Diễn đàn do Báo Người Lao Động tổ chức, nằm trong khuôn khổ chương trình "Kết nối nguồn nhân lực với nhà tuyển dụng" - Job Link 2025.
Bài toán lao động và thách thức “chưa giàu đã già”
Theo ông Phạm Anh Thắng, Phó chánh Văn phòng Bộ Nội vụ, Trưởng đại diện Cơ quan Bộ Nội vụ tại TP.HCM, tính đến hết quý III năm nay, Việt Nam có 53,4 triệu người trong độ tuổi lao động, tỷ lệ lao động có bằng cấp chứng chỉ đạt 29,3%, tăng 0,4 điểm % so với cùng kỳ. Tuy nhiên, số người tham gia mới vào thị trường lao động đang giảm nhanh. Nếu 15 năm trước, mỗi năm có 1,1 triệu người gia nhập thị trường, thì nay chỉ còn khoảng 500.000 người.
Ông Thắng cảnh báo, nếu không có chiến lược phát triển nguồn nhân lực phù hợp, Việt Nam có thể rơi vào tình cảnh “chưa giàu đã già”, khi lực lượng lao động chưa kịp phát huy hết kỹ năng đã bước vào độ tuổi nghỉ hưu. “Hiện nay chúng ta không thiếu người làm, nhưng thiếu người có chuyên môn sâu. Đặc biệt, trong quá trình chuyển đổi số, khu vực công vẫn rất thiếu nhân lực giỏi công nghệ thông tin”, ông Thắng nói.
Để giải quyết bài toán này, ông Thắng đề xuất giải pháp: doanh nghiệp (là đơn vị sử dụng lao động) phải đưa ra mục tiêu đào tạo, trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo, mỗi doanh nghiệp như một cơ sở đào tạo; phải liên kết đào tạo đúng ngành đúng nghề đơn vị cần, thị trường lao động cần; đặt hàng các cơ sở đào tạo để "đào tạo đúng - đào tạo trúng", thậm chí đầu tư trang thiết bị máy móc để không lãng phí nguồn lực bởi trước đây, đa số các doanh nghiệp thường phải đào tạo lại, rất lãng phí.
Các doanh nghiệp liên kết đào tạo với nhà trường để tránh phải đào tạo lại, gây lãng phí
ẢNH: YẾN THI
Bà Lượng Thị Tới, Phó giám đốc Sở Nội vụ TP.HCM, nhìn nhận: trong giai đoạn 2025-2030, thị trường lao động Việt Nam sẽ phát triển theo hướng kinh tế số – tự động hóa – chuyển dịch xanh – năng lượng tái tạo – logistics hiệu quả. Điều này mở ra nhiều cơ hội việc làm mới, song cũng đặt ra yêu cầu cao về chuyên môn, kỹ năng và khả năng thích ứng của người lao động.
Riêng tại TP.HCM – “siêu đô thị” sau sáp nhập với gần 14 triệu dân, trong 10 tháng đầu năm 2025, thành phố ghi nhận 140.000 lượt người tìm việc và 250.000 vị trí tuyển dụng, tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, thành phố cũng đang đối diện nghịch lý “thừa lao động phổ thông, thiếu lao động chất lượng cao”. Đây là vấn đề tồn tại trong thời gian dài cần có những giải pháp thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực.
Bà Tới nhấn mạnh: “Thành phố xác định phát triển nguồn nhân lực là nhiệm vụ trung tâm, đầu tư cho con người là đầu tư sinh lợi nhất".
Doanh nghiệp có thể đặt hàng các cơ sở đào tạo để "đào tạo đúng - đào tạo trúng"
ẢNH: YẾN THI
"Ngành nào cũng có việc làm, cơ hội 50/50”
Tại diễn đàn, thạc sĩ Nguyễn Thị Việt Tú cho biết trong khi tư vấn tuyển sinh, thạc sĩ Tú thường hỏi vì sao các bạn chọn ngành nghề đó. Nhiều em trả lời rằng chọn ngành vì gia đình định hướng, có người thân làm trong lĩnh vực đó, hay bạn bè cùng chọn... Thậm chí, có em chọn trường chỉ vì thấy “trường có nhiều hoa hậu”, "tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp lên đến 98% và thuộc nhóm được trả lương cao nhất", nhưng khi hỏi "muốn học ngành nào" thì lại trả lời "ngành nào cũng được".
