ເຊື້ອສາຍກ່ຽວກັບຜ້າ
ວິຫານ ດິງ ຢູ່ໝູ່ບ້ານ ຮ່ວາຮ່າ, ຕາແສງ ແທງແທ່ງ, ນະຄອນ ດ່າໜັງ ຍັງຮັກສາການສືບເຊື້ອສາຍທີ່ຂຽນໄວ້ເທິງຜ້າຂາວທີ່ເຮັດດ້ວຍມື, ເຊິ່ງບັນດາເຜົ່າເອີ້ນວ່າ “ຜ້າແປດ”.
ຢູ່ເທິງສິ້ນຂອງຜ້ານີ້, ກວ້າງປະມານ 1,2 ແມັດແລະຍາວ 3,6 ແມັດ, ລາຍລະອຽດຂອງແຕ່ລະລຸ້ນໄດ້ຖືກບັນທຶກໄວ້. ຕໍ່ໄປ, ຊື່ຂອງສະມາຊິກຕະກຸນ Dinh ແລະ ຄູ່ສົມລົດ, ລູກຫລານຂອງເຂົາເຈົ້າ, ທີ່ຢູ່ອາໄສຂອງສະມາຊິກແຕ່ລະລຸ້ນ, ບ່ອນຝັງສົບ ແລະ ວັນລະນຶກເຖິງການເສຍຊີວິດກໍຖືກບັນທຶກໄວ້ຢ່າງຈະແຈ້ງ.
ລາຍລະອຽດທັງໝົດຂ້າງເທິງແມ່ນຈັດຢູ່ໃນແຜນວາດແນວຕັ້ງ - ຄືກັບຮູບແບບການຂຽນໃນໜັງສືຍາວຂອງສາສະໜາຂົງຈື້ບູຮານ. ບຸກຄົນທີ່ນໍາສະເຫນີ genealogy ໄດ້ປະຕິບັດຕາມກົດລະບຽບຂອງ "sinh chu - tu mac" (ປະຊາຊົນດໍາລົງຊີວິດແມ່ນຂຽນດ້ວຍຫມຶກສີແດງ, ຄົນຕາຍແມ່ນຂຽນດ້ວຍຫມຶກສີດໍາ) ເມື່ອຂຽນວັກສຸດທ້າຍກ່ຽວກັບຍາດພີ່ນ້ອງທີ່ອາໄສຢູ່ໃນເວລາດຽວກັນກັບລາວ.
ເຄື່ອງຂຽນຕົວໜັງສືຈີນທີ່ສວຍງາມຢູ່ໃນສາຍພັນຜ້າເທິງນີ້ແມ່ນຂອງທ່ານດິງວັນທອງ - ລຸ້ນທີ 13 ໃນត្រកូល Dinh ຢູ່ໝູ່ບ້ານຮ່ວາແທ່ງ, ຕາແສງ Phu Quy, ເມືອງ Ha Dong, ແຂວງ Tam Ky.
ທ່ານທອງເກີດໃນປີ 1871, ຮຽນຈົບປະລິນຍາຕີຂົງຈື້ປະມານຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20 ແລະເປັນຄູສອນທີ່ມີຊື່ສຽງຢູ່ເຂດແຄມຝັ່ງທະເລທາງທິດໃຕ້ຂອງ Tam Ky, ເມື່ອການສອບເສັງຂອງຂົງຈື້ຖືກຍົກເລີກ, ລັດຖະບານໃນເວລານັ້ນໄດ້ເຊື້ອເຊີນລາວໄປສອນພາສາຈີນຢູ່ໂຮງຮຽນປະຖົມຝຣັ່ງ - ຫວຽດນາມຂອງ Tam Kyh ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນ Tucher ນັບຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ, ພໍ່ແມ່ຫຼາຍຄົນມັກຮັກແພງ.
ຜ່ານບັນດາສາຍພັນທີ່ຂຽນດ້ວຍຜ້າພິເສດນີ້, ພວກເຮົາຮູ້ວ່າ ບັນພະບຸລຸດຂອງຕະກຸນ Dinh ຢູ່ໝູ່ບ້ານ Hoa Thanh, ປະຈຸບັນ, ຕາແສງ Tam Thanh, ມີຕົ້ນກຳເນີດຈາກ Ninh Binh ແລະ ໄດ້ຍ້າຍມາພາກໃຕ້ໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ເຂດແຄມທະເລຂອງເມືອງ Dien Ban. ຕໍ່ມາ, ລູກຫລານຂອງເພິ່ນໄດ້ຍ້າຍມາຢູ່ເຂດແຄມທະເລ ແທງບິ່ງ ກ່ອນທີ່ລູກຫລານລຸ້ນທີ 12 ໄດ້ໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ຕາແສງ ຮ່ວາແທ່ງ, ເຂດແຄມທະເລຕາແສງ ຮ່າດົງ - ຕາມກີ.
