ຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຮັກສາພາສາແມ່

ທ່າອ່ຽງເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັນ, ຊົນເຜົ່າດຳລົງຊີວິດຢູ່ຮ່ວມກັນ, ໃຊ້ພາສາທົ່ວໄປ. ຫຼາຍຊົນເຜົ່າທີ່ມີປະຊາກອນຂະຫນາດນ້ອຍແມ່ນ "ຢ້ານ" ໃນການສື່ສານໃນພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ. ໃນຄອບຄົວ: ພໍ່ຕູ້ ແລະ ພໍ່ແມ່ບໍ່ຄ່ອຍເວົ້າພາສາຊົນເຜົ່າຂອງຕົນ. ເດັກນ້ອຍໄປໂຮງຮຽນ ນອກຈາກຮຽນພາສາທໍາມະດາແລ້ວ, ພວກເຂົາຍັງພະຍາຍາມຮຽນພາສາຕ່າງປະເທດຢ່າງໜ້ອຍໜຶ່ງພາສາ. ສະນັ້ນ ພາສາແມ່ຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍນັບມື້ນັບເສື່ອມໂຊມ.

Báo Thái Nguyên•04/07/2025

ຢູ່ໂຮງຮຽນ, ເດັກນ້ອຍຊາວຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຮຽນພາສາທົ່ວໄປ (ຫວຽດນາມ) - ຮູບຖ່າຍຢູ່ໂຮງຮຽນ ກິນ ດື່ມຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ.

ຂາດສະພາບແວດລ້ອມໃນການໃຊ້ພາສາແມ່

ຂ້າພະເຈົ້າມັກໄປຕະຫຼາດສູງຂອງແຂວງ ລຳວີ, ແທງຊາ, ຕາແສງ ເງ້ອານທ້ວນ, ໄປນັ່ງຢູ່ຕະຫຼາດ ແລະ ດື່ມເຫຼົ້າສາລີຈອກໜຶ່ງກັບ “ເດັກປ່າ”, ຟັງການເກັບໜໍ່ໄມ້, ຈັບປາ. ສິ່ງທີ່ໜ້າສົນໃຈທີ່ສຸດແມ່ນໄດ້ຍິນ “ພວກຊາຍປ່າ” ເວົ້າກັນເປັນພາສາຊົນເຜົ່າຂອງຕົນ.

ແຕ່ນັ້ນແມ່ນຫຼາຍປີກ່ອນ. ໃນຍຸກດິຈິຕອນຂອງກົນໄກຕະຫຼາດ, ປະຊາຊົນຢູ່ໃນຮ່ອມພູພູເຂົາຍັງສາມາດຊື້ສິນຄ້າດ້ວຍການຄລິກຫນູ, ແລະຜູ້ຂົນສົ່ງຈະສົ່ງໃຫ້ພວກເຂົາຢູ່ໃນມືຂອງພວກເຂົາ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຕະຫຼາດບໍ່ໄດ້ຫາຍໄປ. ຕະຫຼາດຍັງມີການພົບປະ, ແລະ “ເດັກປ່າ” ທີ່ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ພົບເຫັນເມື່ອຫຼາຍປີກ່ອນ ໄດ້ກາຍເປັນພໍ່ເຖົ້າແລ້ວ. “ເດັກປ່າ” ລຸ້ນໃໝ່ມີຄວາມຫ້າວຫັນກວ່າ, ເຂົາເຈົ້າເວົ້າລົມກັນເປັນພາສາຈີນກາງ.

ແບ່ງປັນກັບພວກຂ້າພະເຈົ້າ, ທ່ານ ໂງດິ່ງລອງ, ຊາວເຜົ່າ ໄຕ, ໝູ່ບ້ານ ກວ໋າດຽມ, ຕາແສງ ບິ່ງອຽນ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ເມື່ອ 50 ກວ່າປີກ່ອນ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າເດັກນ້ອຍບໍ່ກ້າເວົ້າພາສາຊົນເຜົ່າເມື່ອໄປໂຮງຮຽນ, ເພາະຢ້ານຖືກໝູ່ເຍາະເຍີ້ຍ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ເມື່ອກັບມາຮອດບ້ານ, ຜູ້ເຖົ້າແກ່ຂອງພວກເຮົາຍັງເວົ້າລົມກັນຢູ່ເມືອງ Tay, ດັ່ງນັ້ນພວກເຮົາຈຶ່ງສາມາດດູດດື່ມໄດ້.

