Ngành hàng không gặp đủ loại khó khăn, động lực nào để cất cánh?

(Dân trí) - Hàng không thế giới chao đảo trước hàng loạt sức ép từ xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại, chi phí leo thang... Giữa “vùng nhiễu động” ấy, cơ hội nào cho ngành hàng không Việt cất cánh?

Thách thức bủa vây ngành hàng không toàn cầu

Ngành hàng không toàn cầu được dự báo sẽ đối mặt với hàng loạt thách thức, từ xung đột địa chính trị, chi phí leo thang cho tới căng thẳng thương mại... Những yếu tố này có thể tạo sức ép lớn lên triển vọng tăng trưởng của ngành.

Bên cạnh đó, dù lượng hành khách đã phục hồi hoàn toàn sau đại dịch, các hãng hàng không trên toàn thế giới vẫn đối mặt với nhiều áp lực chi phí, từ việc chậm giao máy bay kéo dài, tắc nghẽn chuỗi cung ứng cho đến suy giảm lợi nhuận.

Các hãng hàng không trên toàn thế giới vẫn đối mặt với nhiều áp lực (Ảnh: Travel).

Theo các chuyên gia, căng thẳng thương mại thế giới khiến ngành hàng không rơi vào vòng xoáy biến động mới. Trong khi các hãng hàng không châu Âu và châu Á vẫn ghi nhận nhu cầu bay ổn định. Các hãng bay Mỹ lại đang chứng kiến đà sụt giảm, cùng với khó khăn trong việc dự báo nhu cầu của hành khách và chi phí vận hành.

"Tâm lý tiêu dùng giảm sút và lạm phát cao chắc chắn sẽ khiến người dân thắt chặt hầu bao", ông Aengus Kelly, Giám đốc điều hành AerCap, công ty cho thuê máy bay lớn nhất thế giới, nhận định trong báo cáo.

Mặc dù thị trường đang chứng kiến giá thuê máy bay tăng và giá dầu tương đối ổn định, nhưng những bất ổn về tình trạng thiếu hụt máy bay và căng thẳng thương mại vẫn là mối lo ngại chính.

Ông Andy Cronin, người đứng đầu công ty cho thuê máy bay Avolon, cho rằng bất kỳ tác động nào đến chuỗi cung ứng cũng sẽ gây bất lợi trong bối cảnh ngành sản xuất máy bay đang nỗ lực đáp ứng nhu cầu. Ông dự đoán các nhà sản xuất máy bay lớn sẽ tiếp tục đối mặt với những hạn chế về năng lực sản xuất trong ít nhất một thập kỷ tới.

Động lực tăng trưởng đến từ đâu?

Ngành hàng không đã trải qua một năm với nhiều biến động, chịu ảnh hưởng bởi sự chậm trễ trong hoạt động giao máy bay, sửa chữa động cơ chậm, vấn đề an ninh ở Trung Đông và thiếu hụt lao động.

Tuy nhiên, Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) vẫn dự báo lợi nhuận ngành hàng không sẽ tăng. Lợi nhuận ròng của toàn ngành hàng không được dự đoán đạt 36 tỷ USD trong năm 2025, tăng so với 32,4 tỷ USD năm 2024. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn chút ít so với mức dự báo 36,6 tỷ USD trước đó. Biên lợi nhuận ròng của ngành cũng được nâng lên mức 3,7%, so với 3,4% năm trước.

Tổng doanh thu toàn ngành ước đạt 979 tỷ USD, mức cao kỷ lục mới, dù thấp hơn một chút so với mốc 1.000 tỷ USD từng được dự báo.

IATA cho rằng có hai yếu tố chính thúc đẩy kết quả tích cực của ngành là chi phí nhiên liệu giảm và hiệu suất hoạt động cao hơn. Giá nhiên liệu máy bay được dự báo trung bình ở mức 86 USD/thùng trong năm 2025 giúp giảm tổng chi phí nhiên liệu xuống còn 236 tỷ USD, tức ít hơn 25 tỷ USD so với năm trước.

Hiệu suất khai thác ghế ngồi (load factor) cũng được kỳ vọng đạt kỷ lục mới ở mức trung bình 84% trong năm 2025. Điều này phản ánh việc các hãng hàng không vận hành hiệu quả hơn trong bối cảnh mở rộng đội bay gặp nhiều trở ngại do gián đoạn chuỗi cung ứng trong ngành hàng không vũ trụ. 

