Những di tích cổ ở Ấn Độ “hồi sinh” bởi nghệ thuật công cộng phát triển

VHO - Tại các pháo đài và tòa nhà cổ ở bang Rajasthan (Ấn Độ), những tác phẩm nghệ thuật sắp đặt đã tạo nên một "cuộc đối thoại" giữa nghệ thuật đương đại và lịch sử.

Tác phẩm Subterranean Inversion: Structures of Forgetting (2025) đã biến một công trình kiến trúc cổ ở thành phố Jodhpur, Ấn Độ thành một tác phẩm sắp đặt nghệ thuật. Đây là một trong nhiều tác phẩm trên khắp đất nước, tạo nên cuộc đối thoại giữa hiện tại và quá khứ. Ảnh: Quỹ RMZ

Nghệ thuật kết nối giữa cái cũ và cái mới

Nổi tiếng với những tòa nhà màu xanh lam, Jodhpur – còn được gọi là "Thành phố Xanh" của Ấn Độ - nổi tiếng với giếng bậc thang, một công trình kiến trúc cổ được xây dựng từ thế kỷ 18.

Trong số đó có giếng bậc thang Mahila Baag Jhalra - một công trình kiến trúc vào thế kỷ 18, với những cầu thang tinh xảo bao quanh hồ nước trung tâm, nhưng xuống cấp trầm trọng.

"Khi tôi lần đầu nhìn thấy, có rất nhiều rác thải trong không gian: đầu lọc thuốc lá, vỏ khoai tây chiên và túi ni lông", nghệ sĩ Ayesha Singh đến từ Delhi chia sẻ, đồng thời cho biết thêm nhiều người dân địa phương mà bà gặp không hề biết đến sự tồn tại của công trình này.

Vào đầu tháng này, nghệ sĩ Singh đã hợp tác với các chuyên gia kim loại địa phương Mayank, Anshul và Kuldeep Kularia để biến không gian này thành một công trình sắp đặt sống động với những tác phẩm điêu khắc bằng thép lấp lánh.

Công trình sắp đặt đã trưng bày nhiều tác phẩm điêu khắc được phủ kín giếng bậc thang lịch sử. Một số trông giống như thủy ngân lỏng đang chảy tự do. Số khác thì góc cạnh hơn.

Bà Singh cho biết, ánh nắng chói chang phản chiếu trên các tác phẩm điêu khắc kim loại đôi khi có thể che khuất một phần của giếng bậc thang.

Dự án này là một phần của Tuần lễ Nghệ thuật Jodhpur, được tổ chức tại thành phố, thuộc bang Rajasthan, vào tuần đầu tiên của tháng 10 năm nay. 

Được khởi xướng bởi Quỹ Nghệ thuật Công cộng Ấn Độ (PATI), một tổ chức phi lợi nhuận do nhà từ thiện Sana Rezwan sáng lập, dự án là một phần của làn sóng sáng kiến nghệ thuật công cộng trên khắp Ấn Độ.

Với tên gọi “Hath Ro Hunar” (“kỹ năng của đôi tay”), tuần lễ nghệ thuật quy tụ  sự hợp tác giữa nhiều nghệ sĩ đương đại và thợ thủ công địa phương. 

Họ cùng nhau tạo ra các tác phẩm đặc trưng tại các địa điểm lịch sử trên khắp Jodhpur, bao gồm trường học cũ, tháp đồng hồ và dinh thự thế kỷ 20.

Bên cạnh đó, thêm một điểm nhấn khác của sự kiện là tác phẩm "Through Me Runs the Ancient Water" (2025), cũng là một tác phẩm sắp đặt thiền định trong một ngôi đền của nghệ sĩ Abishek Ganesh Jayashree, còn được gọi là Kaimurai, đến từ Bengaluru.

Là sự hợp tác với nghệ nhân điêu khắc đá sa thạch Kishore Sankhla và chuyên gia nhuộm chàm Sabeer Muhammad, tác phẩm có cấu trúc giống như một ngôi đền được làm bằng đá sa thạch đỏ nhuộm chàm và vải khadi. Âm thanh nhẹ nhàng của nhạc Carnatic cũng tràn ngập không gian.

Lịch sử hiện hữu khắp nơi ở đây khi nghệ thuật công cộng thường kết nối giữa cái cũ và cái mới.

Rất nhiều sáng kiến về nghệ thuật sắp đặt

Tác phẩm Superposition (2024) của nghệ sĩ Alijca Kwade, được trưng bày tại địa điểm cũ của Công viên Điêu khắc ở Cung điện Madhavendra, Jaipur (Ấn Độ). Ảnh: Công viên Điêu khắc Jaipur

Công viên Điêu khắc ở Jaipur, thủ phủ của Rajasthan, cách Jodhpur khoảng 300km (190 dặm), mới đây đã khai trương tại Cung điện Madhavendra thế kỷ 19 ở Pháo đài Nahargarh vào năm 2017.

Aparajita Jain, Người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Saat Saath Arts Foundation, đồng thời là giám tuyển và chủ phòng trưng bày Peter Nagy, đã hợp tác với chính quyền Rajasthan để khởi động dự án.

Công viên Điêu khắc thu hút đông đảo khán giả thông qua các triển lãm quanh năm, với sự góp mặt của các nghệ sĩ đương đại Ấn Độ và quốc tế.

Vào năm 2024, nghệ sĩ Alicja Kwade đến từ Berlin đã lấp đầy sân trong của Cung điện Madhavendra bằng một tác phẩm sắp đặt vui nhộn, bao gồm những chiếc ghế bằng đồng, quả cầu đá và khung thép lồng vào nhau.

Trong những năm qua, những tác phẩm nghệ thuật sắp đặt đã được đón nhận phấn khởi khi thu hút nhiều bạn trẻ đến đây đọc những tấm biển tiếng Hindi và ngắm nhìn các tác phẩm.

Vào mùa đông, mỗi ngày có khoảng 5.000 đến 6.000 người ghé thăm những pháo đài này.

Triển lãm tiếp theo tại không gian này sẽ khai mạc vào tháng 11. Trong số các tác phẩm lớn nhất sẽ có một tác phẩm sắp đặt tại chỗ của nghệ sĩ Vibha Galhotra đến từ Delhi, người sẽ tạo ra một mê cung đồ sộ được làm từ gạch vụn bê tông để phản ánh quá trình đô thị hóa và chiến tranh không ngừng nghỉ.

“Việc tương tác với công chúng thực sự quan trọng. Nghệ thuật công cộng đang phát triển của Ấn Độ,” nghệ sĩ Galhotra nói. 

Nghệ thuật công cộng "không phải là điều gì mới mẻ. Trước đây, hình thức nghệ thuật này chỉ nằm trong các nghi lễ tôn giáo.

Những sáng kiến nghệ thuật công cộng hiện nay đang đóng vai trò quan trọng trong bối cảnh văn hóa Ấn Độ. Dù là khôi phục những giếng bậc thang cổ xưa ở Rajasthan hay tạo ra nghệ thuật không rác thải trên dãy Himalaya, loại hình nghệ thuật này đang dường như đang hồi sinh các  di sản cổ xưa tại đây.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/nhung-di-tich-co-o-an-do-hoi-sinh-boi-nghe-thuat-cong-cong-phat-trien-177310.html