Mở rộng không gian nội địa hoá ngành ô tô

Sản lượng ô tô lắp ráp trong nước tăng trưởng rõ nét

Trong nhiều năm, công nghiệp ô tô Việt Nam thường được nhắc đến với những câu hỏi xoay quanh tỷ lệ nội địa hoá và vị thế trong chuỗi giá trị khu vực. Khi so sánh với Thái Lan, Indonesia hay Malaysia, ngành ô tô trong nước vẫn bị nhìn nhận là đi sau. Tuy nhiên, bức tranh thực tế đang cho thấy nhiều chuyển động khác, nhất là trong bối cảnh sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước tăng trưởng mạnh và các tổ hợp nhà máy quy mô lớn đang dần hình thành.

Sản lượng ô tô lắp ráp trong nước đang trên đà tăng trưởng rõ nét. Trong ba quý đầu năm 2025, sản lượng đạt khoảng 338.400 xe, tăng hơn 52% so với cùng kỳ. Con số này phản ánh sự phục hồi và mở rộng năng lực sản xuất trong bối cảnh thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, đồng thời cho thấy vai trò ngày càng rõ của khu vực sản xuất nội địa trong việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng.

Tuy vậy, song hành với đà tăng sản lượng, cuộc tranh luận về tỷ lệ nội địa hoá vẫn tiếp diễn. Gần đây, có ý kiến cho rằng tỷ lệ nội địa hoá ô tô tại Việt Nam chỉ dao động từ 5 - 20%, một nhận định gây nhiều hoài nghi khi đặt trong bối cảnh quy mô sản xuất đang mở rộng nhanh chóng.

Thực tế cho thấy, nếu chỉ nhìn vào một con số bình quân, quá trình nội địa hoá có thể bị đánh giá chưa đầy đủ. Dữ liệu từ các nhà sản xuất lớn cho thấy nội địa hoá không diễn ra đồng đều, nhưng đang được tích luỹ từng bước thông qua đầu tư nhà máy, mở rộng mạng lưới cung ứng và kéo dài chuỗi giá trị sản xuất trong nước.

Kéo dài chuỗi cung ứng từ các tổ hợp sản xuất

Trong khi thị trường ô tô chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt cả về sản phẩm lẫn chiến lược phát triển dài hạn, việc các doanh nghiệp tăng tốc xây dựng tổ hợp sản xuất trong nước đang trở thành một xu hướng rõ nét. Không chỉ bổ sung năng lực lắp ráp, các tổ hợp này còn đóng vai trò là “điểm neo” để kéo dài chuỗi cung ứng nội địa, tạo điều kiện cho công nghiệp hỗ trợ từng bước tham gia sâu hơn.

*Toàn bộ khung cảnh nhà máy sản xuất của Omoda & Jaecoo đang từng bước được hình thành. Ảnh: Hường Nguyễn*

Tại Khu công nghiệp Hưng Phú, tỉnh Hưng Yên, một tổ hợp nhà máy sản xuất ô tô của thuơng hiệu Omoda & Jaecoo kết hợp từ mô hình liên doanh chiến lược giữa Tập đoàn Geleximco (Việt Nam) và Tập đoàn Chery (Trung Quốc) đang được triển khai với tiến độ được giám sát chặt chẽ. Theo cập nhật, dự án đã bước vào giai đoạn tăng tốc thi công các hạng mục hạ tầng trọng yếu, với kế hoạch hoàn thiện toàn bộ khung thép chính của xưởng lắp ráp trong tháng 1/2026.

Đại diện doanh nghiệp cho biết, sau lễ khởi công vào tháng 10/2025, các hạng mục nền móng, kết cấu thép, khu vực phụ trợ và giao thông nội bộ đã dần hình thành, tạo nền tảng cho việc lắp đặt dây chuyền và hệ thống công nghệ.

Điểm đáng chú ý là định hướng phát triển của dự án này không chỉ dừng ở mục tiêu bán xe, mà tập trung vào đầu tư sản xuất và xây dựng chuỗi giá trị nội địa. Đây cũng là cách tiếp cận đang được nhiều doanh nghiệp trong ngành lựa chọn, nhằm gia tăng hàm lượng sản xuất trong nước và từng bước nâng tỷ lệ nội địa hoá theo hướng thực chất.