Có hai yếu tố chính thúc đẩy kết quả tích cực của ngành hàng không là chi phí nhiên liệu giảm và hiệu suất hoạt động cao hơn (Ảnh: iStock).

Ông Campbell Wilson, CEO Air India, cho rằng 2025 là một năm đầy bất ngờ với ngành hàng không, từ chính trị, thuế quan đến căng thẳng khu vực. Dù vậy, ông tin vào tiềm năng phát triển dài hạn của thị trường Ấn Độ, thị trường hàng không lớn thứ ba thế giới, đang tăng trưởng 8-10% mỗi năm.

Tương tự, ông Adrian Neuhauser, CEO của hãng Avianca (Colombia), thừa nhận ngành hàng không dễ tổn thương trước bất ổn toàn cầu, nhưng đến thời điểm hiện tại, lượng hành khách và doanh thu vẫn ổn định.

Theo IATA, khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ là nơi có mức tăng trưởng nhu cầu bay nhanh nhất toàn cầu trong năm 2025. Chỉ số doanh thu theo km hành khách (RPK) dự kiến tăng 9% so với cùng kỳ năm trước.

IATA cũng nhận định rằng khu vực Bắc Mỹ sẽ tiếp tục dẫn đầu về lợi nhuận tuyệt đối. Sự gia tăng nhu cầu tại châu Á được lý giải bởi việc nới lỏng chính sách thị thực ở một số quốc gia như Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia và Thái Lan.

IATA lưu ý rằng nếu lượng RPK tăng liên tục trong nhiều tháng trên một đường bay, hãng hàng không có thể tăng tần suất hoặc sử dụng máy bay lớn hơn, qua đó tăng doanh thu và chiếm thêm thị phần.

Dù vậy, bức tranh kinh tế của khu vực vẫn còn nhiều thách thức. IATA cảnh báo tốc độ tăng trưởng GDP tại một số nước châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, đang bị điều chỉnh giảm.

Bức tranh ngành hàng không Việt

Các tổ chức quốc tế nhận định ngành hàng không Việt Nam đang có sự phục hồi mạnh mẽ và phát triển nhanh với nhiều tiềm năng tăng trưởng tích cực trong khu vực và trên toàn cầu. Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) dự báo Việt Nam sẽ là thị trường hàng không phát triển nhanh thứ 5 thế giới, đạt khoảng 150 triệu lượt hành khách vào năm 2035.

Theo báo cáo Triển vọng Thị trường Hàng không Thương mại (CMO) của Boeing, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ tăng trưởng vận tải hàng không hàng đầu khu vực. Lượng hành khách đi đến, đi từ và di chuyển trong nội địa được dự báo sẽ tăng gấp đôi trong vòng một thập kỷ tới, đạt hơn 75 triệu lượt mỗi năm.

Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) cũng đánh giá năng lực đảm bảo an toàn của ngành hàng không Việt Nam đạt 78,14%, cao hơn mức yêu cầu trung bình toàn cầu là 75%. ICAO đánh giá cao các lĩnh vực trọng yếu như quản lý hoạt động bay, khai thác tàu bay, quản lý cảng hàng không...

Thị trường hàng không nội địa Việt Nam được định hình bởi các hãng hàng không như Vietnam Airlines, Vietjet Air, Bamboo Airways, Vietravel.

Trong đó, Vietjet Air được định vị là hãng hàng không giá rẻ, Bamboo Airways là hãng hàng không lai ghép giữa mô hình hàng không giá rẻ và hàng không truyền thống. Còn Pacific Airlines là công ty con của Vietnam Airlines, hoạt động theo mô hình hàng không chi phí thấp.

Các hãng hàng không cạnh tranh gay gắt về thị phần. Theo thông tin từ báo cáo thường niên của Vietjet Air, năm 2024, hãng này chiếm 44% thị phần. Trong khi đó, Vietnam Airlines sát nút, chiếm 42%. Hãng hàng không Bamboo Airways chiếm 6,9%.

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh vận tải hàng không có nhiều khó khăn và thuận lợi đan xen, các hãng đều có động thái nhận thêm tàu bay hoặc đẩy mạnh mở rộng các chặng bay.