ເຊື້ອສາຍແກະສະຫຼັກຢູ່ໃນຫີນ
ວັດຄອບຄົວ ເຈີ່ນ, ໝູ່ບ້ານ ບິກອານ, ຕາແສງ ເຕີມຊວນ 1, ເມືອງ ນູຍແທ່ງ ປະຈຸບັນໄດ້ຮັກສາ ຫີນຫີນ ທີ່ມີຄວາມສູງ 1,2 ແມັດ ແລະ ກວ້າງ 1 ແມັດ.
ດ້ານໜ້າຂອງເຫຼັກກ້ານີ້ຖືກສະຫລັກດ້ວຍເສັ້ນຕັ້ງ 24 ເສັ້ນທີ່ປະກອບດ້ວຍຕົວອັກສອນຈີນປະມານ 600 ຕົວຂະໜາດ. ຢູ່ໜ້າຜາກຂອງເສົາຫີນແມ່ນໄດ້ສະຫຼັກເສັ້ນແນວນອນຂະໜາດໃຫຍ່ດ້ວຍຄຳວ່າ “ເຈິ່ນດ່າວ ເລີງທູຊົວດ” (ແປປະມານວ່າ: ຈາກຄອບຄົວ ເຈີ່ນລົງລຸ່ມ).
ຂະໜາດຕົວໜັງສືຂະໜາດໃຫຍ່ສຸດແມ່ນສະແດງຢູ່ໃນເສັ້ນກ່ຽວກັບເວລາສ້າງເຫຼັກວ່າ: “ຮວ່າງໄຕ່ຕຸ໋ດຶກ 11 ປີ, ເດືອນ 7, ເທືອງຮວ່ານ, ແຄ໋ງຮ່ວາ” (ເຫຼັກນີ້ຖືກສ້າງຂື້ນໃນວັນວິສາຂະບູຊາ, ຕັ້ງແຕ່ເດືອນທີ 1 ຮອດວັນທີ 10 ຄ່ຳເດືອນ 7 ປີ 1858), ລາຊະການທີ 11 ປີຕຸ່ງ.
ຂະຫນາດຕົວອັກສອນຂະຫນາດກາງໄດ້ບັນທຶກ 8 ລຸ້ນຂອງລູກຫລານຈາກທ່ານເຈີນດ້າຍລານເຖິງທ່ານ Tran Ngoc Suy (ຜູ້ທີ່ມີຊື່ຢູ່ໃນ stele).
ຄຽງຄູ່ກັບເນື້ອໃນຕົ້ນຕໍຂອງຊື່ແລະລຸ້ນຕ່າງໆແມ່ນບັນທຶກຂໍ້ຄວາມນ້ອຍໆກ່ຽວກັບສະຖານທີ່ຝັງສົບ, ວັນຄົບຮອບການເສຍຊີວິດແລະລາຍລະອຽດອື່ນໆບາງຢ່າງກ່ຽວກັບສະມາຊິກທີ່ສໍາຄັນຂອງຄອບຄົວ. ໃນນັ້ນ, ມີທ່ານ ເຈີ່ນຮ່ວາງຈຸງ (ລຸ້ນທີ 6) ເປັນຄູສອນຂອງເຈົ້າຊາຍຮົ່ງນາມ (ຕໍ່ມາແມ່ນເຈົ້າຊີວິດຕືດຶກ).
ພິເສດ, ໃນແຖວໜ້າທີ່ສະເໜີກ່ຽວກັບຕົ້ນໄມ້ຄອບຄົວ, ມີແຖວຢູ່ໃກ້ທ້າຍທີ່ຂຽນວ່າ: “ເນື້ອໃນຂອງເຫຼັກກ້ານີ້ໄດ້ຮັບການຮ່າງ ແລະ ກວດກາຄືນໂດຍທ່ານ ພູບາງ ຫງວຽນດຶກ - ຜູ້ດຳລົງຕຳແໜ່ງ Tri Phu ຢູ່ແຂວງ ຫາຍ ເຢືອງ ດ້ວຍຫົວຂໍ້ວ່າ Tru Tac ໃນລາຊະວົງ”.
ເປັນທີ່ຮູ້ກັນວ່າຕາມຮີດຄອງປະເພນີບູຮານ, ເອກະສານສຳຄັນຕ່າງໆ - ໂດຍສະເພາະການຈາລຶກ - ຖ້າໄດ້ຮັບການອະນຸມັດຈາກນັກວິຊາການໃນສະໄໝດຽວກັນ, ເປັນການໃຫ້ກຽດແກ່ຄອບຄົວ.
ສອງ genealogies ຂຽນໃນຫຼາຍພາສາ
ຂຸມຝັງສົບຂອງບັນພະບຸລຸດ Le Tay Tru - ອະດີດບັນພະບຸລຸດຂອງບ້ານ ຝູຮົ່ງ, ຕາແສງ ຝູ໋ກີ, ເມືອງ ຮ່າດົງ (ປະຈຸບັນຢູ່ບ້ານ ຟູ໋ບິ່ງ, ຕາແສງ ເຕີມຊວນ 1, ເມືອງ ນີວແທ່ງ) ມີຄຳຈາລຶກເລົ່າເລື່ອງບັນພະບຸລຸດຂອງເຜົ່າ ເລ ມາຈາກທິດເໜືອເຖິງດິນແດນໃຕ້ຂອງແມ່ນ້ຳ ດ່າມກີ.