ແນມເບິ່ງພູເຂົາທີ່ບໍ່ມີຕົ້ນໄມ້ໃຫຍ່, ທົ່ງນາແມ່ນໃຊ້ເຄື່ອງຈັກແທນແຮງງານມະນຸດ, ເສັ້ນທາງຊີມັງທີ່ເປີດໂອບອ້ອມພູແມ່ນໄດ້ນໍາເອົາຄົນຫນຸ່ມສາວທີ່ມີສຸຂະພາບແຂງແຮງໄປສູ່ເຂດອຸດສາຫະກໍາ. ພວກເຂົາເຈົ້າແມ່ນຄົນລຸ້ນໃໝ່, ຮູ້ວິທີຍຶດເອົາໂອກາດຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກ.

ທ່ານ ດວງວັນຟອງ, ຊາວເຜົ່າ ມນ ຢູ່ໝູ່ບ້ານ ດົ່ງທາມ, ຕາແສງ ຝູເລືອງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ປະຊາຊົນໃນໄວເຮັດວຽກສ່ວນຫຼາຍອອກໄປເຮັດວຽກ. ເພື່ອອໍານວຍຄວາມສະດວກໃນການສື່ສານ, ທຸກຄົນຈໍາເປັນຕ້ອງຮູ້ວິທີການເວົ້າພາສາທົ່ວໄປ. ໃນຂະນະທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ຫ່າງໄກ, ປະຊາຊົນພຽງແຕ່ເວົ້າພາສາຊົນເຜົ່າຂອງຕົນໃນເວລາທີ່ການໂທຫາພີ່ນ້ອງຢູ່ເຮືອນ.

ໃນສະພາບແວດລ້ອມທີ່ຫຼາຍຊົນເຜົ່າດຳລົງຊີວິດ ແລະ ເຮັດວຽກຮ່ວມກັນ, ແນ່ນອນວ່າທຸກຄົນສາມັກຄີກັນກັບພາສາທຳມະດາ. ເພາະການເວົ້າພາສາຂອງຕົນເອງຍັງເຮັດໃຫ້ທ່ານ "ນອກ". ຈິດຕະກອນ ເຈີ່ນວັນຕວນ, ຊາວເຜົ່າ ດ້າວ, ຕາແສງ ກວ໋າງຈູ, ແບ່ງປັນວ່າ: ພັກ, ລັດມີນະໂຍບາຍບຸລິມະສິດຫຼາຍດ້ານສຳລັບຊົນເຜົ່າ, ໃນນັ້ນມີການຮັກສາພາສາ, ແຕ່ພາສາຍັງນັບມື້ນັບນັບບໍ່ຖ້ວນ. ປະຈຸບັນ, ໃນຊຸມຊົນ San Diu, ມີຊາວໜຸ່ມຈຳນວນໜ້ອຍທີ່ຮູ້ພາສາຕົນເອງ.

ໃນສັງຄົມ, ເດັກນ້ອຍຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍສື່ສານພາສາຈີນກາງ; ພຽງແຕ່ເວລາໂທຫາພີ່ນ້ອງກັບບ້ານເທົ່ານັ້ນທີ່ເຂົາເຈົ້າມີໂອກາດເວົ້າພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ພົບປະກັບນັກສິລະປິນຫຼາຍຄົນທີ່ເປັນຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ. ເຂົາເຈົ້າພູມໃຈໃນພາສາຂອງຕົນເອງ, ແຕ່ເຂົາເຈົ້າມີຄວາມໂສກເສົ້າຢູ່ສະເໝີ ເພາະລູກບໍ່ຢາກຮຽນພາສາແມ່. ຍ້ອນວ່າເຂົາເຈົ້າຈະໄປໂຮງຮຽນ. ເພື່ອສຶກສາໃຫ້ດີ, ພວກເຂົາຕ້ອງມີຄວາມຄ່ອງແຄ້ວໃນພາສາທົ່ວໄປແລະຮຽນຮູ້ພາສາຕ່າງປະເທດຢ່າງຫນ້ອຍຫນຶ່ງ.

ພາສາແມ່ຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຖືກສູນເສຍໄປຕາມການເວລາ. ນີ້ແມ່ນສິ່ງທີ່ຫຼີກລ່ຽງບໍ່ໄດ້, ຍ້ອນວ່າເດັກນ້ອຍຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍໄປໂຮງຮຽນ ແລະ ຮຽນພາສາສາມັນ (ຫວຽດນາມ). ເດັກນ້ອຍຫຼາຍຄົນບໍ່ສາມາດເວົ້າພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າໄດ້.

