Nâng tầm tư duy nghiên cứu
Dự thảo Văn kiện nhấn mạnh việc tạo cơ chế, chính sách đặc biệt để phát hiện, thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài; chú trọng thu hút các nhà khoa học giỏi, chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước, nhất là trong các ngành khoa học cơ bản và các lĩnh vực đặc biệt quan trọng. Song song đó, hoàn thiện đồng bộ cơ chế, chính sách đãi ngộ, tôn vinh, môi trường hoạt động sáng tạo cho đội ngũ chuyên gia, nhất là những chuyên gia giỏi, có nhiều cống hiến cho đất nước.
Khoa học xã hội góp phần định hình chính sách phát triển thế hệ công dân trẻ - những người tiên phong, sáng tạo, trách nhiệm trong kỷ nguyên mới
ẢNH: LÊ THANH
Tôi đánh giá cao các giải pháp được nêu trong Dự thảo, đặc biệt là trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước, giới chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu sẽ có nhiều cơ hội để cống hiến. Chủ trương mở ra kỷ nguyên vươn mình của dân tộc VN là một dấu mốc chiến lược quan trọng. Đối với nhà nghiên cứu khoa học xã hội (KHXH), đây vừa là cơ hội lớn để đóng góp trí tuệ, vừa là thách thức lớn về tư duy, phương pháp và hành động khoa học. Nếu nghiên cứu được kết nối chặt chẽ hơn với thực tiễn, định hướng rõ ràng, triển khai đồng bộ và bền vững thì đóng góp của khoa học sẽ có thể bước vào thời kỳ "vươn mình, bứt phá" cùng dân tộc.
Để góp phần hiện thực hóa chủ trương lớn của Đảng về kỷ nguyên vươn mình, theo tôi, công tác nghiên cứu thời gian tới vẫn còn nhiều việc phải làm.
Trước hết, tư duy nghiên cứu cần được nâng lên phù hợp với điều kiện mới của bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Nhìn nhận về kỷ nguyên vươn mình, không chỉ nhìn "vươn mình" như khát vọng mà phải phân tích sâu các điều kiện lịch sử - xã hội: nguồn lực nội tại (nhân lực, văn hóa, thể chế), thuận lợi và thách thức bên ngoài (hội nhập quốc tế, công nghệ số, biến đổi môi trường). Nghiên cứu phải đi từ vĩ mô đến vi mô, từ chiến lược đến chính sách cụ thể. Thời gian qua, Viện KHXH vùng Nam bộ tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm và nghiên cứu, góp phần tư vấn chính sách, cung cấp luận cứ khoa học cho Đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương, các ban, bộ, ngành trong một số vấn đề gắn với phạm vi nghiên cứu của viện.
Ngoài các nghiên cứu cơ bản, hoạt động nghiên cứu phải gắn sát hơn với thực tiễn. Các nhà KHXH cần tham gia tích cực vào việc phân tích các nghị quyết, đề xuất cơ chế, đánh giá tác động chính sách, phản biện xã hội, đồng thời biến kết quả nghiên cứu thành các khuyến nghị ứng dụng. Việc này giúp đảm bảo chủ trương không chỉ nằm trên văn bản mà được triển khai ứng dụng hiệu quả.
Bên cạnh đó, cần đổi mới phương pháp, ứng dụng công nghệ và hợp tác liên ngành. Kỷ nguyên vươn mình đặt ra nhiều thách thức đa chiều về kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường, công nghệ… Vì vậy, nhà nghiên cứu xã hội không thể đứng riêng lẻ mà cần hợp tác với chuyên gia công nghệ, môi trường, kinh tế, chính trị; sử dụng các phương pháp mới như phân tích dữ liệu lớn, mô hình hóa, nghiên cứu hành vi qua ứng dụng trí tuệ nhân tạo, khảo sát thực địa với đa phương pháp. Khảo sát toàn quốc về dân số của nhóm nghiên cứu Viện KHXH vùng Nam bộ mới đây đã ứng dụng công nghệ và nghiên cứu liên ngành. Đây là nguồn thông tin quan trọng để viện đề xuất ý kiến hoàn thiện dự thảo luật Dân số và tư vấn chính sách cho Đảng, Nhà nước trong chuẩn bị nguồn nhân lực phát triển đất nước.
Đặc biệt, cần quán triệt tính quyết tâm, liên tục và bền vững. Vươn mình không phải là một cú bật lên rồi dừng lại mà là một quá trình nỗ lực không ngừng nghỉ, vượt khó, vượt khổ, quyết tâm đạt được mục tiêu chiến lược cho dân tộc. Nhà nghiên cứu xã hội phải là người tiên phong trong đổi mới tư duy, nắm vững lý luận - thực tiễn, giữ lập trường khoa học - cách mạng, trung thành với lợi ích quốc gia - dân tộc và gắn kết với nhân dân. Trách nhiệm không chỉ đề xuất chính sách mà là đồng hành cùng triển khai, giám sát và phản hồi, cùng lắng nghe, cùng sâu sát với thực tiễn để khảo cứu, phân tích, đánh giá và đề xuất các kiến nghị, giải pháp khả thi, hiệu quả.
