Lọc màng bụng - Hướng điều trị giúp người bệnh có thể 'chạy thận' tại nhà

(Chinhphu.vn) - Trong bối cảnh số lượng người mắc bệnh thận mạn tính tại Việt Nam ngày càng tăng, phương pháp lọc màng bụng đang được xem là một hướng đi hiệu quả và nhân văn, giúp người bệnh chủ động hơn trong điều trị. Người bệnh có thể thực hiện lọc màng bụng tại nhà sau khi được đào tạo tự thực hiện kỹ thuật và tái khám định kỳ theo hẹn thay vì phải đến cơ sở y tế nhiều lần mỗi tuần.

Với hình thức lọc màng bụng sử dụng máy để hỗ trợ, quá trình lọc và thay dịch sẽ diễn ra vào ban đêm - khi người bệnh đang ngủ, giúp ban ngày họ vẫn có thể làm việc, học tập hay chăm sóc gia đình như người bình thường

Phóng viên Báo Điện tử Chính phủ đã có cuộc trao đổi với bà Trần Thùy Dương, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Vantive Việt Nam Healthcare để tìm hiểu tiềm năng tiếp cận điều trị lọc màng bụng tại nhà cho người bị mắc bệnh thận tại Việt Nam.

Lọc màng bụng - bước tiến mới trong điều trị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối

Thưa bà, phương pháp lọc màng bụng hiện được xem là một trong những bước tiến trong điều trị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối. Bà có thể chia sẻ ngắn gọn về nguyên lý và ưu điểm nổi bật của phương pháp này so với lọc máu chu kỳ tại bệnh viện?

Bà Trần Thùy Dương: Bệnh thận mạn tính đang là gánh nặng y tế lớn của nhiều quốc gia, trong đó Việt Nam ước tính có hàng triệu người mắc ở các giai đoạn khác nhau. Hiện có khoảng 10 triệu người trưởng thành Việt Nam – tương đương gần 10% dân số – đang sống chung với bệnh thận mạn tính. Điều đáng lo ngại là nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi thận đã mất chức năng và không thể phục hồi, và chỉ 5% trong số họ có thể tiếp cận điều trị thay thế thận.

Để kéo dài sự sống, người bệnh phải được điều trị thay thế thận bằng hai phương pháp chính là lọc máu chu kỳ tại bệnh viện (chạy thận nhân tạo tại bệnh viện) và lọc màng bụng (bằng tay hoặc bằng máy) tại nhà. Trong đó, lọc màng bụng được xem là hướng đi mới với nhiều ưu điểm, nhất là nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh và gia đình.

Nguyên lý của phương pháp này là sử dụng chính lớp màng thanh mạc lót khoang màng bụng của người bệnh như một màng lọc sinh học tự nhiên. Dung dịch lọc được đưa vào khoang bụng qua một ống thông, sau một thời gian sẽ được xả ra, mang theo các chất độc và nước dư thừa ra ngoài.

Điểm đặc biệt của phương pháp lọc màng bụng là người bệnh, sau khi được đào tạo kỹ lưỡng về lí thuyết và thực hành, có thể thực hiện tại nhà, không phụ thuộc vào máy chạy thận nhân tạo hay phải đến bệnh viện 3 lần mỗi tuần như lọc máu chu kỳ tại viện.

Bên cạnh đó, phương pháp này giúp duy trì huyết áp ổn định, giảm biến chứng tim mạch, đặc biệt phù hợp với người cao tuổi hoặc có bệnh nền. Ở nhiều quốc gia phát triển, tỷ lệ bệnh nhân lựa chọn lọc màng bụng chiếm khoảng 30-40% tổng số ca điều trị thay thế thận, cho thấy đây là một phương pháp được áp dụng phổ biến và mang lại nhiều lợi ích trên lâm sàng.

Mang lại chất lượng sống tốt hơn cho người bệnh

Với thực tế điều trị hiện nay, phương pháp lọc màng bụng mang lại những lợi ích cụ thể nào cho người bệnh thận mạn tính, thưa bà?

Bà Trần Thùy Dương: Có thể nói, lọc màng bụng tại nhà mang lại sự tự do và chất lượng sống mới cho người bệnh. Khi được bác sĩ hướng dẫn đầy đủ, bệnh nhân hoặc người chăm sóc có thể tự thực hiện lọc màng bụng tại nhà. Đặc biệt với hình thức lọc màng bụng sử dụng máy để hỗ trợ, quá trình lọc và thay dịch sẽ diễn ra vào ban đêm - khi người bệnh đang ngủ, giúp ban ngày họ vẫn có thể làm việc, học tập hay chăm sóc gia đình như người bình thường.

Việc giảm bớt thời gian lẫn chi phí di chuyển và sự phụ thuộc vào cơ sở y tế giúp người bệnh tiết kiệm chi phí, chủ động hơn trong sinh hoạt và giữ được tinh thần lạc quan hơn trong điều trị. Nhờ vậy, bệnh nhân vẫn có thể duy trì công việc và chất lượng sống tốt, từ đó góp phần vào sự phát triển chung của cộng đồng và nền kinh tế.

Từ góc độ chuyên môn, lọc màng bụng giúp loại bỏ độc tố nhẹ nhàng và liên tục, nhờ đó người bệnh ít gặp tình trạng mệt mỏi, tụt huyết áp hoặc mất sức sau mỗi lần lọc như phương pháp lọc máu chu kỳ tại viện. Một lợi thế khác là phương pháp này bảo tồn chức năng thận còn lại lâu hơn, hỗ trợ tim mạch và duy trì sự ổn định về sinh hóa cũng như huyết động.

