Người giữ màu xanh ở đại ngàn Pù Mát

Con đường ngược về phía rừng

"Ngày tôi nói với bố mẹ rằng con sẽ lên Con Cuông làm việc, mẹ tôi im lặng rất lâu", anh Công kể. "Mẹ bảo, trên ấy rừng thiêng nước độc, đường đi hiểm trở, sao không ở lại thành phố cho đỡ vất vả? Nhưng tôi chỉ nghĩ đơn giản là, nếu không là mình, thì ai đó cũng sẽ làm điều này".

Cái "điều này", với anh, không phải là một quyết định nhất thời. Từ thời sinh viên, anh Công đã say mê những chuyến đi tình nguyện về miền núi và khi có cơ hội thực tập tại Vườn quốc gia Pù Mát, anh lại trân quý hơn nghề nghiệp kiểm lâm này. Khi tốt nghiệp, thay vì chọn công tác tại thành phố với những cơ hội sẵn có, anh xin vào công tác tại Vườn quốc gia Pù Mát - vùng đất xa xôi mà không ít người e ngại.

Con đường từ Vinh lên Con Cuông dài hơn 120 km, ngoằn ngoèo qua đèo dốc, có đoạn chỉ nghe tiếng gió lùa qua vách núi. Anh bảo, chuyến đi đầu tiên ấy như một cuộc "ngược dòng" thực sự - ngược lại với thói quen, với sự tiện nghi, và đôi khi cả với mong đợi của chính gia đình. Nhưng chính trên con đường ngược ấy, anh đã tìm thấy hướng đi của lòng mình: gìn giữ màu xanh của núi rừng, gìn giữ sự sống của những điều tưởng chừng nhỏ bé.

Sống đẹp giữa đại ngàn Pù Mát: Hành trình của chàng kiểm lâm trẻ Hoàng Nghĩa Công - Ảnh 1. — Anh Hoàng Nghĩa Công

Đến những bước chân trong đại ngàn

Đầu tháng 10.2025, khi những đợt mưa lớn do hoàn lưu bão vừa quét qua miền tây Nghệ An vừa dứt, tôi đến gặp anh Công tại Trạm kiểm lâm Khe Choăng. Dãy nhà công vụ nhỏ nằm nép bên sườn núi, trước hiên phơi vài bộ quần áo bạc màu và đôi giày rừng còn dính bùn khô. Anh Công đón khách bằng nụ cười hiền, nước da sạm nắng, chiếc mũ cối đã sờn mép. "Tuần trước tôi mới đi rừng về", anh nói, giọng bình thản. "Ba ngày liền mưa, áo quần ướt hết, nhưng cũng quen rồi".

Công việc của anh gắn liền với rừng. Mỗi tháng, anh dành hơn nửa thời gian trong những chuyến tuần tra kéo dài, vượt đèo, lội suối, băng qua những cánh rừng già. Trong ba lô chỉ có lương thực, thuốc men và vài dụng cụ, quân tư trang tối thiểu. Đêm đến, anh cùng đồng đội dựng bạt căng lán trại giữa rừng, nhóm lửa chống lạnh, rồi thay phiên nghỉ ngơi.

"Đi rừng lâu ngày, thứ quý nhất là giấc ngủ yên. Những đêm mưa tạt ướt hết người, chỉ mong sáng nhanh để tiếp tục hành trình. Có hôm lội qua suối xong mới biết ba lô ướt hết, gạo dính bùn, phải hong khô rồi ăn tạm với muối vừng", anh nói.

Sống đẹp giữa đại ngàn Pù Mát: Hành trình của chàng kiểm lâm trẻ Hoàng Nghĩa Công - Ảnh 2. — Hoàng Nghĩa Công (thứ ba từ trái sang) trong một chuyến tuần tra rừng cùng đồng đội và người dân địa phương

Nhật ký công tác của Trạm kiểm lâm Khe Choăng ghi lại những chuyến tuần tra rừng liên tiếp. Tổ tuần tra do anh Hoàng Nghĩa Công phụ trách thường xuyên băng qua những dốc đá cheo leo, những con suối chảy xiết, ghi nhận từng dấu vết thay đổi của rừng và xử lý các tình huống phát sinh. Mỗi lần trở về, trong ba lô là những cuộn dây bẫy được tháo dỡ, những tọa độ mới được đánh dấu để tiếp tục kiểm tra trong chuyến đi sau.

Những dòng ghi chép trong sổ công tác, với chúng ta chỉ là những con số, ký hiệu, mốc tọa độ khô khan lặp lại. Nhưng với người trong cuộc, đó là cả một hành trình dài của mồ hôi, của những đêm nằm lại giữa rừng ẩm lạnh, của bước chân len lỏi trên những con dốc dựng đứng.

Rừng và những trận chiến…

Trong thời gian làm kiểm lâm, anh Công đã trải qua nhiều chuyến tuần tra được ghi lại trong sổ trực ban như những "trận chiến" giữa đại ngàn. Có những đêm mưa, tin báo về một vụ xâm phạm rừng trái phép khiến cả đội phải băng rừng giữa sấm chớp. Khi họ đến nơi, chỉ còn lại dấu bánh xe còn hằn trên bùn, những thân gỗ lớn mới đổ còn rớm nhựa. Những dấu vết ấy, với người giữ rừng, luôn để lại nỗi day dứt khó quên.