ພິເສດແມ່ນຈາລຶກນີ້ຂຽນເປັນ 3 ພາສາຄື: ພາສາຈີນ, ຝຣັ່ງ ແລະ ລາຕິນຢູ່ເທິງໜ້າຕັ້ງຂອງຫໍຄອຍ 3 ຊັ້ນຄື: ຕົວໜັງສືຈີນຢູ່ເທິງ, ຕົວໜັງສືຝຣັ່ງຢູ່ລຸ່ມ ແລະ ຕົວໜັງສືກວກງູຢູ່ດ້ານລຸ່ມ.
ຜ່ານແຜ່ນຈາລຶກ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ວ່າ ບັນພະບຸລຸດຂອງຊາວເຜົ່າ ເລຢູ່ໝູ່ບ້ານ ຝູຮົ່ງ ມີຕົ້ນກຳເນີດມາຈາກເຂດແຄມທະເລຕານຟູ, ແຂວງ ເງ້ອານ . ສະບັບຈີນໄດ້ບັນທຶກການເຄື່ອນຍ້າຍຖິ່ນຖານດັ່ງກ່າວວ່າ: “ໃນສະໄໝຮົງດຶກຕາມການປົກຄອງປະເທດຂອງຈຳປາ, ບັນພະບຸລຸດຂອງຊາວເຜົ່າຈຳຢູ່ໃນການເຄື່ອນໄຫວ, ຮ່ວມກັບບັນດາເຜົ່າ ຫງວຽນ, ເຈີ່ນ, ໂດເພື່ອຍຶດເອົາດິນແດນຂອງລັດ ແລະ ເອກະຊົນຄືນໃໝ່, ໄດ້ສ້າງອານານິຄົມຢ່າງສຳເລັດຜົນ, ແລະ ໄດ້ຕັ້ງຊື່ຕາແສງ ເຕິນໂຂງ. ຮຸ່ງ".
ເຊື້ອສາຍນັ້ນຖືກແປເປັນພາສາແຫ່ງຊາດວ່າ: “ໃນສະໄໝຮົ່ງດຶກ, ປະຕິບັດຕາມຄຳສັ່ງຂອງສານເພື່ອຍຶດເອົາດິນແດນຈຳປາ, ບັນພະບຸລຸດ ແລະ ບັນພະບຸລຸດຜູ້ທຳອິດຂອງເຜົ່າເຮົາໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການສູ້ຮົບ ແລະ ຢູ່ຮ່ວມກັບບັນດາເຜົ່າ ຫງວຽນ, ຈ່າງ, ດໍ ເພື່ອຍຶດເອົາດິນແດນຂອງລັດ ແລະ ເອກະຊົນຄືນມາ.
ຢູ່ສຸສານບັນພະບຸລຸດ ຫງວຽນບິກງໍ້, ຕາແສງ ດຶກຮ່ວາ, ເມືອງ ທາມກີ (ປະຈຸບັນຢູ່ສຸສານ Go Trau, ຕາແສງ Tam Xuan 1, ເມືອງ Nui Thanh) ຍັງມີການຈາລຶກເຊື້ອສາຍເປັນ 3 ພາສາຄື: ຈີນ, Nom ແລະ Latin.
ວົງຕະກຸນເລົ່າຄືນວິທີບັນພະບຸລຸດຂອງຕະກຸນໄດ້ຍ້າຍອອກມາທາງທິດໃຕ້ຂອງແມ່ນ້ຳ Tam Ky ເພື່ອສ້າງຕັ້ງ 2 ບ້ານຄື: Cay Vong ແລະ Cay Bong. ຕໍ່ມາ, ເມືອງກາຍະວົງ ໄດ້ປ່ຽນຊື່ຈີນເປັນ ບິກງໍ ແລະ ບ້ານກາບົງ ໄດ້ແຍກອອກເປັນຊື່ສະຖານທີ່ຂອງຕົນເອງຄື: ບົງເໝົາ.
ໃນຕອນທ້າຍຂອງ 3 ຕົວໜັງສືນີ້, ໄດ້ມີການແກະສະຫຼັກບົດກະວີ 8 ແຖວ, 7 ຕົວອັກສອນ, 4 ແຖວທຳອິດມີດັ່ງນີ້: “ຕັ້ງແຕ່ຍ້າຍມາຢູ່ກວາງນາມ/ ຂ້ອຍເກີດ ແລະ ມາອາໄສຢູ່ທີ່ນີ້ໃນມື້ນີ້/ ຂ້ອຍວາງແຜນທີ່ຈະປູກຝັງໄຮ່ນາໃຫ້ລູກຫຼານຫຼານ/ ໄຫວ້ອາໄລ ແລະ ສ້າງເຮືອນຊານບ້ານຊ່ອງ…”.
ທີ່ມາ: https://baoquangnam.vn/nhung-ban-pha-ky-dac-biet-o-tam-ky-xua-3146921.html
(0)