Ở cấp độ xã hội, việc mở rộng lọc màng bụng sẽ giảm tải đáng kể cho hệ thống y tế, đặc biệt là tại các trung tâm chạy thận đang quá tải. Tại nhiều nước và vùng lãnh thổ như Hồng Kông , Đài Loan, Hàn Quốc, Thái Lan hay Singapore, bệnh nhân điều trị bằng lọc màng bụng được ghi nhận có thể duy trì sức khỏe ổn định trong thời gian dài và hòa nhập với cuộc sống thường nhật. Tôi tin rằng khi phương pháp này được phổ biến rộng rãi cùng với hệ thống hỗ trợ chuẩn hóa, người bệnh tại Việt Nam cũng sẽ đạt được kết quả tương tự.

Tuân thủ quy trình và vô khuẩn để bảo đảm an toàn

Bên cạnh những mặt tích cực, người bệnh cần lưu ý điều gì khi lựa chọn và duy trì phương pháp lọc màng bụng, để đảm bảo hiệu quả và an toàn, thưa bà?

Bà Trần Thùy Dương: Đây là phương pháp có nhiều ưu điểm và bệnh nhận cần tuân thủ việc vệ sinh cá nhân và có ý thức tự chăm sóc cao. Điều quan trọng nhất là bảo đảm nguyên tắc vô khuẩn trong quá trình thay dịch. Người bệnh cần được hướng dẫn kỹ về quy trình thao tác, thực hiện khử khuẩn dụng cụ và giữ môi trường xung quanh sạch sẽ trong quá trình thay dịch, nhằm hạn chế rủi ro biến chứng như viêm màng bụng.

Ngoài yếu tố kỹ thuật, bệnh nhân cần tái khám định kỳ, làm xét nghiệm máu và kiểm tra dung dịch lọc để bác sĩ điều chỉnh phác đồ phù hợp. Dinh dưỡng cũng rất quan trọng - người bệnh cần chế độ ăn cân bằng, hạn chế muối, bảo đảm đủ năng lượng nhưng không làm tăng áp lực lên thận.

Các doanh nghiệp trong lĩnh vực thiết bị y tế đang phối hợp cùng các bệnh viện lớn để tổ chức chương trình huấn luyện, giúp bệnh nhân và người chăm sóc tự thực hành kỹ thuật tại nhà đúng cách.

Mục tiêu là để mỗi bệnh nhân, dù ở thành phố hay nông thôn, đều có thể tự tin điều trị an toàn, hiệu quả với sự hỗ trợ chuyên môn từ xa khi cần.

Bảo hiểm y tế chi trả phần lớn chi phí lọc màng bụng

Một vấn đề được nhiều người quan tâm là chi phí điều trị. Bà có thể chia sẻ cụ thể hơn về việc thanh toán qua Bảo hiểm y tế (BHYT) đối với phương pháp lọc màng bụng hiện nay?

Bà Trần Thùy Dương: Đây là câu hỏi rất thực tế. Theo quy định hiện hành, Bảo hiểm y tế chi trả phần lớn chi phí điều trị lọc màng bụng cho bệnh nhân nội trú… Với bệnh nhân ngoại trú, BHYT đã chi trả cho dịch lọc, một số thuốc dùng kèm và chi phí khám. Người bệnh chỉ phải thanh toán một phần nhỏ còn lại, tương tự như khi thực hiện lọc máu chu kỳ. Chính sách này đã giúp giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho hàng chục nghìn bệnh nhân trên cả nước.

Xin trân trọng cảm ơn bà./.

TS.BS. Nghiêm Trung Dũng - Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai:

Hiện nay, tỷ lệ bệnh nhân sử dụng các phương pháp lọc màng bụng tại Việt Nam còn khiêm tốn so với thế giới. Tuy nhiên, với những ưu điểm không thể phủ nhận, phương pháp lọc màng bụng tự động sẽ là lựa chọn điều trị quan trọng trong chiến lược phát triển của chuyên ngành Thận học Việt Nam.

Để lọc màng bụng tự động được áp dụng rộng rãi, chúng ta cần một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, bao gồm chính sách bảo hiểm y tế phù hợp, xây dựng các đội ngũ y tế chuyên trách về lọc màng bụng tại nhà và nâng cao nhận thức của cộng đồng. Nếu làm được điều này, chúng ta không chỉ giảm tải cho các trung tâm lọc máu mà còn thực sự thay đổi cuộc đời của hàng chục nghìn người bệnh.

Hơn nữa, với mô hình Lọc màng bụng được trợ giúp (Assisted PD), ngay cả những bệnh nhân lớn tuổi, suy yếu hoặc có hạn chế về thể chất, nhận thức cũng có thể thực hiện phương pháp này tại nhà với sự hỗ trợ của người thân hoặc nhân viên y tế.

Hiện nay, những người mắc bệnh thận mạn tính chưa biết đến phương pháp này. Tôi cho rằng cần phải phổ biến đến những người bệnh và người thân của họ, vì đây là phương pháp nhân văn, giúp điều trị hiệu quả cho những bệnh nhân mắc bệnh thận giai đoạn cuối.

Vĩnh Hoàng (thực hiện)

Nguồn: https://baochinhphu.vn/loc-mang-bung-huong-dieu-tri-giup-nguoi-benh-co-the-chay-than-tai-nha-102251018101842852.htm