Nỗ lực khôi phục hệ thống thủy nông phía Đông Đắk Lắk

Và để góp phần tạo nên những mùa vàng bội thu, hệ thống thủy nông đập Đồng Cam đã cung cấp nguồn nước tưới hai vụ lúa mỗi năm. Thế nhưng trận lũ lụt lịch sử vừa qua đã gây thiệt hại nặng nề nhiều tuyến kênh mương, công trình thủy lợi cần phải khôi phục để sớm ổn định sản xuất.

Xe cơ giới chuyên dụng được huy động thi công đào đắp các điểm sạt lở trên hai tuyến kênh phía Nam và phía Bắc trong hệ thống thủy nông Đồng Cam.

Đi dọc hai tuyến quốc lộ 25 và 29 những ngày giữa tháng 12/2025, PV Báo CAND ghi nhận dấu tích sạt lở kinh hoàng trên hai tuyến kênh chính phía Bắc và Nam trong hệ thống thủy nông Đồng Cam. Nhiều đoạn kênh bị lũ cuốn vỡ bờ, để lại những khoảng trống nham nhở, hàng trăm thửa ruộng nằm bên dòng kênh bị đất cát bồi lấp thành cồn bãi, nhiều mảng bê tông taluy cũng bị phá sập.

Lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Lắk cho biết, trong tổng giá trị thiệt hại tài sản 9.474 tỷ đồng do trận lũ lụt lịch sử gây ra trên địa bàn tỉnh này, chỉ riêng hệ thống thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp bị thiệt hại 1.152 tỷ đồng. Trong đó có hơn 354km kênh mương, 15km bờ chắn ven sông, suối và khoảng 3km kênh chính của đập Đồng Cam cùng nhiều công trình đầu mối khác bị sạt lở, hư hỏng nghiêm trọng.

Trao đổi với PV Báo CAND sáng 12/12, ông Nguyễn Minh Huệ, Chủ tịch Công ty TNHH MTV thủy nông Đồng Cam cho biết, trong hệ thống thủy nông Đồng Cam có hai tuyến kênh chính cung cấp nguồn nước tưới cho đồng bằng Tuy Hòa, trong đó tuyến kênh phía Nam dài gần 37km, tuyến kênh phía Bắc dài 33,5km.

Ngoài hàng chục điểm sạt lở bồi lấp trên hai tuyến kênh này, tình trạng thiệt hại do lũ lụt còn xảy ra tại nhiều công trình trạm thủy nông, trạm bơm điện phục vụ sản xuất nông nghiệp và đập Tam Giang ở hạ lưu sông Kỳ Lộ thuộc địa phận tiếp giáp giữa xã Tuy An Bắc và Tuy An Đông có chiều dài khoảng 140m; trong đó có 50m đoạn giữa thân đập đã bị lũ cuốn trôi hoàn toàn, bên bờ hữu ngạn của đập cũng bị sạt lở hư hỏng nghiêm trọng phía thượng lưu lẫn hạ lưu và cống lấy nước.

Sau khi khảo sát thực địa, đo đạc khối lượng đào đắp, xây lắp tại các điểm sạt lở, bồi lấp, hư hỏng, Công ty TNHH MTV thủy nông Đồng Cam xác lập tổng dự toán kinh phí đầu tư khắc phục hậu quả lũ lụt tại các công trình thủy lợi ở phía Đông Đắk Lắk hơn 246 tỷ đồng.

Theo ông Nguyễn Minh Huấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh Đắk Lắk, sau khi kiểm tra thực tế, đánh giá tình trạng hệ thống kênh mương và các công trình thủy lợi bị hư hỏng do lũ lụt, đơn vị này đã xác định khắc phục hậu quả hệ thống kênh mương theo giải pháp nạo vét khơi thông dòng chảy, đào đắp đất những điểm sạt lở và gia cố bằng bê tông. Riêng đập Tam Giang đầu tư xây dựng kè đê quay và sửa chữa hạ lưu cống lấy nước.

Để đảm bảo nguồn nước kịp thời phục vụ sản xuất nông nghiệp vụ Đông Xuân 2025-2026, ngày 8/12, ông Nguyễn Thiên Văn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk đã có văn bản thống nhất khắc phục sửa chữa 48 công trình trong hệ thống kênh mương, thủy lợi bị ảnh hưởng do mưa lũ theo đề nghị của Sở NN&MT; đồng thời giao cho các đơn vị, địa phương trực tiếp quản lý công trình có liên quan làm chủ đầu tư việc khắc phục.

