Mùa măng rừng Tây Nguyên

Măng là loại thực phẩm dân dã, thân thuộc, là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của đồng bào Tây Nguyên. Lấy măng là sinh kế thời vụ của nhiều người dân ven rừng.

Khi mùa mưa đến, chị H’May Byă (buôn Ea Mar, xã Buôn Đôn) lại bắt đầu mùa măng mới. Chị cho biết, từ nhiều năm nay, vào rừng bẻ măng là công việc của nhiều người trong buôn. Trước đây, rừng bạt ngàn, mưa đến, đất đủ độ ẩm thì chỉ cần đi quanh buôn cũng tha hồ bẻ măng. Nhà nào cũng đi lấy măng về làm món ăn. Nay diện tích rừng suy giảm, măng ít đi, người dân phải đi xa, lội suối đến những khu rừng sâu mới lấy được măng.

Người dân xã Đắk Nuê bóc măng ở bìa rừng trước khi đem về.

Người đi lấy măng thường phải thức dậy từ rất sớm, chuẩn bị cơm nắm, nước uống, gùi và một chiếc rựa sắc bén. Người lấy măng rừng phải có sức khỏe để đi rừng, mắt tinh để phát hiện những búp măng đẹp thường nằm ở những chỗ rậm rạp hay bị vùi dưới lớp lá rụng. Nếu búp măng mới nhô lên mặt đất thì phải đào bới, măng cao được khoảng gang tay thì có thể bẻ, còn cao hơn nữa thì dùng rựa chặt. Măng mọc nhanh nên chỉ khoảng một tuần cho đến 10 ngày là có thể quay lại chỗ cũ để lấy lứa măng tiếp theo. Một nguyên tắc rất hay của người đi lấy măng, nhất là đồng bào Êđê, M'nông là họ không xâm hại rừng, không bẻ, chặt hết măng quanh bụi mà trừ lại một ít búp để cây tre tiếp tục sinh sôi, phát triển.

Nói về nghề lấy măng rừng, anh Nguyễn Văn Hà (thôn 6 Cư M’lan, xã Ea Súp) cho hay, những người đi lấy măng thường rủ nhau theo nhóm, vào rừng thì chia nhau đi, cuối ngày tập hợp lại cùng về.

Trước đây, khi mới vào nghề, chưa có kinh nghiệm, có lần trời đã sắp tối mà chưa tìm được lối ra khỏi rừng nên anh rất hoang mang, sợ hãi. May là sau đó, có hai người trong đoàn quay lại tìm dẫn ra. Với người đi lấy măng rừng, việc bị cành cây cào đâm chảy máu, rách da, hay muỗi, vắt cắn, ong chích sưng hết người là chuyện bình thường. Bên cạnh đó, mùa măng, trời hay mưa, đường trơn trượt, chỉ cần một chút lơ là bất cẩn là trượt té. Thậm chí, có người gặp cả rắn độc.

Dù vất vả, nghề lấy măng rừng mang lại thu nhập ổn định cho người dân. Anh Hà chia sẻ, trung bình mỗi ngày anh có thể lấy được khoảng 40 - 50 kg măng tươi, ngày nào may mắn thì được nhiều hơn, bán giá trung bình 10.000 đồng/kg, nếu chịu khó làm sạch và luộc chín thì giá bán cao hơn.

Trong số các loại măng rừng, măng le là loại ngon nhất, được xem là "nữ hoàng" của các loại măng. Măng le rừng có đặc điểm nổi bật là đặc ruột, có vị ngọt và bùi, chứ không đắng, chát như các loại măng khác. Đặc biệt, măng le ngon nhất khi lấy ở thời điểm búp măng cao chừng nửa gang tay. Măng le có độ giòn sần sật đặc trưng, mang đến cảm giác lạ miệng, thích thú khi thưởng thức.

Trong đời sống người Tây Nguyên, măng là món ăn thân thuộc hằng ngày. Ấn tượng nhất là măng nấu vếch (vách) bò. Những búp măng le tươi sau khi hái về sẽ được nướng nguyên trên bếp lửa cho đến khi cháy hết lớp vỏ ngoài.

Sau đó, người ta tắt lửa, nướng than cho măng chín bên trong rồi để nguội, bóc cạo lớp vỏ ngoài, rửa sạch và cắt nhỏ. Khi nấu, phải tao dầu cùng ớt xanh, hành và xào cho măng thấm đều gia vị rồi cho vếch bò vào.

Tất nhiên, nấu món này không thể thiếu cà đắng - đặc sản của người Tây Nguyên. Món này mang đến một cảm nhận đặc biệt với vị đăng đắng, dai dai, béo nồng của vếch, cay của ớt, thơm giòn của măng. Du khách phương xa một lần đến xứ sở cà phê thưởng thức món này sẽ nhớ mãi hương vị của núi rừng Tây Nguyên.

Dọc Quốc lộ 27 vào thời điểm mùa mưa, dễ bắt gặp hình ảnh người dân đi lấy măng.

Không chỉ là món ăn hằng ngày hay thứ quà biếu dân dã, giờ đây măng le thành món hàng đặc sản vùng miền. Măng tươi được các thương lái thu gom, luộc sơ rồi chở đi Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, vào các siêu thị, nhà hàng. Bên cạnh đó, tại địa bàn các xã vùng sâu, vùng xa như Krông Bông, Nam Kar, Buôn Đôn, Ea Súp… có nhiều cơ sở sản xuất măng khô. Sản phẩm này giá cao hơn nhiều vì khoảng 8 - 10 kg măng tươi mới được 1 kg măng khô thành phẩm.

Nguồn: https://baodaklak.vn/du-lich/202510/mua-mang-rungtay-nguyen-d8f10e6/