Để Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử kể chuyện của mình

VOV.VN - Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đã có tên trong danh sách Di sản văn hoá của nhân loại. Những câu chuyện đã được kể hơn 700 năm qua, nay sẽ được kể tiếp bằng sự chung tay của những người tham gia công tác bảo tồn, cũng là cách để lan toả các giá trị đó ra thế giới.

“Loa loa loa, mời bà con đến với Đêm hội làng Yên Tử”.

Tại Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, dưới chân non thiêng mỗi tối, chị Lài Thị Ngọc cùng đội văn nghệ của mình lại “cháy hết mình”, thắp sáng không gian hội làng. Trong tiếng trống chiêng rộn rã, âm thanh gọi mời của đội văn nghệ đưa du khách trở về thế kỷ XIII với điệu múa bông mừng thái bình, nghe tiếng hát chầu văn, lễ cầu mùa náo nức, nắm tay hoà cùng điệu nhảy sạp nhịp nhàng… Qua những trò chơi, câu hỏi đáp nhanh gọn, các anh các chị trong đội văn nghệ đang khéo léo kể cho khách phương xa những câu chuyện về Yên Tử, về Thiền phái Trúc Lâm và Phật hoàng Trần Nhân Tông.

Cũng như các thành viên khác của đội văn nghệ, chị Lài Thị Ngọc sinh ra và lớn lên ở xã Thượng Yên Công (nay là phường Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh), nơi có 50% dân số là người Dao Thanh Y. Chị Ngọc cho biết: Khi danh thắng Yên Tử từng bước được kết nối và khai thác cũng là lúc đời sống của bà con nơi đây từng bước đổi thay, kinh tế gia đình ổn định nhờ tham gia các hoạt động dịch vụ, còn văn hoá địa phương cũng được tôn vinh, lan toả.

"Đêm hội làng" là sản phẩm văn hoá tái hiện những phong tục truyền thống thông qua nhiều tiết mục văn nghệ dân gian, giao lưu với khán giả.

“Đời sống của bà con thay đổi rất nhiều, nhận thức bà con cũng tăng lên rất nhiều. Là người dân ở đây, mọi người đều thấu hiểu tầm quan trọng của khu di tích này và có ý thức bảo vệ. Chúng tôi rất hạnh phúc khi quê hương mình có di sản được cả thế giới công nhận, mong rằng qua những buổi trình diễn thế này có thể giới thiệu văn hoá tới du khách trong và ngoài nước”, chị Ngọc vui vẻ cho biết.

Sự tham gia của người dân địa phương đã góp phần “thổi hồn” vào các sản phẩm văn hoá và làm dày thêm trải nghiệm cho du khách khi đến với Yên Tử những năm gần đây. Ông Lê Trọng Thanh, Phó Tổng giám đốc đối ngoại Công ty CP Phát triển Tùng Lâm - đơn vị đã gắn bó gần 25 năm với Khu di tích và danh thắng Yên Tử cho biết: đồng hành cùng các cấp chính quyền trong xây dựng hồ sơ di sản, đơn vị cũng sẽ tiếp tục định hướng phát triển các sản phẩm văn hoá lan toả giá trị của cả quần thể. Từ Đêm hội Làng Nương sẽ có thêm các vở diễn mang đậm nét văn hoá thời Trần, kể chuyện lịch sử, Phật giáo bằng ngôn ngữ nghệ thuật dân gian... Trong đó, sự tham gia của người dân địa phương đóng vai trò then chốt. 

Du khách trong nước và quốc tế hào hứng tham gia các hoạt động dưới sự hướng dẫn của chính người dân địa phương tại Yên Tử.

“Thời gian tới chúng tôi sẽ tiếp nâng cao, chau chuốt kỹ năng cho các bạn là người dân địa phương, là các hướng dẫn viên, giống như người bộ hành cùng du khách để kể các câu chuyện di sản, sẽ mang ý nghĩa lớn với du khách. Kim chỉ nam của chúng tôi luôn là lan toả văn hoá Việt và tinh thần tư tưởng Phật giáo Trúc Lâm. Di sản phải gắn với cộng đồng địa phương và người dân hưởng giá trị vật chất, tinh thần từ di sản đem lại”, ông Lê Trọng Thanh cho biết thêm.

