Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi: Cho phép biến các kết quả nghiên cứu thành tài sản mua bán

Với dự luật này, quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) không chỉ được bảo vệ mà còn có thể được định giá, mua bán và trở thành tài sản thực sự. Điểm chuyển đổi quan trọng nhất là từ bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa kết quả nghiên cứu. Nhờ đó, SHTT sẽ trở thành công cụ cạnh tranh chiến lược của doanh nghiệp và của cả quốc gia.

Chiều 27/10, tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT. Thừa ủy quyền của Thủ tướng chính phủ, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày Tờ trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ kH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, mục đích ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc và thuận lợi cho hoạt động bảo hộ quyền SHTT, đặc biệt đối với một số lĩnh vực Việt Nam có tiềm năng, lợi thế; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển thị trường SHTT; tạo môi trường thuận lợi cho tiếp thu, hấp thụ, làm chủ và ứng dụng thành tựu KH&CN tiên tiến.

Quan điểm xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT nhằm thể chế hóa, cụ thể hóa kịp thời chủ trương của Đảng, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật và các cam kết quốc tế; giải quyết khoảng trống pháp lý trước xu thế phát triển mới; xác định các vấn đề vướng mắc để kịp thời sửa đổi, tháo gỡ, tạo thuận lợi cho hoạt động xác lập, khai thác quyền SHTT; đổi mới tư duy và phương thức quản lý nhà nước về hoạt động SHTT, giảm thiểu gánh nặng về thủ tục hành chính cho tổ chức, cá nhân liên quan.

5 chính sách lớn được sửa đổi, bổ sung

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT kế thừa phạm vi điều chỉnh như Luật SHTT hiện hành và giữ nguyên đối tượng áp dụng như Luật SHTT hiện hành. Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 75 điều; tập trung vào 05 nhóm nội dung chính sách:

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày Tờ trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT.

Thứ nhất, hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền SHTT nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Theo đó, Luật sửa đổi hoàn thiện cơ chế định giá thông qua xác định giá trị và lập danh mục riêng để quản trị đối với quyền SHTT chưa đáp ứng điều kiện ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán; xử lý xung đột quyền SHTT, chống lạm dụng độc quyền SHTT; quyền đăng ký SHTT, khai thác thương mại kết quả nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước; vay vốn dựa trên quyền SHTT.

Hỗ trợ thúc đẩy thị trường giao dịch quyền SHTT, hỗ trợ định giá, hướng dẫn áp dụng các mô hình chuyển giao, cơ chế chia sẻ quyền SHTT; xây dựng cơ sở dữ liệu về giá của quyền SHTT.

Thứ hai, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho việc đăng ký, xác lập quyền SHTT. Theo đó, các thủ tục đăng ký, xác lập quyền SHTT được đơn giản hóa, rút ngắn thời hạn xử lý đơn, tăng cường hậu kiểm; tăng cường nguồn lực để thực hiện các thủ tục.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả của hoạt động bảo vệ quyền SHTT. Dự thảo bổ sung các biện pháp, chế tài đối với hành vi xâm phạm quyền SHTT trên môi trường số, tăng trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ trung gian; bổ sung cơ quan bảo vệ quyền SHTT; làm rõ hành vi lạm dụng thủ tục bảo vệ quyền SHTT; mở rộng các hành vi xâm phạm quyền SHTT bị xử phạt vi phạm hành chính; nâng cao mức bồi thường thiệt hại theo luật định; tăng cường nguồn lực cho cơ quan bảo vệ quyền và biện pháp hỗ trợ các tổ chức, cá nhân trong bảo vệ quyền SHTT.

Với dự luật này, quyền SHTT không chỉ được bảo vệ mà còn có thể được định giá, mua bán và trở thành tài sản thực sự.

Thứ tư, bảo đảm thi hành đầy đủ cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo hộ SHTT. Luật sửa đổi bổ sung đối tượng bảo hộ quyền liên quan đến quyền tác giả, mở rộng phạm vi tiêu huỷ hàng hoá xâm phạm quyền SHTT, làm rõ quy định về nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình để bảo đảm thi hành các cam kết quốc tế về SHTT.

Thứ năm, cập nhật các vấn đề mới trong bảo hộ SHTT. Luật sửa đổi cho phép sử dụng văn bản và dữ liệu đã được công bố hợp pháp và công chúng được phép tiếp cận, nhằm mục đích nghiên cứu, huấn luyện và phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo; bảo hộ kiểu dáng công nghiệp cho bộ phận của sản phẩm, tài sản ảo; bảo hộ sáng chế đối với chương trình máy tính, thuật toán, phương pháp kinh doanh trong một số trường hợp; bảo hộ nhãn hiệu có chứa tên quốc gia.

Bảo đảm tính thống nhất, khả thi trong sửa đổi Luật SHTT

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng khẳng định, Ủy ban tán thành sự cần thiết, mục đích xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT nêu tại Tờ trình của Chính phủ. Hồ sơ dự án Luật đã được Chính phủ chuẩn bị nghiêm túc, công phu, đáp ứng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Nội dung dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, cơ bản bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện các quy định của dự thảo Luật liên quan trí tuệ nhân tạo để đáp ứng yêu cầu phát triển, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của chủ thể quyền SHTT; đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp, tăng cường phân cấp, phân quyền và chuyển đổi số trong quản lý nhà nước về SHTT.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng.

Về cấp giấy chứng nhận cho tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả, quyền liên quan (sửa đổi Điều 56 của Luật SHTT), ông Tùng cho biết, Ủy ban đề nghị không quy định nội dung bổ sung về tiêu chí (khoản 1a) và thủ tục hành chính "công nhận" của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (khoản 1b) đối với các tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả, quyền liên quan để tránh trùng lặp, mâu thuẫn với quy định của Luật SHTT hiện hành.

Đối với điều kiện kinh doanh, trình tự, thủ tục ghi nhận, xóa tên tổ chức dịch vụ đại diện quyền tác giả, quyền liên quan (sửa đổi Điều 57 của Luật SHTT), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá kỹ tác động chính sách so với yêu cầu cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh theo Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Trường hợp vẫn bổ sung quy định nêu trên thì đề nghị cần bổ sung nội dung chuyển tiếp tại Điều 3 của dự thảo Luật cho phù hợp, đầy đủ.

Về trách nhiệm pháp lý về quyền tác giả, quyền liên quan đối với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian (sửa đổi Điều 198b của Luật SHTT), Ủy ban đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm của doanh nghiệp trung gian trong việc cung cấp các thông tin xác định, định danh đối tượng xâm phạm quyền SHTT để có cơ sở xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.

Liên quan đến trách nhiệm pháp lý về quyền tác giả, quyền liên quan đối với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian (sửa đổi Điều 198b của Luật SHTT), Ủy ban đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm của doanh nghiệp trung gian trong việc cung cấp các thông tin xác định, định danh đối tượng xâm phạm quyền SHTT để có cơ sở xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/luat-so-huu-tri-tue-sua-doi-cho-phep-bien-cac-ket-qua-nghien-cuu-thanh-tai-san-mua-ban-1972510271819372.htm