Theo báo cáo, tính đến 31/3, Vietnam Airlines có tổng cộng 103 máy bay, bao gồm 46 máy bay sở hữu và 57 máy bay thuê. Hãng mở mới, khôi phục nhiều đường bay kết nối Việt Nam với các trung tâm kinh tế, du lịch năng động như Hà Nội - Moscow (Nga), Hà Nội - Milan (Italy), TPHCM - Bắc Kinh (Trung Quốc), Đà Nẵng - Osaka (Nhật Bản), Nha Trang - Busan (Hàn Quốc), Phú Quốc - Seoul (Hàn Quốc)...

Tính đến ngày 1/7, Vietnam Airlines đã khai thác 69 đường bay tới 37 điểm đến tại 21 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong chiến lược phát triển, hãng có dự án đầu tư 50 tàu bay thân hẹp thế hệ mới, tổng mức đầu tư hơn 92.000 tỷ đồng, dự kiến triển khai trong giai đoạn 2030-2035.

Với Vietjet, hãng cũng mở rộng mạng bay quốc tế, mở các đường bay thẳng từ Nha Trang đến 3 thành phố lớn của Nga ; khai thác các chuyến bay từ Hà Nội, TPHCM đến Trung Quốc. Đồng thời, hãng hàng không giá rẻ này cũng mở thêm các đường bay mới đến Ấn Độ, Nhật Bản và tăng tần suất các chuyến bay nội địa đến Đà Nẵng, Nha Trang, Tuy Hòa…

Hãng bay gắn với nữ tỷ phú tự thân Nguyễn Thị Phương Thảo cũng không ngừng đầu tư và phát triển đội tàu bay hiện đại. Vietjet gần đây đã đặt hàng thêm 20 tàu bay thân rộng A330neo với Airbus, nâng tổng số tàu bay A330neo đã đặt hàng lên 40. Tại Triển lãm Hàng không Paris 2025, Vietjet đã đặt hàng mới 100 tàu bay và 50 quyền chọn mua tàu bay Airbus A321neo mới.

Trong chiến lược mới, Vietjet cũng tự đảm nhiệm công tác phục vụ mặt đất tại các sân bay lớn nhất nước. Hãng này cũng được Bộ Xây dựng phê duyệt kết quả trúng thầu Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh dịch vụ bảo dưỡng máy bay số 3 và số 4 tại sân bay Long Thành.

Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ tăng trưởng vận tải hàng không hàng đầu khu vực (Ảnh: Tiến Tuấn).

Với Vietravel Airlines, hãng cũng đặt trọng tâm nửa cuối năm tăng trưởng quy mô đội tàu bay, tập trung đồng nhất đội tàu bay Airbus A321/A320; kích hoạt mạng đường bay chiến lược, sẵn sàng mở rộng đường bay đến thị trường quốc tế.

Hãng cũng dự kiến đưa vào khai thác 2 đường bay nội địa mới kết nối TPHCM - Hải Phòng và TPHCM - Thanh Hóa, khai thác trở lại đường bay Hà Nội - Nha Trang. Song song đó, hãng muốn thực hiện chuỗi chuyến bay thuê chuyến (charter) kết nối Hà Nội - An Huy (Trung Quốc) từ tháng 10/2025.

Vietravel Airlines cũng đặt mục tiêu đến năm 2030, quy mô đội tàu sẽ đạt từ 30-50 chiếc với mạng bay phủ khắp Đông Nam Á, Đông Bắc Á và Trung Đông.

Ngoài hoạt động của các hãng này, hàng không Việt Nam cũng đón nhận thêm hãng bay mới từ Sun Group. Vào ngày 10/8, Sun PhuQuoc Airways đã đón chiếc máy bay đầu tiên được sản xuất và bàn giao tại Đức về sân bay Phú Quốc. Theo kế hoạch, hãng sẽ lần lượt tiếp nhận 8 máy bay hiện đại và cất cánh trong năm nay.

Ở mức độ rộng hơn, Chính phủ cũng chú trọng đầu tư nâng cấp hạ tầng, giảm tình trạng quá tải trên không và mặt đất. Chính phủ đã triển khai xây dựng sân bay Long Thành, mở rộng xây dựng thêm Nhà ga T3 Tân Sơn Nhất; đồng thời hợp tác và mở rộng đầu tư tư nhân vào các sân bay mới (sân bay Vân Đồn…), tăng cường thêm chất lượng sân bay theo chuẩn quốc tế để thu hút và phân bổ tải lực tại sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/nganh-hang-khong-gap-du-loai-kho-khan-dong-luc-nao-de-cat-canh-20250815002414688.htm