Những năm tháng không quên

Kỷ niệm 108 năm Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại (7/11/1917 - 7/11/2025), ký ức về chặng đường học tập và tu nghiệp ở Liên Xô của người Việt Nam lại ùa về. Ngày ấy, những du học sinh Liên Xô đầu tiên đã bắt đầu hành trình đến xứ sở Bạch Dương để học tập.

Một ngày cuối tháng 10, chúng tôi đến thăm xưởng cơ khí của Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà, phường Nam Cường do ông Vũ Hữu Lê làm Giám đốc. Trong xưởng, hàng chục công nhân đang miệt mài làm việc. Mỗi người một việc từ phay, tiện đến gò, hàn… Giữa những người thợ đang miệt mài đó, có bóng dáng kỹ sư già, dáng người thấp bé, nhưng đôi mắt tinh tường, đó là Giám đốc Vũ Hữu Lê - năm nay ông đã bước sang tuổi 90.

Sau một hồi giới thiệu, ông mời chúng tôi vào phòng khách uống nước và cùng trò chuyện về quãng thời gian đi học tập ở Liên Xô. Vốn là người thông minh, ham học hỏi, ngày lao động, tối học bổ túc văn hóa, có những hôm đi công tác, ông phải đạp xe hơn 80 km từ Lục Yên về thị xã Yên Bái để không mất buổi học. Thấy được ý chí và tư chất của ông, Ty Thủy lợi Yên Bái ngày ấy đã cử ông sang Liên Xô học ở Viện Nông nghiệp Bạch Nga - Gorky chuyên ngành cơ khí chế tạo phục vụ nông nghiệp từ năm 1964 - 1971.

Tháng 5/1964, ông tạm biệt người thân lên đường du học bằng tàu hỏa từ ga Hà Nội đến Trung Quốc và tiếp tục cuộc hành trình 4 ngày 5 đêm tới Viện Nông nghiệp Bạch Nga - Gorky ở thành phố Gorky, cách thủ đô Minsk của Belarus 50 km. Ông được Giáo sư - Trưởng khoa người Liên Xô và 7 anh em người Việt Nam khóa trước ra tận ga xe lửa đón. Về ký túc xá, ông được bố trí ở cùng phòng với 3 sinh viên người địa phương, mục đích là để ông sớm thích nghi với ngôn ngữ và văn hóa Liên Xô.

Kỷ niệm mà ông không bao giờ quên là buổi học ngoại khóa hôm ấy có chiếu phim về Việt Nam, khi đó chiến tranh chống Mỹ trong giai đoạn quyết liệt. Xem phim, thấy cuộc sống khốn khó và những hy sinh mất mát của Nhân dân Việt Nam cả hội trường ai nấy mắt đỏ hoe, thầy giáo trưởng khoa cứ ôm ông mà khóc. Sau khi tốt nghiệp về nước, ông được điều về công tác tại Nhà máy Cơ khí Hoàng Liên Sơn với chức vụ Phó Giám đốc.

Còn Đại tá Nguyễn Trung Thái - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh chia sẻ: "Suốt 7 năm chiến đấu ở mặt trận Hà Tuyên khốc liệt, đến đầu năm 1988, tôi được điều về Phòng tác chiến, Quân khu 2. Khi ở Phòng tác chiến, tôi cố gắng học hỏi hơn bao giờ hết. Với tinh thần chiến đấu dũng cảm lại có kết quả làm việc tốt, tôi được cử đi Liên Xô, học lớp đào tạo tham mưu chỉ huy - tham mưu chiến dịch, chiến lược ở Học viện Quân sự M.V. Frunze (Moscow). Học viện Frunze là trường đào tạo sĩ quan chỉ huy binh chủng hợp thành cấp trung đoàn của quân đội Liên Xô. Khuôn viên của trường cạnh Quảng trường Lev Tolstoy, đối diện với Đại sứ quán Việt Nam. Hồi ấy với tôi, văn hóa, quân sự hay nước Nga, đều là một giấc mơ… Ký ức những năm tháng sống và học tập ở Liên Xô nhiều và rất đẹp. Ký túc xá của trường khi đó ở ngay trung tâm Moscow. Cuộc sống và học tập khi ấy rất tuyệt vời. Được tiếp cận với văn hóa, được học tập trong môi trường phát triển, còn giấc mơ nào đẹp hơn!"

Lớp đào tạo tham mưu - chỉ huy chiến dịch, chiến lược ông Thái học khi ấy có khoảng hơn chục người đến từ các nước Cuba, Tiệp Khắc, Triều Tiên… nhưng có đến 4 thầy dạy chuyên môn nên ông Thái được quan tâm và chỉ dạy tận tình.

"Năm đầu tiên chúng tôi chỉ học văn hóa và ngoại ngữ Nga. Ngoài những giờ học trên lớp, chúng tôi được các thầy cho đến nông trại ở các địa phương, học đến đâu, thực hành đến đó. Các đơn vị pháo binh, xe tăng, không quân, hải quân, lớp học đều đã thực chiến, có khi còn được đi tàu ngầm ở vịnh Baltic khi học bộ môn này. Phương pháp dạy học của trường đặc biệt quan tâm bồi dưỡng cho học viên khả năng độc lập suy nghĩ và giải quyết vấn đề. Do vậy, ai nấy đều phải "cày" liên tục, thường là đến 10 giờ đêm. Có ngày học đến 20 tiếng mới hiểu bài".

Dù năm tháng đã qua đi, nhưng ký ức tươi đẹp về những ngày được sống, học tập trên đất nước Xô Viết kiêu hùng vẫn luôn sáng rõ trong Giám đốc Vũ Hữu Lê, Đại tá Nguyễn Trung Thái hay biết bao thế hệ du học sinh Việt Nam nói chung, tỉnh Lào Cai nói riêng. Để rồi mỗi dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại, mỗi người rưng rưng niềm xúc động, tự hào, biết ơn và trân quý.

Trình bày: Thủy Thanh

Nguồn: https://baolaocai.vn/nhung-nam-thang-khong-quen-post886209.html