ການເດີນທາງນຳເອົາຄວາມຮູ້ພື້ນເມືອງມາສູ່ໂລກ: ຫວຽດນາມ ຄວນເລົ່າເລື່ອງຂອງຕົນແນວໃດ?

ປະມານປີ 2022, ເມື່ອຂ້ອຍໄດ້ມີໂອກາດເຂົ້າຮ່ວມງານ Frankfurt Book Fair ໃນປະເທດເຢຍລະມັນ, ຂ້ອຍຮູ້ສຶກແປກໃຈກັບການມີປຶ້ມ ແລະ ຄວາມຮູ້ທີ່ໜ້າປະທັບໃຈຈາກບັນດາປະເທດຕາເວັນອອກກາງນຳມາທີ່ນີ້ - ໃນງານຕະຫຼາດນັດປຶ້ມທີ່ມີປະເພນີອັນຍາວນານ ແລະ ເປັນໜຶ່ງທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກ, ບ່ອນທີ່ອຸດສາຫະກຳພິມຈຳໜ່າຍປະກົດວ່າເປັນຕົວແທນຂອງອຳນາດອ່ອນຂອງບັນດາປະເທດ ແລະ ພາກພື້ນ.

Báo Đà Nẵng•28/09/2025

ຫວຽດນາມສາມາດລົງທຶນກໍ່ສ້າງປຶ້ມແນະນຳທຳມະຊາດພື້ນເມືອງດ້ວຍບັນດາຮູບພາບ ແລະ ຮູບແຕ້ມທີ່ມີຊີວິດຊີວາ, ສົມທົບກັບເນື້ອໃນ ວິທະຍາສາດ ແລະ ການເລົ່າເລື່ອງ. ໃນຮູບພາບ: ມຸມໜຶ່ງຂອງຕາແສງ ຮ່ວາວາງ ທີ່ເຫັນຈາກເບື້ອງເທິງ. ຮູບພາບ: HUU TAN

ພາຍໃຕ້ຂອບຂອງງານວາງສະແດງປຶ້ມນັ້ນ, ກອງປະຊຸມສົນທະນາກ່ຽວກັບທ່າອ່ຽງການແປພາສາ ແລະ ການພິມຈຳໜ່າຍວັນນະຄະດີອາຣັບຮ່ວມສະໄໝໃນເອີຣົບ ໄດ້ດຶງດູດຄວາມສົນໃຈອັນເນື່ອງມາຈາກການປ່ຽນແປງ ແລະ ການພັດທະນາຢ່າງແຂງແຮງ ແລະ ເປັນລະບົບຂອງດິນແດນແຫ່ງນີ້ໃນທົດສະວັດທີ່ຜ່ານມາ. ໂດຍສະເພາະ, ການແປວັນນະຄະດີອາຣັບເປັນພາສາອັງກິດເພື່ອແນະນຳໃຫ້ ໂລກ ຮູ້ເປັນລາຍລະອຽດສະເພາະໃນຮູບໃຫຍ່ກວ່າ.

ຖ້າບໍ່ມີການເຄື່ອນໄຫວຍຸດທະສາດລະດັບຊາດ ແລະ ຂ້າມຊາດ, ມັນຈະເປັນການຍາກສຳລັບປະເທດອື່ນໆທີ່ຈະຈິນຕະນາການເຖິງຄວາມເປັນເອກະລັກ, ຄຸນຄ່າ ແລະ ຊັບສົມບັດທີ່ໜ້າສົນໃຈຂອງວັນນະຄະດີ ແລະ ກວ້າງກວ່ານັ້ນ, ວັດທະນະທຳຂອງໂລກອາຣັບ.

ອຳນາດອ່ອນສຳລັບລະດັບຊາດ

ໃນໄລຍະ 10 ປີຜ່ານມາ, ຫຼາຍປະເທດຕາເວັນອອກກາງ - ໂດຍສະເພາະບັນດາປະເທດອ່າວເຊັ່ນ: ກາຕາ, UAE, Saudi Arabia - ໄດ້ຫັນປ່ຽນຮູບແບບການພັດທະນາຢ່າງຕັ້ງໜ້າ, ກ້າວໄປສູ່ “ຍຸກຫຼັງນ້ຳມັນ” ດ້ວຍການລົງທຶນຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງໃນດ້ານວັດທະນະທຳ, ການສຶກສາ ແລະ ເຜີຍແຜ່ຄວາມຮູ້ພື້ນເມືອງເປັນເຄື່ອງມືຍຸດທະສາດ.