Góp phần xây dựng con người VN mới
Trong bối cảnh đất nước đang bước vào thời kỳ phát triển mới - với yêu cầu đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số toàn diện và hội nhập sâu rộng với thế giới - vai trò của các nhà KHXH càng trở nên quan trọng. Họ không chỉ là người nghiên cứu, phân tích các quy luật vận động của xã hội mà còn là những người định hướng giá trị, phản biện và đồng hành cùng nhà nước, doanh nghiệp, nhân dân trong tiến trình phát triển bền vững và chuẩn bị mọi tiền đề quan trọng bước vào kỷ nguyên mới.
Nghiên cứu khoa học xã hội không chỉ góp phần hoạch định chính sách mà còn mang lại giá trị thiết thực, nâng cao chất lượng sống của người dân
ẢNH: PHAN DIỆP
Cần cụ thể hóa sự đồng hành của nhà KHXH với sự phát triển của đất nước trong một số nội dung sau:
Một là, nghiên cứu, dự báo và định hướng các xu hướng phát triển xã hội. Nhà KHXH cần chủ động nắm bắt và phân tích những biến động trong đời sống xã hội như chuyển đổi cơ cấu dân số, di cư lao động, tác động của kinh tế số, trí tuệ nhân tạo, các vấn đề xã hội nảy sinh từ toàn cầu hóa. Trên cơ sở đó, họ đưa ra các dự báo khoa học và khuyến nghị chính sách giúp nhà nước có cái nhìn chiến lược, chủ động ứng phó những thách thức mới của bối cảnh thế giới và trong nước.
Hai là, góp phần hoạch định và phản biện chính sách phát triển. Với tri thức chuyên sâu và góc nhìn toàn diện, nhà KHXH có thể tư vấn, phản biện các chính sách kinh tế - xã hội, văn hóa, giáo dục, môi trường... để đảm bảo mọi chính sách phát triển đều hướng đến con người, công bằng và bền vững. KHXH cần giúp chính sách đi vào cuộc sống, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của nhân dân, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản trị quốc gia.
Ba là, gắn nghiên cứu với thực tiễn đời sống và nhu cầu phát triển của VN. KHXH chỉ thật sự có ý nghĩa khi phục vụ đời sống. Các nhà khoa học cần tăng cường nghiên cứu ứng dụng, tham gia các chương trình phát triển cộng đồng, nông thôn mới, đô thị bền vững; đồng thời chuyển giao tri thức cho chính quyền cơ sở, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội.
Bốn là, đóng góp vào chiến lược xây dựng con người VN trong thời đại mới. Phát triển đất nước không chỉ là phát triển kinh tế mà còn là phát triển con người. Các nhà KHXH có vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu, định hướng giá trị sống, giáo dục đạo đức, nhân cách và ý thức công dân cho thế hệ trẻ. Họ góp phần hình thành lớp người VN mới - có tri thức, bản lĩnh, sáng tạo và trách nhiệm với xã hội.
Năm là, thúc đẩy công bằng, bao trùm và tiến bộ xã hội. Trong quá trình phát triển, nhà KHXH cần quan tâm tới các nhóm yếu thế, nghiên cứu và đề xuất giải pháp thu hẹp khoảng cách vùng miền, giới tính và tầng lớp. Đây là cách để đảm bảo sự phát triển của đất nước là bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau, đúng như định hướng của Đảng và nhà nước "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".
Như vậy, trong giai đoạn phát triển hiện nay, các nhà KHXH không chỉ "nghiên cứu để biết" mà cần "nghiên cứu để hành động", để đồng hành cùng Đảng, Nhà nước và nhân dân trên con đường phát triển đất nước giàu mạnh, văn minh và hạnh phúc. Họ chính là những người góp phần quan trọng trong nghiên cứu, tư vấn cho T.Ư trong định hình tương lai xã hội VN - nơi con người vừa là trung tâm, vừa là động lực của mọi tiến bộ để chuẩn bị những điều kiện nền tảng đưa VN vào kỷ nguyên phát triển mới giàu mạnh, hùng cường, thịnh vượng.
Nguồn: https://thanhnien.vn/phat-huy-vai-tro-tien-phong-cua-khoa-hoc-xa-hoi-trong-ky-nguyen-moi-185251109180609971.htm
![Bước chuyển OCOP Đồng Nai: [Bài 3] Gắn du lịch với tiêu thụ sản phẩm OCOP](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/10/1762739199309_1324-2740-7_n-162543_981.jpeg)
Bình luận (0)