“Phường sáng tạo” hướng đi mới cho nghệ thuật thời đại số

Hội thảo đã làm rõ xu thế và gợi mở hướng đi bền vững để phát triển nghệ thuật trong thời đại số.

Phác họa bức tranh nghệ thuật toàn cầu trong kỷ nguyên số

Theo Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Nguyễn Quốc Hoàn, chuyển đổi số đang làm thay đổi sâu sắc phương thức sáng tạo, lưu thông và thưởng thức nghệ thuật. Với bề dày lịch sử, di sản phong phú và vị trí trung tâm, phường Cửa Nam có điều kiện thuận lợi để kết hợp giữa bảo tồn truyền thống và đổi mới sáng tạo, khơi dậy sức sống văn hóa trong không gian đô thị hiện đại.

Tại phiên tham luận thứ nhất, các học giả quốc tế và trong nước đã phác họa rõ bức tranh toàn cầu của nghệ thuật trong kỷ nguyên số. Qua đó nhấn mạnh, nghệ thuật cộng đồng là “mạch sống” của đô thị sáng tạo - nơi người dân không chỉ thụ hưởng mà còn là chủ thể kiến tạo giá trị văn hóa. Từ việc so sánh các mô hình thành công như Koenji (Nhật Bản), Montmartre (Pháp), Talad Noi (Thái Lan), nhóm tác giả đề xuất mô hình “Phường sáng tạo Cửa Nam”.

Theo đó, “phường sáng tạo” không chỉ là đơn vị hành chính, mà là không gian văn hóa sống động, nơi cộng đồng là trung tâm của hoạt động nghệ thuật, cùng tham gia kiến tạo và quản trị không gian sáng tạo. Di sản là nền tảng - vừa là tài nguyên văn hóa, vừa là chất liệu nghệ thuật; công nghệ là công cụ kết nối, lưu giữ và lan tỏa giá trị văn hóa; còn chính quyền giữ vai trò chất xúc tác, tạo cơ chế linh hoạt, khuyến khích nghệ sĩ, doanh nghiệp và người dân đồng hành phát triển.

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam: “Phường Cửa Nam có đầy đủ điều kiện để trở thành phường sáng tạo tiêu biểu của Hà Nội - nơi di sản được tái sinh qua công nghệ và nghệ thuật, cộng đồng trở thành nghệ sĩ, và nghệ sĩ trở thành công dân sáng tạo”.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương tham luận tại hội thảo. Ảnh: Nguyên Anh

Tham luận của PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương cũng gợi mở việc hình thành “điểm sáng nghệ thuật cộng đồng”, như trục phố nghệ thuật, không gian trưng bày, chương trình giáo dục văn hóa cho thanh, thiếu niên - mô hình kết hợp giữa sáng tạo, du lịch và sinh kế bền vững. Đây là hướng tiếp cận hiện đại, song bắt rễ từ văn hóa bản địa, thể hiện tầm nhìn gắn kết giữa bảo tồn - sáng tạo - hội nhập.

Tiếp theo, GS.TS Từ Thị Loan - Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam với tham luận “Phát triển nghệ thuật trong bối cảnh chuyển đổi số: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam” đã khái quát mô hình Culture is Digital của Nhật Bản - nơi chuyển đổi số trở thành nền tảng bảo tồn, quảng bá và thương mại hóa sản phẩm văn hóa. Theo GS.TS Từ Thị Loan: “Chuyển đổi số trong nghệ thuật không chỉ là số hóa các giá trị cũ, mà là tạo ra phương thức sáng tạo mới, phù hợp với ngôn ngữ và thị hiếu của thời đại”.

Các tham luận quốc tế và trong nước đã mở ra tầm nhìn thống nhất: Phát triển nghệ thuật Việt Nam trong thời đại số phải bắt đầu từ cộng đồng sáng tạo, được dẫn dắt bởi chính quyền địa phương năng động, dựa trên hạ tầng công nghệ và tầm nhìn văn hóa hiện đại.