Mùa khô, công việc lại khác. Gió Lào hun đỏ cả triền núi, chỉ một tàn lửa nhỏ cũng đủ khiến rừng cháy lan. Trong khói và nắng gắt, các đội kiểm lâm chia nhau từng xô nước căng lưng dập lửa, chỉ mong khống chế ngọn lửa trước khi nó lan sâu vào lõi rừng. Lưng áo chưa kịp khô mồ hôi, họ đã lại lên đường.

Nhưng chuyện ở rừng không chỉ là những vụ lớn được báo chí đưa tin. Có những ngày, anh Công và đội tuần rừng của mình gỡ từng chiếc bẫy, tháo từng vòng dây hòng cứu lấy sinh mạng loài vật. Tại Pù Mát, các tổ tuần tra đã ghi nhận và tháo hàng nghìn bẫy thú - kết quả của những chiến dịch dọn bẫy kéo dài nhiều năm. Việc tháo bẫy và giải cứu các loài thú vật không chỉ là hành động yêu cầu kỹ thuật; mà đó còn là bài học về sự kiên nhẫn lòng nhân ái với những sinh vật vô tội.

Sống đẹp giữa đại ngàn Pù Mát: Hành trình của chàng kiểm lâm trẻ Hoàng Nghĩa Công - Ảnh 3. — Anh Công tham gia hoạt động tái thả động vật hoang dã về với môi trường

"Cái khó của nghề này không chỉ là đường rừng hay thời tiết, mà là phải giữ được tinh thần vững vàng. Có hôm đói, rét, mệt, chỉ muốn quay về. Nhưng nghĩ đến trách nhiệm với nghề nghiệp, anh em lại cố đi tiếp", anh nói. Tôi nhìn đôi bàn tay anh chai sần, sạm màu nắng gió - thấy rõ hơn cái giá của lòng kiên định.

Những năm qua, nhờ sự tận tâm của anh Công cùng các đồng chí kiểm lâm, diện tích rừng bị xâm hại tại vùng lõi Pù Mát đã giảm rõ rệt. Một số khu vực được trồng lại, con suối đục sau mưa dần trong trở lại, tiếng chim quý bắt đầu trở lại trong những tán rừng hồi sinh.

Sống đẹp giữa đại ngàn Pù Mát: Hành trình của chàng kiểm lâm trẻ Hoàng Nghĩa Công - Ảnh 4. — Khắc phục hậu quả sau cơn bão số 10

Tôi hỏi anh, anh còn trẻ thế, ở đây có khi nào thấy cô đơn không, khi anh chọn tuổi trẻ mình trôi qua giữa rừng sâu, chỉ bầu bạn với cây với gió. Anh Công chỉ lắc đầu cười: "Có chứ. Nhưng rồi tôi cũng quen. Có một công việc để làm, và xung quanh tôi còn có nhiều đồng đội thế, sao gọi là cô đơn được".

Câu trả lời ấy ngắn gọn, nhưng trong ánh mắt anh, tôi thấy một thứ gì đó sâu hơn: Sự bình thản của người đã chọn sống trọn với công việc mình tin là đúng. Ở nơi mà người khác chỉ thấy hoang vu, anh lại nhìn thấy sự sống, thấy trách nhiệm và thấy ý nghĩa của sự hiện diện con người giữa thiên nhiên.

Sống đẹp giữa đại ngàn Pù Mát: Hành trình của chàng kiểm lâm trẻ Hoàng Nghĩa Công - Ảnh 5. — Bình minh trong rừng Pù Mát

Chiều buông trên Pù Mát, anh Công khoác ba lô, bước đi trên con đường mòn quen thuộc. Ở phía sau anh, có những vạt rừng non đang vươn lên - kết quả của cây con do người dân và kiểm lâm cùng trồng. Ở phía trước, người kiểm lâm trẻ ấy vẫn đi, dẫu biết bao vất vả của những đêm tuần tra, những lần đối diện căng thẳng với lâm tặc, và cả niềm tin rằng, nếu con người biết trân trọng, rừng sẽ trả ơn qua nguồn nước, khí hậu và sự sống.

Chính vì thế, câu chuyện của Hoàng Nghĩa Công không phải câu chuyện của một cá nhân cô độc.

Trong thời đại mà thiên nhiên liên tục nhắc nhở con người về giới hạn của mình, câu chuyện của anh là một lời nhắc khác: giữ môi trường không phải chỉ là bài toán của những chính sách hay chuyên gia - đó là chuỗi tiếp nối của những hành động đời thường, của sự cống hiến thầm lặng. Và chính từ những hành động ấy, màu xanh sẽ còn đó cho mai sau.

"Sống đẹp" vì thế không phải là điều gì xa vời, cao siêu; nó nằm ngay trong sự hồi sinh của một mầm non bật lên từ đất đỏ, trong nhịp thở an lành tỏa ra từ chiếc lá rừng, trong trái tim người canh giữ chưa một lần buông tay.