Het behoud van de 'ziel' van het Nghe-dialect op het theaterpodium

Nghe op het professionele podium

In de loop van meer dan 60 jaar heeft het Nghe Tinh Drama Theater bijna 200 toneelstukken opgevoerd, waarbij volksliederen uit de Vi- en Giam-stijl uit de boerse werkruimte werden gehaald om ze op professionele podia te zetten. Werken zoals Mai Thuc Loan, Co Gai Song Lam en Phan Boi Chau dragen niet alleen de sterke volksmelodie, maar behouden ook duidelijk het Nghe-accent – de kwaliteit die de unieke identiteit van dit land heeft gecreëerd. De laatste jaren lijkt dat accent echter geleidelijk van het toneel te verdwijnen.

Vi en Giam-optreden — De scène "Het geluid van buffelbellen", uitgevoerd door acteurs van het Provinciaal Centrum voor Traditionele Kunsten, in verschillende dialecten, creëert een aantrekkelijke en boeiende naam voor het Nghe-volksliedpodium. Foto: Thanh Nga

Van de "pure Nghe"-dialogen zoals "mo, te, rang, rua, cho, nac" schakelden de toneelstukken geleidelijk over op de vloeiende, gemakkelijk te volgen, gemeenschappelijke taal. Op een paar lokaal opgevoerde fragmenten na, is er in de meeste stukken die aan het nationale festival deelnemen, zoals: Quyen uy va toi toc, Song noi mot mien que ... nauwelijks nog een spoor van dialect te bekennen. De reden hiervoor is gemakkelijk te begrijpen: publiek uit andere regio's zal het moeilijk vinden om het te volgen als ze het Nghe-dialect niet kennen. Maar de prijs die daarvoor betaald moet worden, is het vervagen van de identiteit – en dat is juist wat de ziel van de Vi- en Giam-volksliederen vormt.

Een scène uit De woorden van het volk en de woorden van het land. Foto: Thanh Nga — Een scène uit "Woorden van het volk, woorden van het land". Foto: Thanh Nga

Nghe-An-dialect is niet zomaar een communicatietaal. Het is het "oorspronkelijke materiaal" dat volksliederen voortbracht en zijn eigen ritme, tempo en nuances creëerde. In hat giam zijn typische repetitieve structuren zoals "Khong bang mo dot nuoc / No bang mo dot nuoc" of de charmante woordspeling in hat phuong vai "Vi chung thang cu anh he dai, cho cua chua he sem..." allemaal gebaseerd op een rijke lokale woordenschat. Deze lagen van volkswoorden zijn geen individuele creaties, maar kristallisaties van het leven, die de ziel en het karakter van het Nghe-volk weerspiegelen: rustiek, rechtdoorzee, openhartig en vol emotie.

Een scène uit het toneelstuk "Woorden van het volk, woorden van het land". Fragment: beschikbaar gesteld door het Provinciaal Centrum voor Traditionele Kunsten.

Wanneer dialect uit de opera wordt verwijderd, verliest het niet alleen zijn kenmerkende timbre, maar verdwijnt ook de "Nghe-geest" die elke liedregel en elke dialoog doordringt. Veel onderzoekers hebben zich het verhaal van Ho Chi Minh herinnerd toen hij zijn geboorteplaats bezocht en het lied "Thuyen em lên Thác chop chop ranh / Nước non là nghĩa là tình ai ơi" (Mijn boot gaat op en neer door stroomversnellingen / Het land en de bergen zijn de betekenis van liefde) hoorde, en dit gecorrigeerd: het moet gezongen worden als "nác" en niet als "nước", als "ngải" en niet als "ghia" - want dat is het juiste Nghe-accent, de juiste Nghe-geest. Slechts één timbre is genoeg om een culturele regio te identificeren, laat staan een heel systeem van teksten en melodieën.

Het evenwicht tussen behoud en integratie

De verdienstelijke kunstenaar Hong Duong, hoofd van de afdeling Onderzoek en Collecties van het Provinciaal Centrum voor Traditionele Kunsten, zei: "Om een Nghe Tinh-volksliederenspel een sterke vitaliteit te geven, is het noodzakelijk om de identiteit ervan te behouden en het eeuwenoude erfgoed van onze voorouders te behouden en te behouden. Maar er moet ook een manier zijn om het dialect te verwateren, zodat luisteraars in het Zuiden en het Noorden de schoonheid van Nghe Tinh-volksliederen op het podium snel en duidelijk kunnen voelen."

