ຊຸກຍູ້ວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ໃຫ້ບັນລຸເປົ້າໝາຍການເຕີບໂຕສູງ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດ

3 ທົດສະວັດແຫ່ງການສ້ອມແປງຄືນໃໝ່, ຫວຽດນາມ ບັນລຸໄດ້ບັນດາຜົນງານອັນໃຫຍ່ຫຼວງໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມຂອງຕົນ. ຈາກປະເທດທຸກຍາກ, ຫວຽດນາມໄດ້ຂຶ້ນສູ່ກຸ່ມປະເທດທີ່ມີລາຍໄດ້ປານກາງ, ດ້ວຍ GDP ຕໍ່ຫົວຄົນບັນລຸກວ່າ 4.280 USD ໃນປີ 2023 ຕາມຂໍ້ມູນຂອງທະນາຄານໂລກ. ເສດຖະກິດນັບມື້ນັບເປີດກວ້າງ, ເຂົ້າຮ່ວມສັນຍາການຄ້າເສລີສະບັບໃໝ່ 15 ສະບັບ, ໄດ້ກາຍເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາພື້ນຖານເສດຖະກິດສົ່ງອອກຢ່າງຕັ້ງໜ້າຢູ່ອາຊີ.

Bộ Khoa học và Công nghệ•26/10/2025

ໃນໄລຍະປີ 1990-2023, ຂະໜາດ ເສດຖະກິດ ໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນຫຼາຍກວ່າ 58 ເທົ່າ, ອັດຕາເຕີບໂຕສະເລ່ຍ 6,6%/ປີ, ສູງກວ່າບັນດາປະເທດໃນພາກພື້ນອາຊຽນ. ໂຄງປະກອບເສດຖະກິດຫັນໄປສູ່ຄວາມທັນສະໄໝຢ່າງແຂງແຮງ, ອັດຕາສ່ວນກະສິກຳຂອງ GDP ຫຼຸດລົງຈາກ 38,7% ເປັນ 11,9%, ໃນຂະນະທີ່ອຸດສາຫະກຳ ແລະ ການບໍລິການເພີ່ມຂຶ້ນເກືອບ 80%. ຫວຽດນາມໄດ້ຮັກສາອັດຕາສ່ວນການຄ້າກັບຈີດີພີຂຶ້ນສູ່ລະດັບ 184% ໃນປີ 2022, ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນດ້ານເສດຖະກິດທີ່ເປີດກ້ວາງ ແລະ ເລິກເຊິ່ງ.

ໂດຍສະເພາະ, ອຸດສາຫະກຳປຸງແຕ່ງ ແລະ ຜະລິດໄດ້ກາຍເປັນກຳລັງໜູນສຳຄັນຂອງການເຕີບໂຕ. ອັດຕາສ່ວນຂອງມູນຄ່າອຸດສາຫະກຳເພີ່ມໃນ GDP ເພີ່ມຂຶ້ນຈາກ 12,3% ໃນປີ 1990 ຂຶ້ນເປັນ 23,9% ໃນປີ 2023, ແມ່ນອັດຕາເຕີບໂຕໄວທີ່ສຸດໃນພາກພື້ນອາຊຽນ. ອັດຕາສ່ວນສິນຄ້າອຸດສາຫະກຳປຸງແຕ່ງ ແລະ ຜະລິດໃນການສົ່ງອອກທັງໝົດບັນລຸ 85,8% ໃນປີ 2022, ລື່ນກາຍຫຼາຍພື້ນຖານເສດຖະກິດໃຫຍ່ໃນພາກພື້ນເຊັ່ນ: ມາເລເຊຍ, ໄທ ຫຼື ອິນໂດເນເຊຍ. ບັນດາຕົວເລກດັ່ງກ່າວໄດ້ຢັ້ງຢືນຄວາມຄືບໜ້າຢ່າງແຂງແຮງຂອງຫວຽດນາມ ໃນຂະບວນການຫັນເປັນອຸດສາຫະກຳ ແລະ ທັນສະໄໝຂອງປະເທດ.

ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຫລັງຕົວຊີ້ວັດການເຕີບໂຕທີ່ໜ້າປະທັບໃຈ, ເສດຖະກິດຍັງປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫລາຍຢ່າງ. ມູນຄ່າການສົ່ງອອກອຸດສາຫະກຳສ່ວນໃຫຍ່ຍັງເປັນຂອງຂະແໜງວິສາຫະກິດທີ່ລົງທຶນຈາກຕ່າງປະເທດ, ໃນຂະນະທີ່ວິສາຫະກິດພາຍໃນປະກອບສ່ວນເປັນຕົ້ນຕໍໃນການປຸງແຕ່ງ ແລະ ປະກອບ. ເນື້ອໃນມູນຄ່າເພີ່ມພາຍໃນຍັງຕ່ຳ, ຄວາມສາມາດດ້ານເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳຂອງວິສາຫະກິດ ຫວຽດນາມ ຍັງບໍ່ທັນແທດເໝາະກັບຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນ. ນີ້ກໍເປັນຂີດໝາຍສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ, ການຜະລິດພາຍໃນປະເທດຍັງຕ້ອງເພິ່ງພາອາໄສທຶນຕ່າງປະເທດແລະເຕັກໂນໂລຊີຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ໃນຂະນະທີ່ຄວາມສາມາດດ້ານ ວິທະຍາສາດເຕັກໂນໂລຢີ ຍັງຈຳກັດ.