Riêng đập Tam Giang giao cho Ban Quản lý các Dự án đầu tư xây dựng khu vực phía Đông Đắk Lắk làm chủ đầu tư khắc phục sửa chữa. Sở Tài chính chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, đơn vị, địa phương khẩn trương tham mưu cho UBND tỉnh Đắk Lắk cân đối bố trí nguồn kinh phí đảm bảo đúng tình hình thực tế và trình tự, thủ tục quy định của pháp luật để các chủ đầu tư khẩn trương thực hiện.

Trên hai tuyến kênh phía Nam và phía Bắc trong hệ thống thủy nông Đồng Cam trong những ngày này, hàng chục xe cơ giới chuyên dụng đào múc đất đã được huy động đến những điểm sạt lở qua địa phận các xã Sơn Thành, Tây Hòa, Phú Hòa 1, phường Phú Yên, phường Đông Hòa tất bật triển khai các thao tác kỹ thuật thi công đắp lại bờ kênh mương đã bị lũ cuốn trôi. Trên quốc lộ 25 và 29 nằm ven hai tuyến kênh, những chuyến xe tải khẩn trương vận chuyển cát, đá, xi măng cung cấp cho các đội thi công xây lắp tiến hành gia cố bờ kênh bằng bê tông.

“Với sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của UBND, Sở NN&MT tỉnh Đắk Lắk, tất cả các nguồn lực đều được huy động tối đa, nỗ lực khắc phục xong các điểm sạt lở, hư hỏng hệ thống kênh mương, công trình thủy lợi, đảm bảo tiến độ thi công hoàn thành trước ngày 31/12 để kịp thời phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân 2025-2026” – ông Nguyễn Minh Huệ, Chủ tịch Công ty TNHH MTV thủy nông Đồng Cam cho biết thêm.

Đập Đồng Cam nằm trên sông Ba ở phía Đông Đắk Lắk, là một trong những công trình thủy lợi lớn ở khu Nam Trung bộ, do ông Lefevre - kỹ sư người Pháp cùng cộng sự là kỹ sư Nordey thiết kế năm 1917. Công trình được khởi công năm 1924 và hoàn thành năm 1932. Ngoài đập nước dài 688m, nối núi Trù Cát, xã Phú Hòa 1 ở bờ Bắc với núi Qui Hậu, xã Sơn Thành ở bờ Nam, trong hệ thống thủy nông Đồng Cam còn có hai tuyến kênh chính phía Bắc và phía Nam, tổng chiều dài hơn 70km cùng với hơn 200km kênh mương thứ cấp và hàng trăm công trình liên quan, đảm bảo cung cấp nguồn nước tưới cho hơn 18.000ha đất sản xuất nông nghiệp vùng đồng bằng Tuy Hòa.

Xuyên suốt quá trình thi công xây dựng, công trình đập Đồng Cam đã đào hơn 2 triệu m3 đất, phá dỡ hơn 360.000m3 đá, thi công xây lắp hơn 20.000m3 bê tông, 20.000m3 đá hộc và hàng trăm tấn sắt thép. Bình quân mỗi ngày trên công trường thi công luôn có khoảng 1.200 nhân công lao động, lúc cao điểm lên đến gần 5.000 người.

Gần 100 năm trước, ngày 1/9/1929 – khi công trình đập Đồng Cam đang thi công, mưa lũ từ thượng nguồn sông Ba đổ xuống gây lật úp một chiếc thuyền chở nhân công lao động khiến 52 người tử nạn. Tên tuổi của các nạn nhân trong vụ lật thuyền này và 2 nhân công khác tử nạn trong lúc đắp đập đã được khắc ghi trên bia thờ cúng tại đền thờ ở núi Trù Cúc.

Ngoài hiệu quả kinh tế, đập Đồng Cam còn có giá trị lịch sử, văn hóa cùng với cảnh quan thiên nhiên sơn thủy hữu tình, tháng 9/2022, công trình này đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích danh thắng cấp quốc gia. Và để tri ân, tưởng nhớ công lao hàng vạn người xây dựng công trình thủy lợi này, vào ngày mùng 8 Tết Nguyên đán hàng năm, Công ty TNHH MTV thủy nông Đồng Cam tổ chức “Lễ hội đập Đồng Cam” thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương.

Nguồn: https://cand.com.vn/doi-song/no-luc-khoi-phuc-he-thong-thuy-nong-phia-dong-dak-lak-i790949/