Chuyển đổi số - “đòn bẩy” đổi mới tư duy sáng tạo và quản trị văn hóa

Phiên thảo luận thứ hai tập trung vào các giải pháp thực tiễn cho Việt Nam - nơi chuyển đổi số được xem là đòn bẩy đổi mới tư duy sáng tạo và quản trị văn hóa.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long đã trình bày tham luận “Phát triển văn hóa nghệ thuật tại phường Cửa Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số: Thực trạng, cơ hội và giải pháp”.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long tham luận tại hội thảo. Ảnh: Nguyên Anh

Từ thực tiễn địa phương, Bí thư Đảng ủy phường Cửa Nam cho biết, phường Cửa Nam là nơi hội tụ giá trị lịch sử, tôn giáo, kiến trúc và đời sống đô thị phong phú, song công tác bảo tồn và phát huy văn hóa vẫn thiếu gắn kết giữa di sản - nghệ thuật - du lịch.

Để khắc phục, đồng chí Phạm Tuấn Long đề xuất năm nhóm giải pháp chiến lược. Trước hết, chương trình “Sợi chỉ thời gian” được xem là hạt nhân - sáng kiến bảo tồn và quảng bá di sản qua nghệ thuật đương đại, giúp người dân và du khách “chạm” vào lịch sử bằng ngôn ngữ nghệ thuật mới, khơi dậy niềm tự hào và tinh thần gìn giữ bản sắc địa phương.

Cùng với đó là việc xây dựng không gian sáng tạo chuyên biệt tại trung tâm phường, gắn kết nghệ thuật với du lịch, thương mại và sinh hoạt cộng đồng, tạo chuỗi giá trị văn hóa - kinh tế mới.

Các nhà nghiên cứu quốc tế cũng đề xuất nhiều giải pháp phát triển nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay. Ảnh: Nguyên Anh

Đồng chí Phạm Tuấn Long cũng cho biết, phường sẽ hoàn thiện chính sách khuyến khích hợp tác công - tư, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và cá nhân đầu tư vào các dự án nghệ thuật, phát triển sản phẩm văn hóa - du lịch có giá trị.

Bí thư Đảng ủy phường Cửa Nam đề xuất phát triển dịch vụ văn hóa sáng tạo như hướng đi lâu dài, biến nghệ thuật thành nguồn lực kinh tế mới, góp phần nâng cao sức cạnh tranh và sinh kế bền vững cho cộng đồng. Bởi nghệ thuật chỉ thực sự sống khi trở về với cộng đồng. Chuyển đổi số chính là cơ hội để người dân không chỉ xem nghệ thuật, mà còn tham gia vào quá trình sáng tạo, cùng làm nên diện mạo văn hóa mới của địa phương.

Tại phiên thảo luận thứ hai, các chuyên gia, nhà quản lý đã có các tham luận xung quanh vấn đề: “Chuyển mình công nghệ với nghệ thuật biểu diễn trong cuộc Cách mạng 4.0”; “Xu hướng sáng tạo nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số”.

Một số ý kiến tham luận thống nhất, chuyển đổi số đang mở ra thị trường nghệ thuật mới, nơi âm nhạc, điện ảnh, mỹ thuật và trình diễn đều có cơ hội vươn ra toàn cầu nếu Việt Nam biết kết hợp sáng tạo với quản trị hiệu quả.

Các đồng chí lãnh đạo phường Cửa Nam và các đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: Nguyên Anh

Phát biểu tổng kết hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam, nhấn mạnh, kết quả của hội thảo là minh chứng cho sự gắn kết giữa nghiên cứu - quản lý - thực tiễn, giữa Nhà nước - nghệ sĩ - cộng đồng trong phát triển văn hóa nghệ thuật. Phường Cửa Nam với ưu thế về tập trung các giá trị di sản cần được coi là “phòng thí nghiệm văn hóa” - nơi thử nghiệm các mô hình sáng tạo dựa trên di sản và công nghệ, qua đó góp phần xây dựng Hà Nội trở thành Thành phố sáng tạo của khu vực Đông Nam Á.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/phuong-sang-tao-huong-di-moi-cho-nghe-thuat-thoi-dai-so-719596.html