Để di sản “cất tiếng”

Nằm trong mạch nguồn chung, mỗi di tích/cụm di tích trong 12 thành phần của quần thể di sản đều mang trong mình những câu chuyện riêng. Làm sao để từng di tích này vừa phát huy giá trị riêng có, vừa kết nối trong tổng hoà cũng là trăn trở của các địa phương có di sản. Tại TP Hải Phòng, Ban quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc cũng đã xây dựng kế hoạch để khai thác sâu hơn những câu chuyện từ di sản, thay vì mới chỉ thu hút du khách từ các “sản phẩm” di tích và lễ hội. Một trong số đó là ý tưởng về tour du lịch trên sông Lục Đầu, tìm hiểu câu chuyện về các vị tướng nhà Trần trong công cuộc bảo vệ đất nước trước giặc Nguyên Mông.

Phường Yên Tử (tỉnh Quảng Ninh) đang xây dựng nhiều chương trình để khách tham quan trải nghiệm và tìm hiểu sâu hơn về các giá trị di sản.

Ông Lê Duy Mạnh, Phó Trưởng ban quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc cho biết: “Chúng tôi xây dựng chương trình phát triển du lịch kết nối, tạo thành những tour tuyến du lịch nội bộ từ KDT Côn Sơn, Kiếp Bạc đến Cẩm Giàng và đến khu di tích Kinh Môn, mở rộng ra trong nội vùng, liên quan đến các di sản thuộc Yên Tử - Vĩnh Nghiêm, tạo thành không gian văn hóa và không gian phát triển du lịch trọng tâm điển hình của vùng Đông Bắc, bảo tồn và lan tỏa trong đời sống của nhân dân”.

Các địa phương cũng đã bắt tay ngay vào công tác quảng bá, phát huy giá trị di sản trước mắt và dài hạn. Ngay trong mùa thu này, phường Yên Tử (tỉnh Quảng Ninh) đang tổ chức lễ hội “Yên Tử - Sắc thu thiền định” kéo dài tới 3 tháng, tái hiện không gian văn hoá truyền thống, triển lãm tranh, cổ vật, chiếu phim tư liệu… Du khách không chỉ được nghe thuyết giảng về Phật hoàng, về thiền, tour hành trình theo dấu chân Phật hoàng mà còn tham gia các show diễn nghệ thuật, diễn trang phục thời Trần, ngày hội văn hoá các dân tộc dưới chân núi Yên Tử…

Các sản phẩm đều hướng tới kết nối và lan toả giá trị di sản trong hành trình và câu chuyện tổng thể.

Ông Bùi Hoàng Giang, Bí thư Đảng uỷ phường Yên Tử cho biết, địa phương có kế hoạch đề xuất nghiên cứu xây dựng bảo tàng số, bảo tồn giá trị văn hóa di sản trên địa bàn phường, đóng góp vào phát triển công nghiệp văn hoá, kinh tế di sản cho tỉnh Quảng Ninh và cả các địa phương có di sản. 

“Bảo tàng số là sự kết hợp vật thể và số hoá. Khi tới có thể nhìn thấy các tượng cổ vật từ thời Trần và cũng sẽ tìm hiểu, ứng dụng thực tế ảo để trải nghiệm các mô hình hiện ở các địa phương. Chúng tôi sẽ tập hợp lại sao cho khi đến Yên Tử sẽ nhìn thấy tổng thể sự phát triển của nhà Trần, Phật hoàng Trần Nhân Tông và Phật giáo Việt Nam, thiền phái Trúc Lâm” - ông Bùi Hoàng Giang cho biết. 

Những hoạt động quy mô lớn sẽ được tổ chức với sự phối hợp của cả 3 địa phương có di sản, trong đó có Lễ đón nhận bằng ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vào ngày 20/12 tới.

Kế hoạch chi tiết để bảo tồn, phát huy giá trị di sản không chỉ là yêu cầu của UNESCO mà còn là việc làm cấp thiết mà các địa phương cần triển khai. Với sự chung tay phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các chức sắc tôn giáo, doanh nghiệp và người dân, di sản sẽ “cất tiếng” để tự kể chuyện mình một cách sống động, xứng tầm những giá trị được tôn vinh.

Được gìn giữ trong đời sống cộng đồng dân cư suốt nhiều thế kỷ, nay lại được tôn vinh và tiếp nối trong thời đại mới, những mạch nguồn văn hoá và tinh thần dân tộc của di sản cần thiết phải đặt trong tổng thể một kế hoạch quản trị và bảo tồn bài bản, chiến lược.

Nguồn:https://vov.vn/van-hoa/di-san/de-quan-the-di-tich-va-danh-thang-yen-tu-ke-chuyen-cua-minh-post1253334.vov