ຫວນຄືນໄປສູ່ອະດີດ, ຢູ່ບັນດາປະເທດອາຊີຕາເວັນອອກທີ່ມີສະພາບການໃກ້ຊິດກັບ ຫວຽດນາມ; ໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 19, ໃນເວລາທີ່ຍີ່ປຸ່ນໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນການຟື້ນຟູ Meiji, ພວກເຂົາເຈົ້າບໍ່ພຽງແຕ່ປະຕິຮູບການທະຫານຫຼືອຸດສາຫະກໍາ - ແຕ່ຍັງສົ່ງອອກ "ອາວຸດອ່ອນ" ພິເສດ: ຄວາມຮູ້ພື້ນເມືອງ. ປຶ້ມ "Bushido: ຈິດວິນຍານຂອງຍີ່ປຸ່ນ" ຂອງ Nitobe Inazo ທີ່ຂຽນໂດຍກົງໃນພາສາອັງກິດໄດ້ກາຍເປັນຂົວທໍາອິດສໍາລັບຕາເວັນຕົກທີ່ຈະເຂົ້າໃຈແລະເຄົາລົບຈິດໃຈຂອງ bushido - ຄຸນຄ່າຫຼັກຂອງຍີ່ປຸ່ນ. ນັ້ນແມ່ນເວລາທີ່ຍີ່ປຸ່ນເຂົ້າໃຈວ່າ: ເຂົາເຈົ້າຕ້ອງເລົ່າເລື່ອງຂອງຕົນໃຫ້ໂລກຮູ້, ເພື່ອໃຫ້ຊາວໂລກເຂົ້າໃຈຈິດວິນຍານຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ໜຶ່ງສະຕະວັດຕໍ່ມາ, ເກົາຫຼີໃຕ້ ເຊິ່ງເປັນປະເທດທີ່ທຸກຍາກຫຼັງສົງຄາມ, ໄດ້ມີຂໍ້ລິເລີ່ມທີ່ຈະນຳເອົາວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຂອງຕົນມາສູ່ໂລກໂດຍຜ່ານວັນນະຄະດີ, ກາຕູນ, ຮູບເງົາ ແລະ ຄວາມຮູ້ທາງວິຊາການ. ລັດຖະບານເກົາຫຼີໃຕ້ໄດ້ສ້າງຕັ້ງສູນແປແຫ່ງຊາດ ແລະ ໄດ້ໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນປຶ້ມຫຼາຍຮ້ອຍຫົວເພື່ອແປ ແລະ ຈັດພິມໃນສາກົນ. ຜົນສຳເລັດຂອງວັນນະຄະດີ ແລະ ຄວາມຮູ້ພາສາເກົາຫຼີ ໄດ້ປູທາງໄປສູ່ຄື້ນ Hallyu ແລະ ວາງເກົາຫຼີໃຕ້ເປັນສູນກາງວັດທະນະທຳຂອງອາຊີຕາເວັນອອກ.

ສຳລັບຫວຽດນາມ, ເວລາດຽວກັນກໍຈະມາເຖິງ. ພາຍໃນເຂດປູຊະນີຍະສະຖານວັດທະນະທໍາຫວຽດນາມ ແມ່ນບັນດາປະສົບການ ແລະຄວາມຮູ້ຂອງຊົນເຜົ່າພື້ນເມືອງນັບພັນປີ - ຈາກຢາພື້ນເມືອງ, ການປູກຝັງກະສິກໍາ, ປັດຊະຍາວິຖີຊີວິດ, ຄວາມເຊື່ອ, ສິລະປະພື້ນເມືອງ ຈົນເຖິງຂົງເຂດການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດສັງຄົມ ແລະວັນນະຄະດີ... ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຄຸນຄ່າສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຍັງຄົງຢູ່ໃນ “ເຂດງຽບ” ຂອງໂລກວິຊາການ ແລະສາກົນ. ໂລກຮູ້ຈັກຫວຽດນາມສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຜ່ານສົງຄາມ, ອາຫານການກິນ, ຫຼືການທ່ອງທ່ຽວ - ແຕ່ຍັງບໍ່ທັນເຫັນຄຸນຄ່າດ້ານອື່ນທີ່ຫຼາກຫຼາຍ.

