Nâng tầm thương hiệu nông sản

Bà con nông dân thôn Pác Phai, xã Ba Bể, tham quan mô hình cấy lúa hữu cơ.

Sức mạnh từ hai “thủ phủ” nông sản

Với quỹ đất sản xuất được mở rộng hơn sau sáp nhập, Thái Nguyên có điều kiện thuận lợi để tái cấu trúc theo hướng hiện đại và chuyên nghiệp. Các vùng nguyên liệu được quy hoạch đồng bộ, đủ sức cạnh tranh trên những thị trường khó tính nhất.

Cây chè là minh chứng rõ nét cho định hướng phát triển nông nghiệp đặc sản của tỉnh. Toàn tỉnh hiện có gần 24.000ha chè, trong đó gần 23.000ha đang cho thu hoạch. Thái Nguyên đã quy hoạch 4 vùng sản xuất trọng điểm tại Tân Cương, Đồng Hỷ, La Bằng và Vô Tranh; đồng thời bảo tồn, phát triển vùng chè Shan tuyết ở Đồng Phúc và Yên Bình. Với hơn 200 sản phẩm OCOP từ 3 đến 5 sao, thương hiệu chè Thái Nguyên ngày càng được khẳng định trên thị trường.

Ông Nguyễn Huy Sơn, Giám đốc Công ty CP Chè Việt Thái (phường Phúc Thuận), cho biết doanh nghiệp đang trồng gần 5ha chè nguyên liệu và liên kết sản xuất hơn 20ha với các hộ dân. Trung bình mỗi tháng, Công ty xuất xưởng khoảng 6 tấn chè, trong đó 4 sản phẩm đã được chứng nhận OCOP 3–4 sao. Hoạt động này giúp doanh nghiệp phát triển ổn định, đồng thời tạo việc làm cho lao động địa phương.

Bí xanh thơm là cây đặc sản có tiếng, đặc hữu của vùng Ba Bể (cũ). Sản phẩm bí xanh thơm đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao

Bí xanh thơm là cây đặc sản có tiếng, đặc hữu của xã Thượng Minh, Ba Bể. Sản phẩm này đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao.

Cùng với vùng chè, vùng rau màu Thái Nguyên cũng có nhiều khởi sắc: diện tích đạt VietGAP tăng từ 150ha lên 200ha; 70ha ứng dụng nhà màng, tưới tự động, sản xuất trái vụ, nâng hệ số sử dụng đất. Cây ăn quả đạt VietGAP 1.039ha (tăng hơn 25%), hữu cơ 10ha, trong đó nhiều vùng đặc sản quy mô lớn như: na, nhãn, bưởi...

Các cây trồng “đặc hữu” ở phía Bắc Thái Nguyên như: Cam, quýt, hồng không hạt, bí xanh thơm, dong riềng... đều được quy hoạch và áp dụng kỹ thuật mới để nâng cao giá trị.

Cây mơ hiện có diện tích 104ha, trong đó 10ha đạt tiêu chuẩn an toàn, 20ha đạt chứng nhận VietGAP. Toàn bộ diện tích đã được liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp, hợp tác xã như Công ty TNHH Việt Nam MISAKI, HTX Cao Kỳ… Sản phẩm quả mơ của địa phương đã được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản.

Bà Trịnh Thị Thư, Giám đốc HTX Đoàn Kết, xã Tân Kỳ, cho biết: Trước đây, cây mơ là cây trồng chủ lực, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Từ tiềm năng đó, HTX đã liên kết sản xuất trên 20ha, đồng thời hỗ trợ người dân thâm canh, cải tạo vườn mơ, góp phần nâng cao sản lượng và giá trị sản phẩm.

Phát triển bền vững nông nghiệp đặc sản

Vùng na được đánh số cho giá trị kinh tế cao.

Khi quy mô sản xuất được mở rộng và đồng bộ, việc ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số trong nông nghiệp trở nên thuận lợi hơn. Hiện nay, hơn 7.000ha chè đã sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước, vừa giảm chi phí vừa duy trì năng suất, đồng thời thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Nhiều diện tích lúa và cây ăn quả cũng áp dụng giống mới, quản lý nước và dinh dưỡng tự động, qua đó nâng cao chất lượng và tính đồng đều của sản phẩm.

Điểm nhấn là dự án số hóa nông sản, khởi đầu với mô hình “Cây na số” tại Võ Nhai. Mỗi cây na được gắn mã QR và lắp camera giám sát 24/7, cho phép khách hàng theo dõi toàn bộ quá trình từ ra hoa đến thu hoạch. Cách làm này không chỉ minh bạch quy trình sản xuất mà còn góp phần xây dựng thương hiệu số, mở rộng tiêu thụ qua các kênh trực tuyến và xuất khẩu.

Nhiều sản phẩm chủ lực đã vươn ra thị trường quốc tế. Chè Thái Nguyên hiện có mặt tại châu Âu, Mỹ, Trung Đông; sản phẩm miến dong và bí xanh thơm hữu cơ đã vào hệ thống siêu thị, sàn thương mại điện tử, mở ra cơ hội tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu.

Ông Nguyễn Văn Ba, Giám đốc HTX miến Việt Cường, xã Đồng Hỷ, cho biết: HTX đã kết nối thành công để xuất khẩu sản phẩm sang Đài Loan, Trung Quốc, Na Uy và Đức, đồng thời có mặt tại nhiều hệ thống siêu thị lớn trong nước.

Từ sản xuất nhỏ lẻ, Thái Nguyên đã hình thành các vùng nguyên liệu tập trung với nhiều loại cây trồng như chè, nghệ, dong riềng, lúa, cây ăn quả, rau màu. Trong thời gian tới, tỉnh định hướng phát triển nông nghiệp đặc sản theo hướng xanh, thông minh, bền vững; trọng tâm là hoàn thiện quy hoạch vùng nguyên liệu đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP và hữu cơ, gắn với các sản phẩm chủ lực như chè, lúa đặc sản, bí xanh thơm, dong riềng và cây ăn quả đặc hữu.

Ông Nguyễn Mỹ Hải, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên, cho biết: Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng giá trị sản phẩm từ cây chè đạt 25.000 tỷ đồng. Cùng với đó, Thái Nguyên tiếp tục phát triển các cây trồng thế mạnh khác như cam, quýt, hồng không hạt, hạt dẻ và các giống gạo đặc sản Khẩu nua lếch Ngân Sơn, Nếp Tài Ba Bể ở khu vực phía Bắc, nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng nông nghiệp.

Tỉnh cũng xác định đẩy mạnh liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp để ổn định đầu ra, xây dựng thương hiệu nông sản đạt chứng nhận quốc tế, nâng cao sức cạnh tranh. Việc phát triển mô hình “nông sản số” mở ra cơ hội mới cho xuất khẩu và tiêu thụ trực tuyến. Đồng thời chú trọng chế biến sâu và đa dạng hóa sản phẩm để gia tăng giá trị, giảm phụ thuộc vào tiêu thụ tươi, mở rộng thị trường theo chiến lược “một sản phẩm, nhiều phân khúc”, hướng tới cả những thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản.

Khi vùng nguyên liệu được mở rộng, sản phẩm chuẩn hóa và gắn thương hiệu, giá trị gia tăng sẽ ngày càng được nâng cao. Với chiến lược “một sản phẩm – nhiều thị trường”, cùng việc ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số, nông nghiệp đặc sản Thái Nguyên vừa giữ gìn bản sắc vùng miền, vừa khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Nông nghiệp đặc trưng Thái Nguyên