານົດເຂດວັດທະນະທໍາ, ໃຫ້ຢູ່ຄົນດຽວເປັນລະບົບທັງຫມົດຂອງເນື້ອເພງແລະ melodies.

ການດຸ່ນດ່ຽງການອະນຸລັກແລະການເຊື່ອມໂຍງ

ນັກສິລະປະກອນ ຮ່ວາງເຢືອງ, ຫົວໜ້າພະແນກຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ເກັບກຳ, ສູນສິລະປະພື້ນເມືອງແຂວງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ເພື່ອໃຫ້ບົດເພງພື້ນເມືອງ Nghe Tinh ມີຊີວິດຊີວາຢ່າງແຂງແຮງ, ຕ້ອງຮັກສາເອກະລັກສະເພາະ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງການຮັກສາ ແລະ ຮັກສາມໍລະດົກບູຮານຂອງບັນພະບຸລຸດ. ແຕ່ຍັງຕ້ອງມີວິທີເຈືອຈາງພາສາຕາເວັນອອກເພື່ອໃຫ້ຜູ້ຟັງຢູ່ພາກໃຕ້ ແລະ ພາກເໜືອສາມາດຮູ້ສຶກເຖິງຄວາມສວຍງາມຂອງບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງ Nghe Tinh ໃນເວທີລະຄອນ.

ຕາມນັກສິລະປິນຜູ້ມີກຽດ ຫົງເຢືອງ ແລ້ວ, ສຳລັບຜູ້ຊົມຈາກພາກເໜືອຫຼືພາກໃຕ້ແລ້ວ, ການຟັງພາສາເຫ້ວ ບາງເທື່ອແມ່ນສິ່ງທ້າທາຍ: ເຂົາເຈົ້າຕ້ອງໃຊ້ເວລາເພື່ອທຳຄວາມສຳເລັດໃນການ “ດູດຊຶມ”, ແຕ່ຍາກທີ່ຈະເຂົ້າໃຈຢ່າງລະອຽດໃນຄັ້ງທຳອິດ. ສະນັ້ນ, ຜູ້ອຳນວຍການບາງຄົນໄດ້ເລືອກເຟັ້ນວິທີແກ້ໄຂ “ເຈືອຈາງ” ພາສາ, ຫຼຸດຜ່ອນຄຸນນະພາບ Nghe ເພື່ອເພີ່ມຄວາມນິຍົມ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການແກ້ໄຂນີ້, ຖ້າຫາກຮ້າຍແຮງ, ອາດຈະເຮັດໃຫ້ລະຄອນລະຄອນ Nghe Tinh ຂາດຄວາມເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ກາຍເປັນລັກສະນະຄ້າຍຄືກັນກັບບັນດາໂຮງລະຄອນອື່ນໆ.

ໃນຄວາມເປັນຈິງ, ການນໍາໃຊ້ພາສາບໍ່ຈໍາເປັນຕ້ອງເປັນ "ທັງ / ຫຼື" ສະຖານະການ. ສິ່ງທີ່ຕ້ອງການແມ່ນການປານກາງ, ການຄັດເລືອກ, ແລະການຈັດວາງຢູ່ໃນສະຖານທີ່ທີ່ເຫມາະສົມໃນເວລາທີ່ເຫມາະສົມ. ການລະຫຼິ້ນສາມາດປະສົມກົມກຽວກັນຢ່າງສິ້ນເຊີງ ການສົນທະນາ ແລະບົດເພງພາສາທ້ອງຖິ່ນ, ລະຫວ່າງສຳນຽງ Nghe ທີ່ເຂັ້ມແຂງ ແລະສຳນຽງນິຍົມທີ່ອ່ອນໂຍນ, ຕາບໃດທີ່ຈິດວິນຍານຍັງຮັກສາໄວ້. ສຳນຽງ Nghe ສາມາດ “ປັບລະອຽດ” ຄືກັບສຳນຽງ Vinh ໃນປະຈຸບັນ, ເຊິ່ງຍັງຄົງໂດດເດັ່ນ ແຕ່ບໍ່ໜັກເກີນໄປ. ບາງຄຳສັບສະເພາະເກີນໄປສາມາດປ່ຽນເປັນຄຳທີ່ນິຍົມໄດ້, ແຕ່ຍັງຈຳເປັນຕ້ອງຮັກສາ “ສັນຍານກຳນົດຕົວ” ເຊັ່ນ: mo, te, rang, rua… ເພື່ອໃຫ້ຜູ້ຟັງຍັງສາມາດຮັບຮູ້ຄຸນນະພາບ Nghe ໃນຕົວມັນໄດ້.

scene ຈາກ ພຣະ ຄໍາ ຂອງ ພຣະ ຜູ້ ເປັນ ເຈົ້າ ຂອງ ປະ ເທດ — ພາບບັນຍາກາດໃນບົດລະຄອນ “ຄຳເວົ້າຂອງປະຊາຊົນ, ຄຳເວົ້າຂອງປະເທດຊາດ”, ນັກສິລະປິນຮົ່ງເຢືອງ ຫັນປ່ຽນເປັນພາບພົດປະທານໂຮ່ຈີມິນ. ພາບ: ແທງງາ

ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຕ້ອງກ້າຂຸດຄົ້ນບັນດາຊັບສົມບັດຂອງພາສາພື້ນເມືອງ - ຄຳສຸພາສິດ, ບົດເພງພື້ນເມືອງ, ຄຳຄົມ, ບົດເພງ... ທີ່ໄດ້ບຳລຸງສ້າງບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງ Nghe Tinh ມາແຕ່ລຸ້ນຫຼັງ. ເມື່ອນັກສິລະປິນ ແທງລູ້, ອະດີດຫົວໜ້າສູນອະນຸລັກຮັກສາມໍລະດົກເພງພື້ນເມືອງ ເງ້ອານ, ປະຈຸບັນ, ແມ່ນສູນສິລະປະພື້ນເມືອງແຂວງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ການເອົາຄວາມຫຍາບຄາຍ, ເຍາະເຍີ້ຍ, ເຍາະເຍີ້ຍ... ເຂົ້າໃນການສົນທະນາຈະເຮັດໃຫ້ການລະຫຼິ້ນມີຊີວິດຊີວາ ແລະ ໃກ້ຊິດ, ຫຼີກລ່ຽງຄວາມແຫ້ງແລ້ງຂອງປຶ້ມ. ຄຽງຄູ່ກັບນັ້ນ, ຕ້ອງເຊື່ອມໂຍງພາສາກັບບັນດາພື້ນຖານວັດທະນະທຳທ້ອງຖິ່ນເຊັ່ນ: ຊື່ສະຖານທີ່, ອາຊີບພື້ນເມືອງ, ບັນດາຜະລິດຕະພັນພິເສດເພື່ອສ້າງບັນຍາກາດຊີວິດຂອງຊາວ Nghe An ຢູ່ເທິງເວທີ. ນັ້ນແມ່ນວິທີການທັງປົກປັກຮັກສາຕົວຕົນແລະສ້າງການອຸທອນໃຫມ່.

ບ້ານເກີດເມືອງນອນຢູ່ໃນຫົວໃຈຂອງປະຊາຊົນ — ສາກນາງຮ່ວາງທິໂລງໃນລາຍການ “ບ້ານເກີດເມືອງນອນໃນໃຈ” ສະແດງໂດຍສູນສິລະປະພື້ນເມືອງແຂວງ. ພາບ: ແທງງາ

ພິເສດແມ່ນໃນສະພາບການເຕັກໂນໂລຊີດີຈີຕອນ ແລະ ການແລກປ່ຽນວັດທະນະທຳທີ່ເຂັ້ມແຂງ, ລະຄອນດົນຕີພື້ນເມືອງຕ້ອງມີການປະດິດສ້າງຮູບແບບໃນຂະນະທີ່ຍັງຄົງຮັກສາຫຼັກໝັ້ນ. ມັນເປັນໄປໄດ້ທີ່ຈະທັນສະໄຫມສຽງ, ແສງສະຫວ່າງ, ເຕັກນິກການສະແດງ, ແລະການລວມເອົາຫົວຂໍ້ໃນສະໄຫມເຊັ່ນ: ການສຶກສາ , ສິ່ງແວດລ້ອມ, ຕົວເມືອງ, ແລະອື່ນໆເຂົ້າໃນຕົວອັກສອນ. ແຕ່ເຖິງວ່າມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງແນວໃດກໍ່ຕາມ, ພາສາເຫງ້ຄວນຍັງຄົງເປັນຄືເສັ້ນແດງຢູ່ຕະຫຼອດ, ເພື່ອໃຫ້ຜູ້ຊົມບໍ່ວ່າຢູ່ບ່ອນໃດກໍສາມາດຮັບຮູ້ໄດ້ວ່າ “ອ່າວ, ນີ້ແມ່ນໂຮງລະຄອນ Nghe Tinh”.

ຫຼັງຈາກທີ່ທັງຫມົດ, ເວທີບໍ່ພຽງແຕ່ສໍາລັບການບັນເທີງເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງເປັນສະຖານທີ່ເກັບຮັກສາຄວາມຊົງຈໍາວັດທະນະທໍາຂອງຊຸມຊົນ. ແຕ່ລະສຽງເວົ້າພາສາເວົ້າທີ່ດັງຂຶ້ນເທິງເວທີບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ບົດສົນທະນາ ຫຼືສຽງເພງເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ເປັນສຽງສະທ້ອນຂອງບັນດາລຸ້ນຄົນທີ່ດຸໝັ່ນ, ທົນທານຕໍ່ຊາວ ເງະອານ. ຖ້າບໍ່ມີສຽງນັ້ນ, opera ພື້ນເມືອງຈະສູນເສຍຈິດວິນຍານຂອງມັນແລະກາຍເປັນຫອຍເປົ່າ.

ເປັນເວລາກວ່າ 6 ທົດສະວັດ, ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງ Nghe Tinh ໄດ້ມີຊີວິດຊີວາ ແລະ ສ່ອງແສງໃນເວທີຕ່າງໆໃນທົ່ວປະເທດ ບໍ່ພຽງແຕ່ຍ້ອນດົນຕີ Vi ແລະ Giam ທີ່ຫວານຊື່ນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງຂອບໃຈສຳນຽງພື້ນເມືອງອີກດ້ວຍ. ການຮັກສາພາສາເຜົ່າຢ້າວໃນບົດລະຄອນພື້ນເມືອງນັ້ນບໍ່ພຽງແຕ່ຮັກສາພາສາຊັ້ນໜຶ່ງເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຮັກສາຈິດວິນຍານຂອງຊາວ Nghe - ເພື່ອໃຫ້ບັນດາບົດເພງ ແລະ ການສົນທະນາຍັງຄົງຝັງໄວ້ດ້ວຍຈິດວິນຍານຂອງບ້ານເກີດເມືອງນອນ, ຝັງເລິກດ້ວຍຄວາມຮັກແພງຂອງມະນຸດ, ຍັງຄົງຢູ່ໃນດວງໃຈປະຊາຊົນໃນທຸກວັນນີ້ ແລະ ອະນາຄົດ.

ທີ່ມາ: https://baonghean.vn/giu-hon-tieng-nghe-tren-san-khau-kich-hat-10307232.html