ເລນ1 — ວັດທະນະທຳທີ່ອຸດົມສົມບູນຂອງຫວຽດນາມ ແລະ ວິທີແກ້ໄຂເພື່ອດຳເນີນຊີວິດຢ່າງກົມກຽວກັບທຳມະຊາດ ແລະ ປະຊາຄົມແມ່ນແຫຼ່ງກຳລັງແຮງບັນດານໃຈໃຫ້ໂລກຊອກຫາການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ແລະ ຮອບດ້ານ. ໃນຮູບ: ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ນັ່ງລົມກັນຢູ່ເຮືອນປະຊາຊົນ ຕຸຍເງິນ. ຮູບພາບ: KIM LIEN

ພວກເຮົາສາມາດເອົາຫຍັງມາສູ່ໂລກ?

ໜຶ່ງໃນບັນດາຂົງເຂດຄວາມຮູ້ພື້ນເມືອງທີ່ມີຄຸນຄ່າພິເສດທີ່ຫວຽດນາມ ຕ້ອງຍົກອອກສູ່ໂລກແມ່ນການສຶກສາຫວຽດນາມ - ຈາກທັດສະນະຂອງບັນດານັກຄົ້ນຄ້ວາພາຍໃນປະເທດ. ໃນຊຸມປີຜ່ານມາ, ນັກສຶກສາຕ່າງປະເທດໄດ້ປະກອບສ່ວນຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງເຂົ້າໃນບັນດາເອກະສານກ່ຽວກັບຫວຽດນາມ. ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ບາງຄັ້ງການສຶກສາດັ່ງກ່າວຖືກຈໍາກັດໂດຍທັດສະນະພາຍນອກແລະການຂາດປະສົບການທີ່ມີຊີວິດຊີວາກັບວັດທະນະທໍາພື້ນເມືອງ.

ຕົວຢ່າງທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຈຳເປັນໃນການສົ່ງເສີມການສຶກສາຫວຽດນາມ ຈາກນັກວິຊາການພາຍໃນປະເທດໃນຂະໜາດກັບທັດສະນະພາຍນອກແມ່ນກໍລະນີຄົ້ນຄ້ວາກ່ຽວກັບເຂດເນີນສູງຈາກທັດສະນະປະຫວັດສາດ ແລະ ຊົນເຜົ່າໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້.

ພິເສດ, ຜົນງານຂອງນັກປະຫວັດສາດ ຝະລັ່ງ Philippe Le Failler ຢູ່ເຂດພູດອຍແມ່ນ້ຳດາ - ສະຖານທີ່ວັດທະນະທຳ, ປະຫວັດສາດ ແລະ ຊົນເຜົ່າເຂດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະໄດ້ພິມຈຳໜ່າຍໃນປີ 2014 ເປັນພາສາຝະລັ່ງ ແລະ ປີ 2025 ເປັນພາສາຫວຽດນາມ ດ້ວຍຫົວຂໍ້ວ່າ “ແມ່ນ້ຳ Da”: ປະຫວັດສາດເຂດຊາຍແດນ (ຈັດພິມໂດຍ Omega Plus ແລະສຳນັກພິມ Hong Duc).

ວິທີການຂອງນັກປະຫວັດສາດຕາເວັນຕົກໃຫ້ຄວາມເຂົ້າໃຈທີ່ສົດຊື່ນແລະກະຕຸ້ນຄວາມຄິດກ່ຽວກັບເລື່ອງນີ້.

ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ນອກຈາກວິໄສທັດເອກະສານນັ້ນ, ຍັງຕ້ອງມີການປະກົດຕົວ ແລະ ສຽງດັງຈາກພາຍໃນ - ຈາກບັນດານັກຄົ້ນຄ້ວາພື້ນເມືອງຄື ຫງວຽນແມ້ງຕ໋ຽນ ດ້ວຍວຽກງານ “ຍອດພູ Du ca: ວິທີຊອກຫາບຸກຄະລາກອນຂອງຊາວ H’Mong” ທີ່ພິມຈຳໜ່າຍໂດຍສຳນັກພິມ Gioi ແລະ ຮ້ານຂາຍປຶ້ມ Song Thuy.

ດ້ວຍຈຸດດີຂອງວິທີການເຄື່ອນໄຫວພາກສະໜາມ, ປະສົບການທີ່ສົດໃສ ແລະ ອຸດົມສົມບູນ ແລະ ເຂົ້າສູ່ຊີວິດສັງຄົມ ແລະ ຈິດໃຈຂອງຊາວເຜົ່າ H'Mong, ບໍ່ເວົ້າເຖິງຈຸດດີດ້ານພາສາ, ນັກຊົນເຜົ່າ ຫງວຽນແມ້ງຕ໋ຽນ ມີຄວາມໝາຍສຳຄັນທີ່ສຸດໃນການເພີ່ມທະວີທັດສະນະກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດເຂດພູດອຍຂອງຫວຽດນາມ.

