Chất thơ và sự quyết liệt trong phim của các nữ đạo diễn

Cảnh trong phim “Mưa đỏ”. Ảnh: Đoàn làm phim cung cấp

So với phim của phái mạnh thường mang tính quyết liệt, dữ dội và nhiều khi hùng tráng, thì các nữ đạo diễn lại khéo léo lồng ghép sự mềm mại, tinh tế cùng chất thơ vào từng khuôn hình, dù họ vẫn giữ được sự quyết đoán, thậm chí là sự gai góc, cần có trên phim.

Trước thời kỳ Đổi mới, cố NSND đạo diễn Bạch Diệp đã đặt những viên gạch vững chắc cho vị thế của phụ nữ trong nghề làm phim, với những tác phẩm điện ảnh giàu cảm xúc và tính nhân văn như “Ngày lễ Thánh”, “Huyền thoại mẹ”, vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật. Sự nghiệp của bà là nguồn cảm hứng lớn cho thế hệ nữ đạo diễn sau này tiếp bước.

Bước vào thời kỳ Đổi mới, nền điện ảnh mở cửa cho nhiều tư duy sáng tạo mới và vai trò của các nữ đạo diễn càng được khẳng định. Ở dòng phim chính thống, NSND Phạm Nhuệ Giang và đạo diễn Đặng Thái Huyền là hai cái tên tiêu biểu. Nhìn vào các tác phẩm của NSND Phạm Nhuệ Giang, người xem cảm nhận rõ chất thơ và sự tinh tế của một tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm, tiêu biểu là hai phim “Thung lũng hoang vắng” và “Tâm hồn mẹ”.

Phim của Nhuệ Giang đi sâu vào nội tâm, khám phá thế giới tinh thần của người phụ nữ và những thân phận nhỏ bé bằng sự đồng cảm sâu sắc. Trong “Thung lũng hoang vắng”, Nhuệ Giang khắc họa sự hy sinh thầm lặng của các cô giáo miền núi một cách nhẹ nhàng, không bi tráng hóa, nhưng lại chạm đến trái tim người xem bằng những chi tiết nhỏ, tinh tế về đời sống thường nhật và tình yêu nghề, tình người.

Chính chất thơ trong phim của chị, thể hiện qua cách kể chuyện thủ thỉ, bình dị, tạo ra một không gian điện ảnh mềm mại, đã làm dịu đi sự khắc nghiệt của đề tài, khiến người xem cảm nhận được vẻ đẹp của sự chịu đựng và tình mẫu tử thiêng liêng, ngay cả trong những câu chuyện buồn như “Tâm hồn mẹ” với nhân vật người mẹ chất chứa tình yêu thương.

Thượng tá, đạo diễn Đặng Thái Huyền lại khẳng định tính quyết liệt của phụ nữ trong dòng phim chiến tranh và hậu chiến. Các tác phẩm của chị như “Người trở về” và đặc biệt là “Mưa đỏ” vừa qua (2025), đã khai thác đề tài lịch sử, chiến tranh, đi đến tận cùng sự khốc liệt của cuộc chiến với một tinh thần dấn thân, mạnh mẽ không kém gì so với nam giới. Chị sẵn sàng đặt bản thân và êkíp đoàn làm phim vào môi trường khắc nghiệt để tái hiện một cách sống động, truyền tải “khúc tráng ca” về Tổ quốc và con người Việt Nam.

Và sự quyết liệt này không đối lập mà bổ sung cho sự mềm mại ở những chi tiết nhân văn không chỉ ở người lính bộ đội Cụ Hồ khi dừng tay không bắn khi nhìn thấy tấm ảnh chụp gia đình của viên lính cộng hòa rơi ra. Hay ở phía bên kia là viên sĩ quan cộng hòa ngăn không cho lính bắn cô gái chèo đò chở bộ đội qua sông. Ở dòng phim độc lập, các tên tuổi nữ đạo diễn như Nguyễn Hoàng Điệp với “Đập cánh giữa không trung”, Hồng Ánh với “Đảo của dân ngụ cư” và Dương Diệu Linh với “Mưa trên cánh bướm” là những phim mang màu sắc, dấu ấn sáng tạo rất rõ rệt, giành giải tại một số liên hoan phim quốc tế. Đặc biệt là Dương Diệu Linh đi sâu khai thác vào những vấn đề của phụ nữ trong đời sống đương đại, mang tính nữ quyền mạnh mẽ với một góc nhìn thú vị, thực sự có một tương lai đầy hứa hẹn trên con đường nghệ thuật.

Sự thành công của các nữ đạo diễn kể trên cho thấy phụ nữ hoàn toàn có khả năng tạo ra những tác phẩm dữ dội, phản ánh các vấn đề chính trị, xã hội trực diện và quyết liệt như các nam đồng nghiệp, thậm chí có những chi tiết còn sắc sảo hơn nhờ vào sự nhạy cảm giới tính và khả năng khai thác chiều sâu tâm lý nhân vật. Họ không chỉ khẳng định tài năng cá nhân mà còn mang đến những thước phim phản ánh cuộc sống một cách đa chiều, vừa sâu lắng, tinh tế, vừa mạnh mẽ, quyết liệt. Tuy nhiên, dù có những tên tuổi nổi bật, nhưng số lượng nữ đạo diễn phim truyện điện ảnh Việt Nam vẫn còn ít ỏi so với nam giới. Nghề làm phim điện ảnh dài hơi thường xuyên phải di chuyển xa, làm việc nhiều giờ liên tục và đối diện với áp lực lớn về tài chính, tiến độ, khiến nhiều phụ nữ phải suy nghĩ kỹ lưỡng trước khi dấn thân.

Nguồn: https://baoquangninh.vn/chat-tho-va-su-quyet-liet-trong-phim-cua-cac-nu-dao-dien-3380839.html