Nhãn sinh thái - động lực cho sản xuất và tiêu dùng xanh

Các đại biểu dự tọa đàm. Ảnh: Thu Hoài

Thách thức môi trường và yêu cầu chuyển đổi xanh

Biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí, rác thải nhựa… đang tạo ra sức ép ngày càng lớn với Việt Nam. Chỉ trong vòng một năm, nước ta liên tiếp hứng chịu siêu bão Yagi làm 345 người chết và mất tích, gây thiệt hại hơn 84.000 tỷ đồng; gần đây, bão số 5 lại gây hậu quả nặng nề tại nhiều tỉnh, thành phố miền Trung và miền Bắc.

Tổng Biên tập Báo Tiền Phong Phùng Công Sưởng phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Thu Hoài

Tổng Biên tập Báo Tiền Phong Phùng Công Sưởng cho biết, những thách thức này không còn xa vời, mà đã trở thành hiện thực cấp bách. Sản xuất và tiêu dùng bền vững không chỉ là khẩu hiệu, mà là yêu cầu bắt buộc. Trong dòng chảy đó, nhãn sinh thái được ví như “tấm hộ chiếu xanh” giúp doanh nghiệp khẳng định trách nhiệm môi trường, đồng thời tạo cơ sở lựa chọn an toàn, chất lượng cho người tiêu dùng. Đây là công cụ chính sách đã được nhiều quốc gia, như: Hàn Quốc, Nhật Bản, các nước châu Âu áp dụng thành công, vừa thúc đẩy đổi mới công nghệ, vừa định hình thói quen tiêu dùng xanh.

Tại tọa đàm, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) Lê Hoài Nam cho biết, ở nước ta đã có cơ sở pháp lý khá đầy đủ, với hệ thống nhãn sinh thái thống nhất. Tuy nhiên, kết quả triển khai vẫn còn khiêm tốn. Đến nay, mới chỉ có một số nhóm sản phẩm được cấp chứng nhận, chủ yếu là túi ni lông thân thiện môi trường với số lượng doanh nghiệp tham gia hạn chế.

Phó Cục trưởng Cục Môi trường Lê Hoài Nam. Ảnh: Thu Hoài

Nguyên nhân của hạn chế này, theo ông Lê Hoài Nam, xuất phát từ nhiều yếu tố, như: Năng lực doanh nghiệp trong nước còn yếu, công nghệ chưa đồng bộ, chính sách ưu đãi thiếu cụ thể, thủ tục hành chính phức tạp. “Dù luật đã quy định thuế bảo vệ môi trường lên tới 40.000 đồng/kg đối với túi khó phân hủy, nhưng thực tế nhiều cơ sở nhỏ vẫn né tránh nghĩa vụ này”, ông Lê Hoài Nam nêu ví dụ.

Ở góc độ chính sách tài chính, ông Trịnh Quang Hưng, Trưởng phòng Thuế tài sản, thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường, Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) cho biết, hệ thống thuế hiện hành đã có ưu đãi cho doanh nghiệp xanh: Miễn thuế thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải, ưu đãi thuế cho dự án năng lượng tái tạo, xử lý chất thải, sản xuất tiết kiệm năng lượng… Đặc biệt, dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân trình Quốc hội cuối năm nay sẽ bổ sung ưu đãi liên quan đến tín chỉ carbon, trái phiếu xanh.

Ngoài ra, các chuyên gia dự tọa đàm đều thống nhất rằng, để nhãn sinh thái thực sự trở thành động lực, cần nhóm giải pháp tổng thể. Trong đó, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Nguyễn Trung Thắng đề xuất: “Nhà nước phải tạo ra "sân chơi" minh bạch, hấp dẫn, đồng thời cải cách thủ tục, số hóa quy trình, giảm chi phí tuân thủ để doanh nghiệp dễ dàng tham gia”.