Volgens de verdienstelijke kunstenaar Hong Duong is het luisteren naar het Nghe-dialect voor publiek uit het noorden of zuiden soms een uitdaging: ze hebben tijd nodig om eraan te wennen, om het te "absorberen", maar het is moeilijk om het de eerste keer volledig te begrijpen. Daarom hebben sommige regisseurs gekozen voor de oplossing om het dialect te "verwateren", waardoor de kwaliteit van het Nghe afneemt om de populariteit ervan te vergroten. Deze oplossing, hoe extreem ook, kan er echter toe leiden dat Nghe Tinh-opera zijn uniciteit verliest en op andere theatervormen gaat lijken.

In werkelijkheid is het gebruik van dialecten niet per se een kwestie van 'of/of'. Wat nodig is, is moderatie, selectie en plaatsing op de juiste plaats en het juiste moment. Toneelstukken kunnen populaire dialogen en dialectliederen volledig harmoniseren, tussen het sterke Nghe-accent en het zachte volksaccent, zolang de ziel behouden blijft. Het Nghe-accent kan worden 'gefinetuned', net als het huidige Vinh-accent, dat nog steeds onderscheidend is, maar niet te zwaar. Sommige te specifieke woorden kunnen worden omgezet in volkswoorden, maar het is nog steeds noodzakelijk om 'identificerende signalen' zoals mo, te, rang, rua... te behouden, zodat luisteraars de Nghe-kwaliteit erin kunnen blijven herkennen.

Een scène uit Het Woord van de Heer van het Land — Een scène uit het toneelstuk "Woorden van het volk, woorden van het land", waarin de verdienstelijke kunstenaar Hong Duong zich transformeert in het beeld van president Ho Chi Minh. Foto: Thanh Nga

Bovendien is het noodzakelijk om de schat aan volkstaal – idiomen, spreekwoorden, volksliederen, raadsels, verzen... die de Nghe Tinh-volksliederen al generaties lang voeden – moedig te exploiteren. Zoals de verdienstelijke kunstenaar Thanh Luu – voormalig directeur van het Centrum voor het Behoud van het Nghe An Volksliederfgoed, nu het Provinciaal Centrum voor Traditionele Kunsten – zei: Door insinuaties, sarcasme, humor... in de dialoog te verwerken, wordt het stuk levendig en intiem, en vermijd je de saaiheid van boeken. Daarnaast is het noodzakelijk om dialecten te verbinden met lokale culturele elementen zoals plaatsnamen, traditionele beroepen en specialiteiten om de sfeer van het Nghe An-leven op het podium te creëren. Dat is de manier om zowel de identiteit te behouden als nieuwe aantrekkingskracht te creëren.

vaderland in de harten van de mensen — Scène van mevrouw Hoang Thi Loan in het programma "Homeland in the Heart", uitgevoerd door het Provinciaal Centrum voor Traditionele Kunsten. Foto: Thanh Nga

Vooral in de context van digitale technologie en sterke culturele uitwisseling moet volksmuziektheater vernieuwend zijn in vorm, maar tegelijkertijd de kern behouden. Het is mogelijk om geluid, licht en ensceneringstechnieken te moderniseren en hedendaagse thema's zoals onderwijs , milieu, verstedelijking, enz. in het script te verwerken. Maar hoe innovatief het ook is, het Nghe-dialect moet als een rode draad door het hele stuk aanwezig blijven, zodat kijkers, waar ze zich ook bevinden, kunnen herkennen: "Ah, dit is Nghe Tinh-theater."

Het podium is immers niet alleen bedoeld voor entertainment, maar ook om de culturele herinneringen van een gemeenschap te bewaren. Elke dialecttoon die op het podium weerklinkt, is niet zomaar een dialoog of een lied, maar een echo van generaties hardwerkende, veerkrachtige Nghe An-mensen. Zonder die stem verliest volksopera zijn ziel en wordt het een lege huls.

Al meer dan zes decennia lang leven en schitteren Nghe Tinh-volksliederen op podia in het hele land, niet alleen dankzij de zoete Vi- en Giam-melodieën, maar ook dankzij het inheemse accent. Het dialect in volksdrama behouden is dus niet alleen het behouden van een taallaag, maar ook het behouden van de ziel van Nghe – zodat elk lied en elke dialoog nog steeds doordrongen is van de ziel van het vaderland, doordrenkt van menselijke liefde, en voor altijd in de harten van het publiek van vandaag en morgen blijft.

Bron: https://baonghean.vn/giu-hon-tieng-nghe-tren-san-khau-kich-hat-10307232.html