Người An Phú gìn giữ nét đẹp Trung thu truyền thống

Bà Nhi là một trong số ít nghệ nhân còn giữ nghề nặn tò he ở thôn Hoàng Dương.

Sắc màu tò he Hoàng Dương

Ở thôn Hoàng Dương, nghề nặn tò he tồn tại từ rất lâu. Cứ vào tháng 8 âm lịch, nhiều gia đình trong làng lại tất bật chuẩn bị bột gạo, màu sắc, khung tre để làm ra hàng trăm con tò he nhỏ xinh.

Bà Nguyễn Thị Nhi (60 tuổi) là một trong số ít nghệ nhân còn giữ nghề. “Từ mùng 10 tháng 8 âm lịch, tôi bắt đầu làm tò he. Ngày trước, trẻ con ít đồ chơi nên rằm tháng Tám nhà nào cũng phải mua 1 - 2 con cho con cháu. Giờ nhiều đồ chơi hiện đại nhưng tò he vẫn có nét riêng, vừa dân dã vừa gắn bó với ký ức tuổi thơ”, bà Nhi chia sẻ.

Đôi tay thoăn thoát, bà Nhi nhanh chóng nặn tò he hình con gà.

Quy trình làm tò he rất kỳ công và hoàn toàn thủ công. Từ ngâm gạo qua đêm, giã bột thật mịn, đồ chín rồi nhào trộn với màu tự nhiên. Khi bột đạt độ dẻo, người thợ mới bắt đầu nặn thành những hình thù sống động, nào con gà, con trâu, mâm ngũ quả, thậm chí cả con rồng uốn lượn.

Ông Phạm Xuân Phúc (82 tuổi), người gắn bó với nghề từ thuở thiếu niên vẫn bồi hồi khi nhắc lại: “Thời bao cấp, cả làng làm tò he. Nhờ nghề này mà nhiều nhà mua được cả vàng. Tôi mong con cháu sau này không để nghề thất truyền, vì đó là văn hóa quê mình”.

Mặc dù năm nay tuổi đã cao, không còn nặn tò he nhưng vợ chồng ông Phúc vẫn giữ gìn đầy đủ dụng cụ để làm tò he.

Ngày nay, tò he Hoàng Dương tuy không còn phát triển như xưa nhưng vẫn là niềm tự hào của người dân An Phú. Những nghệ nhân còn sức vẫn miệt mài làm nghề, tham gia dạy trẻ nhỏ, học sinh ở bảo tàng hay các festival để lưu giữ nét đẹp này.

Tiến sĩ giấy khổng lồ

Nếu tò he Hoàng Dương mang sắc màu của tuổi thơ, thì thôn An Đông, An Đoài lại rộn rã bởi tục làm ông tiến sĩ giấy khổng lồ mỗi dịp Trung thu. Đây là nét đẹp có từ hàng chục năm qua, thể hiện truyền thống hiếu học và ước vọng thành tài của người dân địa phương.

Ông Lê Đình Hải, Trưởng thôn An Đông cho biết cứ tối 14/8 âm lịch, người dân lại rước ông tiến sĩ giấy quanh làng. Mọi người tin rằng đó là lời cầu mong con cháu sau này học giỏi, đỗ đạt, thành đạt.

Một ông tiến sĩ giấy cao từ 2 - 3 m, được làm bằng khung sắt, dán vải, giấy màu. Mặt, áo và các họa tiết như rồng trầu nguyệt, khung lọng đều do người dân sáng tác. Từ cuối tháng 7 âm lịch, trai tráng, phụ nữ, trẻ nhỏ trong thôn chia nhau từng phần việc. Người dựng khung, người dán giấy, người vẽ mặt, người trang trí. Không khí làm việc vừa vui vừa gắn kết.

Anh Ngô Văn Phương (35 tuổi ở thôn An Đông) chia sẻ: “Từ bé tôi đã được tham gia làm ông tiến sĩ. Giờ có con rồi, tôi lại dạy các cháu. Không chỉ để vui Trung thu mà còn mong con cái hiểu được ý nghĩa hiếu học, nỗ lực trong năm học mới”.

Trong đêm rước, trống lân rộn ràng, trẻ nhỏ háo hức chạy theo đoàn người rước ông tiến sĩ. Đó là khoảnh khắc cộng đồng cùng hướng về tri thức, nuôi dưỡng niềm tin vào tương lai con em mình.

Sự giao hòa của hai nét đẹp Trung thu

Anh Phương đã quen làm những ông tiến sĩ giấy này từ ngày còn nhỏ.

Tết Trung thu ở xã An Phú mang sắc thái rất đặc trưng. Nếu như người dân thôn Hoàng Dương lưu giữ đồ chơi dân gian gắn với ký ức tuổi thơ thì ở thôn An Đông, An Đoài lại có khát vọng hiếu học qua tục rước tiến sĩ giấy. Hai nét văn hóa ấy hòa quyện, tạo thành Tết Trung thu rực rỡ, vừa hồn nhiên, vừa giàu ý nghĩa nhân văn.

Dù xã hội hiện đại tràn ngập đồ chơi nhựa, trò giải trí điện tử, nhưng người dân An Phú vẫn bền bỉ giữ phong tục truyền thống. Với họ, đó không chỉ là niềm vui trong một đêm hội trăng rằm, mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng, nhắc nhở con cháu trân trọng giá trị văn hóa cha ông.

Nhiều ý kiến cho rằng cần đưa các hoạt động Trung thu truyền thống này vào chương trình trải nghiệm văn hóa trong trường học, lễ hội hoặc quảng bá tại các điểm du lịch. Đây không chỉ là cách bảo tồn, mà còn mở hướng phát triển kinh tế gắn với văn hóa truyền thống.

Mỗi con tò he nhỏ bé, mỗi ông tiến sĩ giấy khổng lồ đều chứa đựng trong đó tình yêu quê hương, niềm tin và khát vọng của người dân An Phú. Giữ được những phong tục ấy không chỉ là gìn giữ một đêm Trung thu, mà còn là cách trao truyền văn hóa, bồi đắp tâm hồn cho thế hệ mai sau.

LINH LINH

Nguồn: https://baohaiphong.vn/nguoi-an-phu-gin-giu-net-dep-trung-thu-truyen-thong-522711.html