ປື້ມຂອງລາວບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການສຶກສາ, ແຕ່ຍັງເປັນ "ບັນຊີພາຍໃນ" ຂອງທັດສະນະຂອງໂລກ, ຊີວິດ, ດົນຕີ, ພິທີກໍາ - ລັກສະນະທີ່ມັກຈະຖືກມອງຂ້າມເມື່ອເບິ່ງຈາກພາຍນອກ.

ການມີຕົວແບບຂະໜາດຂ້າງເທິງສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ: ການສຶກສາຫວຽດນາມ ບໍ່ພຽງແຕ່ຕ້ອງການຫາງສຽງສາກົນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຕ້ອງການໃຫ້ນັກສຶກສາພາຍໃນປະເທດໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນ, ເຜີຍແຜ່ສາກົນ ແລະ ມີເງື່ອນໄຂເພື່ອເວົ້າເຖິງສຽງວິຊາການຂອງປະຊາຄົມຂອງຕົນ. ພວກເຂົາເຈົ້າແມ່ນຜູ້ປົກປັກຮັກສາ, ປ່ຽນແປງໃຫມ່ແລະນໍາເອົາເອກະລັກຂອງພາກພື້ນຊາຍແດນເຂົ້າໄປໃນຂະບວນການຂອງທົ່ວໂລກ.

ການສ້າງລະບົບການສຶກສາຂອງຫວຽດນາມເຮັດວຽກເປັນພາສາອັງກິດ (ແລະພາສາອື່ນໆ) ນໍາພາໂດຍຊາວຫວຽດນາມ - ໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນຈາກຜູ້ເຜີຍແຜ່ສາກົນ, ມະຫາວິທະຍາໄລຫຼືສູນແປພາສາ - ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການເຄື່ອນໄຫວທາງວິຊາການ, ແຕ່ຍັງເປັນຍຸດທະສາດຂອງອິດທິພົນຂອງອໍານາດອ່ອນ. ບັນດາຜົນງານດັ່ງກ່າວສາມາດມີບົດບາດໃນການຫັນປ່ຽນວິທີທີ່ໂລກເຂົ້າໃຈຫວຽດນາມ.

ຄວາມຮູ້ພື້ນບ້ານອີກອັນໜຶ່ງທີ່ເຮົາຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ກໍ່ຄືຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບທຳມະຊາດ. ຫວຽດນາມ ແມ່ນປະເທດທີ່ມີລະດັບຊີວະນາໆພັນສູງທີ່ສຸດໃນໂລກ, ໂດຍມີລະບົບພືດ ແລະ ສັດທີ່ອຸດົມສົມບູນຍາວນານຈາກເຂດພູດອຍ ແລະ ປ່າໄມ້ທາງທິດຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອ ແລະ ພາກກາງ ເຖິງລະບົບນິເວດປ່າຊາຍເລນ, ແນວປະກາລັງ ແລະ ທະເລເຂດຮ້ອນ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຈຳນວນສິ່ງພິມວິທະຍາສາດທີ່ນິຍົມຫຼືຄົ້ນຄວ້າເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບທຳມະຊາດຫວຽດນາມທີ່ພິມຈຳໜ່າຍຢູ່ສາກົນຍັງມີຈຳນວນຈຳກັດ.

ນີ້ແມ່ນເຂດທີ່ຫວຽດນາມສາມາດລົງທຶນກໍ່ສ້າງບັນດາປຶ້ມແນະນຳທຳມະຊາດພື້ນເມືອງດ້ວຍບັນດາຮູບພາບ ແລະ ຮູບແຕ້ມທີ່ມີຊີວິດຊີວາ, ສົມທົບກັບເນື້ອໃນວິທະຍາສາດ ແລະ ເລື່ອງເລົ່າ. ສິ່ງພິມເຫຼົ່ານີ້ສາມາດຮັບໃຊ້ການສຶກສາ, ການທ່ອງທ່ຽວແບບອະນຸລັກ ແລະ ສົ່ງອອກເນື້ອໃນສ້າງສັນ.

ເລື່ອງແນະນຳວັນນະຄະດີຫວຽດນາມ ໄປສູ່ໂລກໄດ້ຮັບການປຶກສາຫາລືຫຼາຍຢ່າງມາຮອດປະຈຸບັນ, ໃນນັ້ນມີບັນດາບັນຫາຜັນຂະຫຍາຍບັນດາວຽກງານແປພາສາຫວຽດນາມ ຈາກຄລາສສິກເຖິງທັນສະໄໝເປັນພາສາອັງກິດຢ່າງເປັນລະບົບ. ໃນທີ່ນີ້ພວກເຮົາເບິ່ງຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນລັກສະນະອື່ນໆຂອງວັດທະນະທໍາພື້ນເມືອງ.