Dự án nhà máy tại Hưng Yên có quy mô đầu tư giai đoạn đầu hơn 8.125 tỷ đồng, diện tích sử dụng trên 380.000 m², công suất thiết kế 120.000 xe mỗi năm. Tổ hợp này hướng tới sản xuất đa dạng các dòng xe, từ xe xăng, xe hybrid đến xe điện, phù hợp với xu hướng chuyển dịch của thị trường. Trong dài hạn, việc mở rộng công suất để phục vụ cả thị trường nội địa và xuất khẩu được kỳ vọng sẽ góp phần giữ lại giá trị gia tăng lớn hơn trong nước.

*Thiết kế nhà máy sản xuất Omoda & Jaecoo Việt Nam, dự kiến đi vào hoạt động trong năm 2026 với công suất thiết kế 120,000 xe/năm. Ảnh: Hường Nguyễn*

Một điểm chung trong các dự án tổ hợp sản xuất mới là cách tiếp cận nội địa hoá theo chiều sâu, thay vì chỉ dừng ở tỷ lệ linh kiện. Khi nhà máy được xây dựng bài bản, chuỗi cung ứng nội địa có điều kiện mở rộng, từ sản xuất linh kiện, vật liệu, đến logistics và dịch vụ kỹ thuật. Đây chính là nền tảng để công nghiệp hỗ trợ từng bước tham gia vào các khâu có giá trị gia tăng cao hơn.

Ông Nguyễn Đăng Quang, Phó Tổng Giám đốc Omoda & Jaecoo Việt Nam, cho biết, nhà máy tại Hưng Yên được phát triển theo mô hình “Nhà máy xanh - Hệ sinh thái sạch”, với nhiều giải pháp thân thiện môi trường như tận dụng ánh sáng và thông gió tự nhiên, triển khai hệ thống điện mặt trời áp mái, quy trình xử lý nước thải khép kín và hệ thống quản lý năng lượng thông minh. Những yếu tố này không chỉ phục vụ mục tiêu phát triển bền vững, mà còn đặt ra chuẩn mực mới cho sản xuất công nghiệp trong nước, phù hợp với các tiêu chí ESG đang được áp dụng rộng rãi trên thế giới.

“Khi đi vào vận hành, tổ hợp nhà máy sẽ tạo ra hàng nghìn việc làm chất lượng cao cho lao động địa phương, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp phụ trợ và dịch vụ liên quan. Quan trọng hơn, sự hiện diện của các tổ hợp sản xuất quy mô lớn giúp hình thành các “cụm liên kết” công nghiệp, nơi doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị, thay vì chỉ đứng ở vai trò gia công đơn lẻ”, ông nói.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh ngành ô tô Việt Nam vẫn đang trong quá trình định hình vị thế, việc mở rộng không gian nội địa hoá cần được nhìn nhận như một quá trình tích luỹ dài hạn. Sản lượng tăng trưởng, các tổ hợp sản xuất được hình thành và chuỗi cung ứng nội địa dần kéo dài cho thấy nền tảng của ngành không bi quan như nhiều nhận định. Khi nội địa hoá được thúc đẩy từ chính cấu trúc sản xuất, công nghiệp ô tô trong nước mới có cơ hội tiến gần hơn tới mục tiêu phát triển bền vững và tự chủ hơn trong chuỗi giá trị khu vực.

Bộ Công Thương vừa hoàn thiện dự thảo Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt. Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, định hướng ngành ô tô Việt Nam trở thành trụ cột của nền công nghiệp hiện đại, gắn liền với quá trình chuyển đổi xanh.

Theo dự thảo, đến năm 2030, thị trường ô tô trong nước dự kiến tiêu thụ khoảng 800.000 đến 900.000 xe mỗi năm, trong đó xe thân thiện với môi trường chiếm 25 - 35%. Sản lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước tăng trưởng bình quân 12 - 14% mỗi năm, đạt từ 550.000 đến 650.000 xe, đáp ứng khoảng 70 - 75% nhu cầu nội địa. Đến năm 2045, Việt Nam đặt mục tiêu chủ động hoàn toàn về công nghệ, sản xuất 3,8 đến 4,2 triệu xe mỗi năm, trong đó 75 - 80% là xe xanh, chiếm 85 - 90% nhu cầu trong nước.

Nguồn: https://congthuong.vn/mo-rong-khong-gian-noi-dia-hoa-nganh-o-to-435839.html