ຂ່າວດີ

ຢູ່ໜ້າເຮືອນຂອງເສົາຄ້ຳ, ທ່ານ ຈູວັນແຄມ, ຊາວເຜົ່ານົງ, ຈາກໝູ່ບ້ານ ດົ່ງເລືອງ, ຕາແສງ ກວາງເຊີນ, ແລະ ຫລານໄດ້ເຕົ້າໂຮມປຶ້ມທີ່ມ້ຽນມັດໄວ້. ໃນປຶ້ມນັ້ນແມ່ນຕົ້ນກຳເນີດ, ຮີດຄອງປະເພນີ, ແລະ ຄວາມງາມດ້ານວັດທະນະທຳທີ່ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ໄດ້ບັນທຶກໄວ້ໃນໜັງສືນາມງູ. ລາວໄດ້ບອກພວກເຮົາຢ່າງພາກພູມໃຈວ່າ: ເມື່ອມີເວລາຫວ່າງ, ຂ້ອຍມັກສອນຫລານໃຫ້ອ່ານແຕ່ລະຄຳ. ຕົວໜັງສືແມ່ນຍາກໃນການຮຽນຮູ້, ແຕ່ນັ້ນກໍ່ແມ່ນເວລາທີ່ຂ້ອຍເສີມຄວາມຮູ້ໃຫ້ລູກຫຼານ ແລະ ພາສາຂອງຊົນເຜົ່າຂອງພວກເຮົາ.

ທ່ານ ຈູວັນແຄມ, ໝູ່ບ້ານ ດົ່ງເລືອງ, ຕາແສງ ກວາງເຊີນ, ຊີ້ນຳເດັກນ້ອຍໃນການຮຽນຕົວໜັງສືນາມນິ້ງ.

ຈາກບ່ອນນອນ, ມັນດີໃຈຫຼາຍທີ່ລູກໄດ້ຟັງສຽງເພງຂອງແມ່ຂອງລາວທີ່ສືບທອດກັນມາຫຼາຍພັນປີຈາກບັນພະບຸລຸດຂອງລາວ. lullaby ນັ້ນແມ່ນວິທີທີ່ແມ່ສອນພາສາລູກຂອງເຂົາເຈົ້າ, ວິທີການສື່ສານແລະປົກປັກຮັກສາ "ຈິດວິນຍານວັດທະນະທໍາ" ຂອງປະເທດຊາດຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ເມື່ອມາຮອດຕາແສງ ໄຕໂກ໋, ໂດຍຖາມກ່ຽວກັບການສົ່ງພາສາແມ່ຂອງບັນດາເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຮັບການຕັກເຕືອນປະຊາຊົນຢູ່ເຂດດັ່ງກ່າວໂດຍໄວ. ໄຕວວັນຕວນ, ຊາວເຜົ່າ ດ້າວ...

ເມື່ອມາຮອດເຮືອນ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນກະດານຂຽນ ແລະ ບັນດານັກຮຽນພວມພາກພຽນຝຶກຝົນຂຽນຕົວໜັງສື Nom ຂອງຊາວເຜົ່າ ດ້າວ. ເມື່ອຖືກຖາມວ່າມັກການຮຽນພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າຫຼືບໍ່, ນັກຮຽນກໍຍິ້ມຢ່າງອາຍແລະຕອບວ່າ: ແມ່ນ, ແຕ່ຕົວໜັງສືຂອງບັນພະບຸລຸດຂອງພວກເຮົາຈື່ໄດ້ຍາກກວ່າຕົວໜັງສືທົ່ວໄປ. ທ່ານທ້ຽນເຍີນກ່າວວ່າ, ເປັນເວລາເກືອບ 9 ປີ, ມີປະມານ 100 ຄົນໄດ້ມາເຮືອນຂອງຕົນເພື່ອຮຽນໜັງສືນາມດ້າວ.