ໂຊກດີ, ປະຈຸບັນມີທ່າອ່ຽງຂອງການສ້າງ ແລະ ຜະລິດເນື້ອໃນດິຈິຕອລ ໂດຍອີງໃສ່ບັນດາເອກະສານຈາກວັນນະຄະດີພື້ນເມືອງ, ຂຸດຄົ້ນບັນດາອົງປະກອບປະຫວັດສາດ, ຮີດຄອງປະເພນີ, ຄວາມເຊື່ອພື້ນເມືອງ ແລະ ອື່ນໆ ເພື່ອສ້າງ IPs, ສັນຍາລັກ ແລະ ຮູບເງົາເຄື່ອນໄຫວທີ່ຖ່າຍທອດບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳຫວຽດນາມ ອອກສູ່ໂລກ.

ໃນຂະບວນການກາຍເປັນປະເທດທີ່ມີອິດທິພົນ, ບໍ່ມີເສດຖະກິດທີ່ສາມາດອີງໃສ່ພຽງແຕ່ການຜະລິດສິນຄ້າຫຼືແຮງງານລາຄາຖືກ. ນອກຈາກການດຶງດູດ GDP ຫຼື FDI, ສິ່ງທີ່ສ້າງນ້ຳໜັກໃນໄລຍະຍາວແລະຄວາມເລິກເຊິ່ງຂອງການພັດທະນາຂອງປະເທດແມ່ນຄວາມສາມາດຜະລິດ, ເປັນເຈົ້າຂອງແລະການສົ່ງອອກຄວາມຮູ້.

ການເຜີຍແຜ່ຄວາມຮູ້ພື້ນເມືອງບໍ່ແມ່ນ “ການຫັນເປັນວັດທະນະທຳສາກົນ” ທາງດຽວ, ແຕ່ແມ່ນການຢືນຢັນສິດທິໃນການເລົ່າເລື່ອງຕົນເອງ ແລະເຂົ້າຮ່ວມການເຈລະຈາກັບອາລະຍະທຳທົ່ວໂລກ. ຫວຽດນາມ ມີເນື້ອໃນຢ່າງພຽງພໍເພື່ອເລົ່າເລື່ອງຂອງຕົນຄື: ຈາກໝູ່ບ້ານທາງທິດເໜືອເຖິງປ່າເລິກຂອງເຂດພູສູງພາກກາງ, ຈາກຄວາມຊົງຈຳປະຫວັດສາດເລິກເຊິ່ງເຖິງຊັ້ນຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບທຳມະຊາດ.

ແຕ່ເພື່ອນໍາເອົາເລື່ອງເຫຼົ່ານັ້ນມາສູ່ໂລກ, ພວກເຮົາຕ້ອງການຍຸດທະສາດ: ການກໍານົດພື້ນທີ່ເນື້ອຫາທີ່ສໍາຄັນ, ການລົງທຶນໃນການແປພາສາ, ການເຊື່ອມຕໍ່ກັບຜູ້ເຜີຍແຜ່, ການສ້າງກົນໄກການສະຫນັບສະຫນູນນະໂຍບາຍ, ເຖິງແມ່ນວ່າຕ້ອງການການສະຫນັບສະຫນູນລະດັບຊາດ, ແລະສໍາຄັນທີ່ສຸດ, ບໍາລຸງລ້ຽງນັກວິຊາການ, ຜູ້ຂຽນ, ແລະຜູ້ເຜີຍແຜ່ທີ່ມີວິໄສທັດທົ່ວໂລກແຕ່ບໍ່ສູນເສຍຮາກທ້ອງຖິ່ນຂອງພວກເຂົາ. ຖ້າ ຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ສ.ເກົາຫຼີ ເຮັດໄດ້, ມັນບໍ່ມີເຫດຜົນຫຍັງທີ່ ຫວຽດນາມ ຈະອອກຈາກເກມ. ຄໍາຖາມດຽວແມ່ນ: ເມື່ອໃດທີ່ພວກເຮົາເລີ່ມຕົ້ນຢ່າງແທ້ຈິງ?

ທີ່ມາ: https://baodanang.vn/hanh-trinh-dua-tri-thuc-ban-dia-ra-the-gioi-viet-nam-can-ke-cau-chuyen-cua-minh-nhu-the-nao-3304900.html