Phi hành gia AI của NASA sẽ chinh phục sao Hỏa như thế nào?

(Dân trí) - NASA đang đặt ra một câu hỏi: Liệu những cỗ máy siêu phàm được trang bị AI có thể thay thế con người trong những chuyến bay đầu tiên chinh phục sao Hỏa hay không?

Phi hành gia AI của NASA sẽ chinh phục sao Hỏa trong tương lai (Ảnh minh hoạ: BGR).

Trước những lo ngại về sức khỏe của phi hành gia trong điều kiện khắc nghiệt trên sao Hỏa, NASA đang cân nhắc một hướng đi mới cho các sứ mệnh thám hiểm tương lai: sử dụng robot hiện đại được trang bị trí tuệ nhân tạo (AI).

Những "nhà thám hiểm" đặc biệt này không cần thức ăn, nước uống, oxy hay che chắn bức xạ, mà có thể chịu đựng môi trường khắc nghiệt của sao Hỏa, xây dựng nơi trú ẩn, khai thác tài nguyên và chuẩn bị cơ sở hạ tầng trước khi con người đặt chân lên hành tinh Đỏ.

Viễn cảnh này đang dần trở thành hiện thực. Chương trình Hệ thống và Vận hành Tự động của NASA đã chứng minh khả năng của AI trong việc quản lý tàu vũ trụ, hỗ trợ phi hành đoàn và cho phép vận hành tự động ngay cả khi có sự chậm trễ trong liên lạc.

Việc sử dụng phi hành gia AI mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt là tiết kiệm chi phí và giảm thiểu rủi ro cho con người trong các chuyến du hành không gian dài và xa.

Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những câu hỏi triết học sâu sắc về vai trò của con người trong công cuộc khám phá vũ trụ. Nếu máy móc là những "người" đầu tiên đặt chân lên sao Hỏa, điều đó có ý nghĩa gì đối với giấc mơ chinh phục vũ trụ của nhân loại?

Du hành vũ trụ trong kỷ nguyên AI

Mục tiêu của robot không phải là thay thế con người (Ảnh minh hoạ: BGR).

Pascal Lee, nhà khoa học hành tinh tại Viện Tìm kiếm Trí tuệ ngoài hành tinh (SETI) và Viện Sao Hỏa, đã dành nhiều thập kỷ nghiên cứu những thách thức của việc đưa con người lên hành tinh Đỏ.

Ông đã chỉ đạo các nhiệm vụ mô phỏng sao Hỏa trong những môi trường khắc nghiệt trên Trái Đất, từ Bắc Cực đến các sa mạc cao nguyên, để hiểu rõ hơn về sự nguy hiểm và phức tạp của một chuyến thám hiểm thực sự.

Ông Lee tin rằng việc cử "siêu phi hành gia nhân tạo" có thể là con đường thiết thực nhất để sớm đặt chân lên sao Hỏa. Những robot thám hiểm này, được tăng cường AI tiên tiến, sẽ khác biệt so với các xe tự hành truyền thống.

Chúng có thể hoạt động tự động, đưa ra quyết định theo thời gian thực bất chấp sự chậm trễ trong giao tiếp, và chịu đựng môi trường khắc nghiệt của hành tinh Đỏ mà không bị kiệt sức như con người.

Tại Hội thảo Robot Không gian vào tháng 7 năm 2025, ông Lee nhấn mạnh rằng mục tiêu không phải là thay thế con người, mà là chấp nhận rằng việc định cư trên sao Hỏa sẽ là một nỗ lực kéo dài hàng thế kỷ, với máy móc vừa là người tiên phong vừa là người nuôi dưỡng giấc mơ chinh phục sao Hỏa.

Để hiện thực hóa ý tưởng này, NASA đã triển khai các chương trình robot, từ nền tảng hình người Valkyrie đến các thí nghiệm với trợ lý AI (như Astrobee trên Trạm Vũ trụ Quốc tế). Cơ quan này cũng đang tích cực tích hợp AI vào việc lập kế hoạch cho các chuyến bay.

Mặc dù giấc mơ về dấu chân con người trên sao Hỏa vẫn còn, nhưng con đường thực tế phía trước có thể bao gồm việc những "người tiên phong bằng silicon" sẽ đến trước, chuẩn bị nền tảng cho sự hiện diện của con người trên hành tinh này.

Định nghĩa lại khám phá không gian

Robot không thay thế, mà trở thành những cánh tay nối dài của con người (Ảnh minh hoạ: BGR).

Viễn cảnh đưa máy móc thay vì con người lên sao Hỏa thách thức những giả định lâu nay về thám hiểm không gian. Trong nhiều thế hệ, hình ảnh một phi hành gia cắm cờ trên vùng đất xa lạ đã tượng trưng cho sự tiến bộ của loài người.

Tuy nhiên, khi AI phát triển, chúng ta cần phải hình dung lại con đường trở thành một nền văn minh du hành vũ trụ. Khám phá không còn chỉ là sức chịu đựng của con người, mà là cách chúng ta thiết kế và trao quyền cho các hệ thống thông minh hoạt động như những cánh tay nối dài của chính con người.

Nhà khoa học Pascal Lee đã diễn giải sự thay đổi này bằng những thuật ngữ sâu sắc về con người. Ông hình dung các nhà thám hiểm người máy không phải là những người thay thế chúng ta, mà là hậu duệ của chúng ta.

Họ sẽ là những "đứa trẻ công nghệ" được nhân loại tạo ra để mạo hiểm tiến về phía trước, nơi chúng ta không thể đến một cách an toàn.

Cũng giống như cha mẹ gửi con cái mình đến với thế giới với hy vọng và lo lắng, nhân loại có thể gửi các phi hành gia AI lên sao Hỏa với niềm tự hào mà vẫn đảm bảo hoàn thành trách nhiệm.

Thành công của họ sẽ phản ánh sự khéo léo của chúng ta. Những khó khăn của họ sẽ phản ánh những hạn chế của chúng ta, và sự hiện diện của họ trên một thế giới xa lạ sẽ giữ cho giấc mơ đặt chân lên sao Hỏa của con người luôn sống động.

Theo nghĩa này, câu chuyện chinh phục sao Hỏa không chỉ là một bài kiểm tra công nghệ mà còn là sự phản ánh cách chúng ta định nghĩa về thám hiểm, mối quan hệ "ruột rà" (giữa người và máy móc hiện đại) và tương lai của loài người.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/phi-hanh-gia-ai-cua-nasa-se-chinh-phuc-sao-hoa-nhu-the-nao-20251008010426553.htm