ສິ່ງທີ່ດີແມ່ນຢູ່ບັນດາເຂດທີ່ມີປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າດຽວກັນດຳລົງຊີວິດ, ເຊັ່ນ: ໝູ່ບ້ານດ່າວໃນຕາແສງ ໄຕເກື່ອງ, ຕາແສງ ກວາງຈູ, ແລະ ຝູ໋ຊວຽນ; ໝູ່ບ້ານມົງໃນຕາແສງ ຝູເລືອງ, ຕາແສງວັນລັງ, ແລະ ຕາແສງ ແທງຊາ; ໝູ່ບ້ານ San Diu ຢູ່ຕາແສງ Tan Khanh, ຕາແສງ Nam Hoa, ແຂວງ Phuc Thuan... ທີ່ພວກເຮົາໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມ, ມີຫລາຍຄົນມີຄວາມສະດວກໃນ “ສອງພາສາ” - ພາສາຊົນເຜົ່າ ແລະ ພາສາທົ່ວໄປ.

ແບ່ງປັນກັບພວກຂ້າພະເຈົ້າ, ທ່ານ ລູ້ແທ່ງເລີມ, ຫົວໜ້າໝູ່ບ້ານ ດ່າບັກ, ຕາແສງ ແທງຮ໋ວາ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ໝູ່ບ້ານມີ 210 ກວ່າຄອບຄົວ, ປະມານ 1.000 ຄົນ, 99% ແມ່ນຊົນເຜົ່າ San Diu. ຄອບຄົວສ່ວນຫຼາຍເວົ້າກັບກັນໃນພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ, ສະນັ້ນເດັກນ້ອຍໂດຍພື້ນຖານຮູ້ວິທີການຟັງແລະເວົ້າ ... ພຽງເລັກນ້ອຍ.

ທ່ານ ເຈີ່ນແທງຫງວຽນ, ໝູ່ບ້ານດ່າວແຄ໋ງ, ຕາແສງ ອຽນຕື, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: 74 ຄອບຄົວໃນໝູ່ບ້ານມີພຽງ 1 ຄົນຂອງຊົນເຜົ່າອື່ນ (ເຜົ່າມົ້ງ). ດ້ວຍເຫດນັ້ນ, ພາສາດ່າວໃນໝູ່ບ້ານຈຶ່ງເປັນພາສາທົ່ວໄປ.

ເພື່ອຈຳກັດການສູນເສຍພາສາແມ່ຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ, ໃນຊຸມປີຜ່ານມາ, ແຂວງ ໄຕງວຽນ ໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ ແລະ ລົງທຶນເຂົ້າໃນການຍົກສູງຄຸນນະພາບຊີວິດຂອງຊາວບັນດາເຜົ່າ, ພິເສດແມ່ນການຮັກສາພາສາແມ່.

ເຈົ້າໜ້າທີ່ແຂວງຫຼາຍຮ້ອຍຄົນໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງໂດຍພະແນກພາຍໃນເພື່ອຮຽນຮູ້ພາສາຊົນເຜົ່າໄຕແລະມົງ. ກົມວັດທະນະທຳ, ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ ໄດ້ເພີ່ມທະວີການຈັດຕັ້ງກໍ່ສ້າງບັນດາຕົວແບບ, ວັດທະນະທຳບັນດາເຜົ່າ; ບັນດາສະໂມສອນວັດທະນະທຳສິລະປະໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ, ແມ່ນສະພາບແວດລ້ອມທີ່ດີໃຫ້ຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍໄດ້ຮັບການຖ່າຍທອດ ແລະ ອະນຸລັກຮັກສາພາສາຂອງຊົນເຜົ່າ.

ເຖິງວ່າຍັງບໍ່ທັນເວົ້າຫຼາຍປານໃດກໍ່ຕາມ, ແຕ່ກໍເປັນສັນຍານທີ່ດີທີ່ຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍນັບມື້ນັບເຂົ້າຮ່ວມການຮຽນພາສາແມ່, ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນຈິດໃຈປົກປັກຮັກສາ “ຈິດວິນຍານຂອງຊາດ”. ແຕ່ຂ້າພະເຈົ້າເຊື່ອໝັ້ນວ່າບໍ່ມີສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ດີກວ່າໃນການຮັກສາ ແລະ ຮັກສາພາສາຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍກ່ວາຄອບຄົວ, ໝູ່ຄະນະ ແລະ ປະຊາຄົມບັນດາເຜົ່າ. ນັ້ນແມ່ນທັງບ້ານຄອບຄົວ ແລະໂຮງຮຽນແຫ່ງທຳອິດຂອງແຕ່ລະຄົນ.

ທີ່ມາ: https://baothainguyen.vn/van-hoa/202507/nguoi-dan-toc-thieu-so-giu-gin-tieng-me-de-bb9230b/