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh. Ảnh: Thu Hoài

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, nghiên cứu viên cao cấp Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu bổ sung: Chính sách của Việt Nam còn độ trễ, nhiều quy định dừng ở luật mà thiếu văn bản hướng dẫn. Ông cho rằng, cần khẩn trương điều chỉnh, đồng thời Nhà nước phải đi đầu trong việc mua sắm, sử dụng sản phẩm xanh, tạo lực kéo cho thị trường.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoàng Đông, Tổng Giám đốc Stavian chia sẻ kinh nghiệm, để đạt nhãn sinh thái, doanh nghiệp phải kiểm soát chặt từ nguyên liệu, công nghệ đến khâu phân phối. Ban đầu lo ngại giá cao sẽ khó cạnh tranh, nhưng thị trường đã chứng minh người tiêu dùng Việt sẵn sàng ủng hộ.

“Sản phẩm của chúng tôi đã có mặt ở hầu hết siêu thị, sàn thương mại điện tử. Đây là tín hiệu tích cực, chứng tỏ xu hướng tiêu dùng xanh đang lan tỏa mạnh mẽ”, ông Nguyễn Hoàng Đông nói.

Tương tự, ông Nguyễn Lê Thăng Long, Chủ tịch Hội đồng quản trị An Phát Xanh dẫn chứng bài học từ châu Âu: Sau hơn 15 năm, việc thay thế túi ni lông truyền thống vẫn gặp nhiều khó khăn, song kiên trì chuyển đổi giúp thị trường định hình rõ nét…

Tạo động lực mới cho thị trường sản phẩm xanh

Nhiều ý kiến tại tọa đàm khẳng định, để hình thành thị trường sản phẩm nhãn sinh thái đủ mạnh, ngoài chính sách ưu đãi về thuế, phí, cần chú trọng ba yếu tố then chốt: Vốn tín dụng xanh, xúc tiến thương mại và truyền thông cộng đồng.

Ông Võ Thái Sơn. Ảnh: Thu Hoài

Ông Võ Thái Sơn, Tổng Giám đốc Stavian MP nhấn mạnh, doanh nghiệp cần được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư công nghệ sạch, đồng thời cần hỗ trợ quảng bá sản phẩm ở cả thị trường trong nước và quốc tế. Ông cũng đề nghị sớm hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa dùng một lần trên toàn quốc để khuyến khích lối sống xanh.

Đại diện Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, bà Trịnh Thị Hồng Loan kiến nghị Nhà nước nên hỗ trợ doanh nghiệp một phần chi phí dán nhãn sinh thái, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để người trẻ hiểu rõ lợi ích của sản phẩm xanh.

“Một số doanh nghiệp bán lẻ đã áp dụng chương trình giảm giá cho sản phẩm nhãn sinh thái, bước đầu tạo hiệu ứng tích cực. Song, để tăng chỉ số niềm tin của khách hàng, chúng ta cần chính sách minh bạch, kiểm soát chặt hàng giả, hàng nhái”, bà Trịnh Thị Hồng Loan nói.

Bà Trịnh Thị Hồng Loan. Ảnh: Thu Hoài

Tọa đàm cũng chỉ ra rằng, phát triển nhãn sinh thái không chỉ dừng lại ở trách nhiệm của doanh nghiệp hay người tiêu dùng, mà là sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước - doanh nghiệp - xã hội. Nhà nước cần dẫn dắt, doanh nghiệp cần đổi mới sáng tạo, còn người dân phải thay đổi thói quen tiêu dùng. Chỉ khi ba mắt xích này vận hành trơn tru, thị trường sản phẩm xanh mới hình thành bền vững.

Từ các ý kiến thảo luận, có thể thấy nhãn sinh thái không chỉ là biểu tượng, mà còn là công cụ then chốt để Việt Nam tiến tới nền kinh tế xanh, tuần hoàn.

Các đại biểu dự tọa đàm. Ảnh: Thu Hoài

Điều quan trọng là cần nhanh chóng tháo gỡ rào cản thể chế, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, đồng thời thúc đẩy truyền thông để hình thành thói quen tiêu dùng xanh. Bên cạnh đó, sự kiên định và tiên phong của các doanh nghiệp cùng sự đồng hành, khuyến khích của Nhà nước sẽ là động lực đưa nhãn sinh thái trở thành chuẩn mực mới của sản xuất và tiêu dùng tại Việt Nam.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/nhan-sinh-thai-dong-luc-cho-san-xuat-va-tieu-dung-xanh-714186.html