ຕາມຕົວເລກດັດຊະນີຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນອຸດສາຫະກຳ (CIP) ຂອງອົງການພັດທະນາອຸດສາຫະກຳສະຫະປະຊາຊາດ (UNIDO) ແລ້ວ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ໂດດຂຶ້ນ 38 ອັນດັບໃນໄລຍະ 2006-2022, ຈາກອັນດັບ 69 ມາຢູ່ອັນດັບ 31, ລື່ນກາຍ ອິນໂດເນເຊຍ ແລະ ຟີລິບປິນ ຢືນອັນດັບ 4 ໃນອາຊຽນ.

ແນວໃດກໍດີ, ໃນດ້ານຄວາມເລິກເຊິ່ງ, ຄວາມສ້າງສັນແລະຄວາມຊຳນານດ້ານເຕັກໂນໂລຊີຍັງຄົງຢູ່ເບື້ອງຫຼັງຂອງບັນດາປະເທດນຳໜ້າເຊັ່ນສ.ເກົາຫຼີ, ສິງກະໂປ ຫຼື ມາເລເຊຍ. ຄວາມເຂັ້ມງວດຂອງການລົງທຶນສໍາລັບການຄົ້ນຄວ້າແລະການພັດທະນາ (R&D) ຍັງຕໍ່າ, ລະບົບນິເວດນະວັດຕະກໍາຍັງບໍ່ສອດຄ່ອງຢ່າງແທ້ຈິງ, ໃນຂະນະທີ່ການເຊື່ອມຕໍ່ລະຫວ່າງທຸລະກິດກັບສະຖາບັນຄົ້ນຄ້ວາແລະມະຫາວິທະຍາໄລຍັງຂາດ.

Thúc đẩy KH,CN để đặt mục tiêu tăng trưởng cao và giảm phát thải- Ảnh 1. — ຮອດປີ 2030, ຂະແໜງການປູກພືດຈະຫຼຸດການປ່ອຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວທັງໝົດລົງຢ່າງໜ້ອຍ 15%.

ປະສົບການສາກົນສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຈັງຫວະການຂະຫຍາຍຕົວຂອງປະເທດບໍ່ພຽງແຕ່ມາຈາກທຶນຮອນຫຼືແຮງງານ, ແຕ່ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນມາຈາກການຜະລິດ endogenous ແລະຄວາມສາມາດດ້ານເຕັກໂນໂລຢີແຫ່ງຊາດ. ເກົາຫຼີໃຕ້, ໄຕ້ຫວັນ (ຈີນ) ຫຼືອິດສະລາແອນແມ່ນຕົວຢ່າງທົ່ວໄປຂອງການນໍາໃຊ້ ວິທະຍາສາດ ແລະເຕັກໂນໂລຢີເປັນພື້ນຖານເພື່ອທໍາລາຍ, ການເຄື່ອນຍ້າຍຈາກປະເທດທີ່ກໍາລັງພັດທະນາໄປສູ່ປະເທດອຸດສາຫະກໍາທີ່ພັດທະນາໃນເວລາສັ້ນໆ.

ສຳລັບ ຫວຽດນາມ, ຖ້າຢາກຜ່ານຜ່າ “ກັບດັກລາຍຮັບປານກາງ” ແລະ ກາຍເປັນປະເທດມີລາຍຮັບສູງໃນປີ 2045, ບໍ່ມີທາງອື່ນນອກຈາກຊຸກຍູ້ການພັດທະນາວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ, ເຊື່ອມໂຍງຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນກັບການຫັນເປັນດີຈີຕອນ, ເສດຖະກິດສີຂຽວ ແລະ ເສດຖະກິດຄວາມຮູ້.