Nhiều bạn khi vào học rồi mới phát hiện không phù hợp với ngành học, điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng nguồn nhân lực mà các trường cung cấp. Khi học bằng đam mê, sự yêu thích sẽ rất khác khi các bạn học vì ai đó, vì lý do nào đó.
Câu hỏi mà phụ huynh, học sinh thường hỏi rất nhiều: “Học ngành gì ra trường có việc làm?"
Theo thạc sĩ Tú, đây là câu hỏi rất đơn giản, ngành nào cũng có việc làm. Một đơn vị đào tạo khi chọn đào tạo một ngành nào đó thì chắc chắn nhu cầu xã hội phải có. Nhiều trường quảng bá rằng "100% sinh viên ra trường có việc làm", nhưng thực tế, cơ hội gia đình, nhà trường, doanh nghiệp trao cho sinh viên là 50%, còn lại 50% nằm ở sự nỗ lực của sinh viên.
Giải pháp tăng cường liên kết 3 bên
Tại diễn đàn, các chuyên gia đều thống nhất rằng, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cần phải tăng cường mối liên kết giữa Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Việt Tú thẳng thắn rằng cơ sở đào tạo rất khó để liên kết với doanh nghiệp, không phải doanh nghiệp nào cũng muốn liên kết đào tạo với nhà trường. Vì vậy, thạc sĩ Tú đề xuất khi cấp phép hoạt động cho doanh nghiệp, nên có tiêu chí về mức độ đóng góp cho công tác đào tạo nhân lực. “Ngoài lợi nhuận, doanh nghiệp cần có trách nhiệm xã hội – cùng nhà trường đào tạo nguồn lực chất lượng cao cho đất nước", thạc sĩ Tú nói thêm.
Tiến sĩ Trần Đình Lý, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Nông Lâm TP.HCM, cho rằng nhà trường và doanh nghiệp không thể chỉ "bắt tay", mà phải "siết tay" thật chặt – cùng hành động thực chất. Sinh viên đừng hỏi "em xin được việc gì", mà hãy hỏi "em đóng góp được gì". Hãy đến với nhà tuyển dụng bằng tâm thế làm chủ tương lai.
Cùng góc nhìn, tiến sĩ Dương Tôn Thái Dương, Phó ban Đào tạo ĐH Quốc gia TP.HCM, cho rằng việc phát triển nhân lực hiện nay phải đặt trong bối cảnh mới. Đào tạo không thể tách rời thực tế, mà phải gắn liền với hình thành kỹ năng, năng lực ứng dụng và khả năng thích ứng liên tục. Mục tiêu đào tạo cần được xây dựng theo định hướng “đồng kiến tạo”, tức là nhà trường, doanh nghiệp và Nhà nước phải cùng tham gia ngay từ đầu vào quá trình xây dựng chương trình, đào tạo và đánh giá đầu ra, hình thành hệ sinh thái đào tạo và việc làm.
Bà Trần Kim Trang, Giám đốc kinh doanh Việc Làm Tốt, cho biết xu hướng tuyển dụng đang thay đổi nhanh chóng. "Doanh nghiệp không còn hỏi 'bạn có bằng cấp gì', mà hỏi 'bạn làm được gì' , "khả năng học hỏi cái mới của bạn đến đâu", "khả năng thích ứng của bạn trước sự thay đổi của công việc thế nào", bà Trang nói.
Kỹ năng tự học và kỹ năng học hỏi rất quan trọng, là kỹ năng sống còn của những người lao động hiện tại. Bên cạnh đó, sinh viên cần trau dồi kỹ năng giao tiếp, sử dụng và ứng dụng công nghệ trong công việc, ngoại ngữ… tiếp tục duy trì, xây dựng thái độ làm việc chuyên nghiệp, tinh thần trách nhiệm, khả năng thích ứng nhanh… để tăng khả năng cạnh tranh trong thị trường lao động.
Nguồn: https://thanhnien.vn/phu-huynh-hoc-sinh-hoi-hoc-nganh-gi-ra-truong-co-viec-lam-chuyen-gia-tra-loi-185251109155837243.htm
![Bước chuyển OCOP Đồng Nai: [Bài 2] Mở kênh phân phối mới](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/09/1762655780766_4613-anh-1_20240803100041-nongnghiep-154608.jpeg)
Bình luận (0)