Mặn mòi xứ muối

Dải đất miền Trung đầy nắng gió không chỉ lưu dấu trong ký ức những người khách du hành với những bãi biển xanh, bờ cát trắng yên bình hay làng chài với đầy ắp cá từ khơi xa, mà còn gây ấn tượng với những cánh đồng muối mang những hạt tinh túy của biển cả. Đó là Phương Cựu ở Ninh Thuận với những đồng muối trải dài rộng bát ngát, có khi trắng xóa cả một vùng khi hạt muối bắt đầu kết tinh. Hay là cánh đồng muối Hòn Khói ở Khánh Hòa với những chóp nón lấp ló như những ụ muối được người dân vun vào đều tăm tắp thành hàng, giản dị như chính khung cảnh nơi đây vậy.

Ninh Thuận có bờ biển dài hơn 105km, nước biển có độ mặn cao, năng lượng bức xạ lớn, nhiều nắng, gió..., hội tụ những điều kiện lý tưởng để phát triển nghề muối.

Khí hậu khô nóng quanh năm, nước biển bốc hơi kết tinh thành hạt nhanh hơn nên muối Ninh Thuận nổi tiếng hạt to, ráo.

Nghề muối ở Ninh Thuận đã có truyền thống hàng trăm năm nay, hiện Ninh Thuận là 1 trong 19 tỉnh thành ven biển có diện tích và sản lượng muối lớn nhất cả nước. Nơi đây còn được gọi là thủ phủ muối của miền Nam.

Nghề làm muối ở Ninh Thuận tập trung chủ yếu ở các xã Phương Hải, Tri Hải, Nhơn Hải (huyện Ninh Hải); các xã Cà Ná, Phước Diêm, Phước Minh (huyện Thuận Nam).

Đây là một trong những công việc vô cùng khó nhọc của các diêm dân, quá trình tạo ra những tinh thể muối lấp lánh trắng tinh không hề dễ dàng mà thấm đẫm sự vất vả của những ngư dân miền biển.

Giống như diêm dân các vùng khác, bà con Ninh Thuận làm muối theo kiểu truyền thống là đầu vụ tiến hành san phẳng, đầm mặt ruộng để tạo “lớp da đất” sau đó bơm nước biển vào ruộng, đợi nước biển bốc hơi khoảng một tuần lễ thì cào muối.

Cứ thế, xong đợt một lại tiếp tục bơm nước biển vào, đợi nước bốc hơi và thu hoạch muối. Công việc đều đặn này chỉ tạm dừng khi trời mưa, bão. Một ngày làm muối của người dân diêm điền bắt đầu từ lúc sáng sớm. Đầu tiên là công đoạn làm đất, ngâm cát cùng nước biển sau đó đem cát san đều, phơi trên ruộng đất và tưới nước biển lên sân phơi, rắc muối mồi.

Khi cát khô, trên từng hạt cát sẽ kết tinh từng hạt muối nhỏ. Trời càng nắng, muối càng mau tạo hình, cái nắng bỏng rát da thịt lại là ưu ái của thiên nhiên giúp diêm dân có được vụ mùa bội thu, những hạt muối thêm trắng trong, tinh khiết.

Tạp chí Heritage