Phát hiện não bộ con người phản ứng mạnh với tiếng kêu của tinh tinh

Một nghiên cứu đột phá đã thách thức quan niệm kéo dài hàng thập kỷ rằng "vùng giọng nói thái dương" (TVA) của não người là chuyên biệt hóa chỉ để xử lý giọng nói của con người.

Screenshot 2025-12-15 230740 — Ảnh minh họa về chú tinh tinh ở Uganda. Ảnh: CC BY-SA 2.0

Thay vào đó, nghiên cứu này cho thấy các mạch thần kinh cổ xưa này có thể được chia sẻ với các loài linh trưởng khác, củng cố nguồn gốc tiến hóa sâu xa của khả năng nhận dạng giọng nói.

Trong nhiều thập kỷ, các nhà thần kinh học đã xem các vùng ở thái dương là một hệ thống chuyên biệt giúp con người nhận biết và diễn giải giọng nói. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu UNIGE đã tiến hành một thí nghiệm để điều tra xem liệu các vùng này có phản ánh một nguồn gốc tiến hóa sâu xa hơn hay không.

Để làm rõ vấn đề này, nhóm nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm với 23 người tham gia. Khi nằm trong máy quét MRI, họ được nghe tổng cộng 72 âm thanh, gồm 18 giọng nói của con người, 18 tiếng kêu của tinh tinh, 18 tiếng kêu của bonobo và 18 tiếng kêu của khỉ macaque. Các âm thanh động vật này rất đa dạng, từ tiếng gầm gừ thân thiện đến tiếng kêu báo động hoặc đe dọa.

Kết quả bất ngờ

Trái ngược với kỳ vọng chỉ thấy các vùng quen thuộc trong não chỉ hoạt động mạnh khi nghe giọng nói của con người, kết quả quét MRI đã tiết lộ một điều đáng ngạc nhiên.

Khi nghe tiếng kêu của tinh tinh, vùng hồi thái dương trên trước sáng lên theo một mô hình rất giống với phản ứng của nó khi nghe giọng nói của con người.

Trong khi đó, tiếng kêu của bonobo và khỉ macaque không kích hoạt phản ứng thần kinh chuyên biệt này.

Sự khác biệt này đặc biệt đáng chú ý vì bonobo có quan hệ di truyền gần gũi với con người không kém gì tinh tinh.

Tuy nhiên, tiếng kêu của bonobo thường có âm vực cao hơn và mang đặc điểm giống tiếng chim, nằm ngoài dải âm thanh mà hệ thống thính giác của con người được “điều chỉnh” để xử lý. Ngược lại, tiếng kêu của tinh tinh có dải tần số gần với giọng nói của con người.

Để đảm bảo rằng sự kích hoạt não bộ này không đơn thuần xuất phát từ các đặc điểm âm học cơ bản như cao độ hay âm lượng, nhóm nghiên cứu đã xây dựng ba mô hình kiểm soát các thông số âm thanh khác nhau

Kết quả thu được nhất quán ở cả ba mô hình, chỉ tiếng kêu của tinh tinh mới tạo ra sự gia tăng hoạt động đáng tin cậy ở vùng TVA phía trước, ngay cả sau khi loại bỏ sáu yếu tố âm học phân biệt nhất.

Điều này cho thấy các vùng giọng nói ở thùy thái dương của con người được “lập trình” để phản ứng với những âm thanh giống giọng nói được tạo ra bởi các loài có bộ máy phát âm và đặc điểm âm học tương tự chúng ta.

Một trong những hàm ý thú vị nhất của nghiên cứu là não bộ con người hiện đại có thể vẫn giữ lại các cơ chế thần kinh cổ xưa, vốn ban đầu được điều chỉnh để nhận biết tiếng kêu của các loài linh trưởng tổ tiên.

Nghiên cứu cho thấy các mạch thần kinh xử lý giọng nói đã tiến hóa dựa trên các đường dẫn thần kinh cổ xưa được chia sẻ với các loài linh trưởng khác, có thể bắt nguồn từ hàng triệu năm trước khi ngôn ngữ xuất hiện.

Nguồn: https://congluan.vn/phat-hien-nao-bo-con-nguoi-phan-ung-manh-voi-tieng-keu-cua-tinh-tinh-10322771.html