ນອກນີ້, ຂະບວນການຫັນເປັນອຸດສາຫະກຳຂອງຫວຽດນາມ ຍັງປະເຊີນໜ້າກັບຄວາມກົດດັນດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ. ຄວາມເຂັ້ມຂອງການປ່ອຍອາຍພິດ CO₂ ຕໍ່ຫົວໜ່ວຍມູນຄ່າເພີ່ມໃນອຸດສາຫະກໍາການຜະລິດມີທ່າອ່ຽງເພີ່ມຂຶ້ນອີກຫຼັງຈາກປີ 2017, ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າການຜະລິດແມ່ນຍັງຂຶ້ນກັບນໍ້າມັນເຊື້ອໄຟຟອດຊິວທໍາຫຼາຍ. ໃນສະພາບການຂອງຫວຽດນາມ ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາບັນລຸໄດ້ລະດັບການປ່ອຍອາຍພິດສຸດທິຮອດປີ 2050, ຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການໃຫ້ແກ່ການເຕີບໂຕສີຂຽວ, ການຫັນປ່ຽນພະລັງງານ ແລະ ເສດຖະກິດວົງເງິນນັບມື້ນັບຮີບດ່ວນ.

ເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍການເຕີບໂຕສູງຄຽງຄູ່ກັບການຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດ, ຕ້ອງມີນະໂຍບາຍທີ່ສອດຄ່ອງກັນທີ່ສົມທົບກັບການພັດທະນາວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ, ການຫັນເປັນດິຈິຕອລ, ພັດທະນາຊັບພະຍາກອນມະນຸດ ແລະ ນະວັດຕະກຳຂອງສະຖາບັນ.

ກ່ອນອື່ນໝົດ, ຕ້ອງຍົກສູງກຳລັງການປະດິດສ້າງແຫ່ງຊາດ, ເພີ່ມທະວີການລົງທຶນໃນການຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ພັດທະນາ, ເຮັດໃຫ້ອັດຕາສ່ວນການໃຊ້ຈ່າຍດ້ານວິທະຍາສາດເຕັກໂນໂລຊີຂຶ້ນສູ່ລະດັບເທົ່າກັບບັນດາປະເທດກ້າວໜ້າໃນພາກພື້ນ. ລັດຕ້ອງມີບົດບາດສ້າງສະພາບແວດລ້ອມທີ່ສະດວກໃຫ້ບັນດາວິສາຫະກິດກາຍເປັນສູນກາງຂອງລະບົບນິເວດນະວັດຕະກຳ, ຊຸກຍູ້ການເຊື່ອມໂຍງຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນລະຫວ່າງຂະແໜງຄົ້ນຄວ້າ, ມະຫາວິທະຍາໄລ ແລະ ວິສາຫະກິດຜະລິດ.

ຄຽງຄູ່ກັນນັ້ນ, ການພັດທະນາຊັບພະຍາກອນມະນຸດທີ່ມີຄຸນນະພາບສູງແມ່ນປັດໄຈຕັດສິນ. ຫວຽດນາມ ຕ້ອງປະຕິຮູບພື້ນຖານການສຶກສາຊັ້ນສູງ ແລະ ບຳລຸງສ້າງວິຊາຊີບໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງພື້ນຖານເສດຖະກິດດີຈີຕອນ, ໃຫ້ບຸລິມະສິດບັນດາຂົງເຂດເຕັກໂນໂລຊີໃໝ່ຄື: ປັນຍາປະດິດ, ພະລັງງານທົດແທນ, ວັດຖຸອຸປະກອນທີ່ກ້າວໜ້າ, ເຕັກໂນໂລຊີຊີວະພາບ ແລະ ຂໍ້ມູນໃຫຍ່. ບັນດານະໂຍບາຍດຶງດູດ ແລະ ນຳໃຊ້ພອນສະຫວັນຕ້ອງໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍຢ່າງແທດຈິງ, ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ບັນດານັກຊ່ຽວຊານ, ນັກວິທະຍາສາດຫວຽດນາມ ຢູ່ຕ່າງປະເທດກັບຄືນມາປະກອບສ່ວນ, ໃນນັ້ນເປີດກວ້າງການຮ່ວມມືສາກົນໃນຂົງເຂດບຳລຸງສ້າງ, ຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ຖ່າຍທອດເຕັກໂນໂລຊີ.

ການສໍາເລັດພື້ນຖານໂຄງລ່າງດິຈິຕອນແລະສະຖາບັນສໍາລັບການປະດິດສ້າງຍັງເປັນຄວາມຕ້ອງການອັນຮີບດ່ວນ. ຕ້ອງສຸມໃສ່ລົງທຶນພັດທະນາພື້ນຖານໂຄງລ່າງດ້ານຂໍ້ມູນແຫ່ງຊາດ, ຄອມພິວເຕີ cloud, ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພດ້ານຂໍ້ມູນຂ່າວສານ, ສ້າງພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການຫັນເປັນດິຈິຕອນຢ່າງຮອບດ້ານ.

ກອບນິຕິກໍາທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຊັບສິນທາງປັນຍາ, ການຄຸ້ມຄອງຂໍ້ມູນແລະຄວາມປອດໄພທາງອິນເຕີເນັດຕ້ອງສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງ, ໃນຂະນະທີ່ສົ່ງເສີມກົນໄກການທົດສອບນະໂຍບາຍສໍາລັບເຕັກໂນໂລຢີໃຫມ່, ໂດຍສະເພາະໃນຂົງເຂດຕ່າງໆເຊັ່ນ: ການເງິນດິຈິຕອນ, ການດູແລສຸຂະພາບ, ພະລັງງານແລະຕົວເມືອງສະຫຼາດ.

ພ້ອມກັນນັ້ນ, ການຫັນເປັນສີຂຽວຕ້ອງໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນທິດທາງພັດທະນາໃນໄລຍະຍາວ. ຫວຽດນາມ ຕ້ອງສ້າງຍຸດທະສາດພັດທະນາອຸດສາຫະກຳສີຂຽວ, ຊຸກຍູ້ບັນດາວິສາຫະກິດນຳໃຊ້ບັນດາຮູບແບບເສດຖະກິດວົງຈອນ, ນຳໃຊ້ພະລັງງານຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ ແລະ ປະຕິບັດຕາມມາດຕະຖານການຄຸ້ມຄອງສິ່ງແວດລ້ອມ, ສັງຄົມ ແລະ ບໍລິສັດ (ESG). ສົມທົບກັນຫັນເປັນອຸດສາຫະກຳ ແລະ ນະວັດຕະກຳສີຂຽວ ຈະຊ່ວຍໃຫ້ ຫວຽດນາມ ທັງຍົກສູງກຳລັງແກ່ງແຍ້ງ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນຜົນກະທົບທາງລົບຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມ, ມຸ່ງໄປເຖິງຈຸດໝາຍພັດທະນາແບບຍືນຍົງ.

ໃນສະພາບການທີ່ໂລກກ້າວເຂົ້າສູ່ຍຸກຫັນເປັນດິຈິຕອນ ແລະການຫັນເປັນພະລັງງານ, ຫວຽດນາມ ພວມປະເຊີນໜ້າກັບກາລະໂອກາດອັນໃຫຍ່ຫຼວງເພື່ອຜັນຂະຫຍາຍ. ຖ້າຫາກນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຢີໃໝ່ຢ່າງດີ, ຊຸກຍູ້ການຄົ້ນຄ້ວາ, ພັດທະນາ ແລະ ເປັນເຈົ້າການດ້ານເຕັກໂນໂລຊີຍຸດທະສາດ, ຫວຽດນາມ ສາມາດກາຍເປັນປະເທດທີ່ມີເອກະລາດ, ເປັນເຈົ້າຕົນເອງ ແລະ ມີຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນສູງໃນລະບົບຕ່ອງໂສ້ມູນຄ່າຂອງໂລກ.

ໄລຍະ 2025-2030 ຈະແມ່ນຈຸດເວລາສຳຄັນເພື່ອບັນລຸຄວາມມຸ່ງມາດປາດຖະໜາຢາກກາຍເປັນປະເທດອຸດສາຫະກຳທັນສະໄໝ. ເພື່ອເຮັດໄດ້ຄືແນວນັ້ນ, ຫວຽດນາມ ຕ້ອງຫັນຈຸດສຸມຈາກການເຕີບໂຕດ້ານທຶນຮອນ ແລະ ແຮງງານເປັນການເຕີບໂຕບົນພື້ນຖານຄວາມຮູ້, ວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຢີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ. ພຽງແຕ່ເທົ່ານັ້ນພວກເຮົາກໍສາມາດບັນລຸເປົ້າໝາຍສອງຢ່າງຂອງການເຕີບໂຕຢ່າງວ່ອງໄວ, ຍືນຍົງໃນຂະນະທີ່ການຫຼຸດຜ່ອນການລະບາຍອາຍພິດ, ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ປັບປຸງຄຸນນະພາບຊີວິດຂອງປະຊາຊົນ.

ການພັດທະນາວິທະຍາສາດເຕັກໂນໂລຊີບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນຄວາມຕ້ອງການດ້ານເສດຖະກິດ, ແຕ່ຍັງພາລະກິດຂອງເວລາ. ນີ້ແມ່ນເສັ້ນທາງເພື່ອໃຫ້ຫວຽດນາມ ຢືນຢັນທີ່ຕັ້ງ, ຕັ້ງໜ້າເຊື່ອມໂຍງ, ປະກອບສ່ວນຢ່າງຕັ້ງໜ້າເຂົ້າໃນບັນດາຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງທົ່ວໂລກເພື່ອອະນາຄົດທີ່ຂຽວສົດງົດງາມ ແລະ ໝັ້ນຄົງ.

ສູນວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີການສື່ສານ

ທີ່ມາ: https://mst.gov.vn/thuc-day-khcn-de-dat-muc-tieu-tang-truong-cao-va-giam-phat-thai-197251026142843454.htm