Sửa luật bảo hiểm: Bước tiến cần thiết thổi luồng sinh khí mới cho thị trường

VTV.vn - Sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm hướng tới giảm chi phí, minh bạch hoạt động và bảo vệ quyền lợi người dân, tạo nền tảng phát triển bền vững cho thị trường.

Thị trường bảo hiểm "chuyển mình": Giảm điểm nghẽn, tập trung xử lý yêu cầu cấp bách

Từ đầu năm 2025 đến nay, thị trường bảo hiểm Việt Nam ghi nhận nhiều tín hiệu khởi sắc, với doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ tăng hơn 10% trong 9 tháng. Quá trình số hóa tiếp tục được đẩy mạnh thông qua các dịch vụ như khai báo bồi thường trực tuyến và đánh giá tổn thất qua ứng dụng di động. Nhiều doanh nghiệp bảo hiểm đang tăng tốc chuyển đổi số để cải thiện trải nghiệm khách hàng và quy trình nghiệp vụ.

Tuy vậy, đà chuyển biến của thị trường vẫn bị cản lại bởi những điểm nghẽn kéo dài như chi phí tuân thủ còn cao, hồ sơ thủ tục còn phức tạp, trong khi cơ chế giám sát hoạt động phân phối bảo hiểm qua ngân hàng chưa thực sự hiệu quả. Bộ Tài chính và nhiều chuyên gia nhận định đây là những vấn đề cần được xử lý ngay, nhất là khi kênh bancassurance tiếp tục mở rộng nhanh cả về quy mô lẫn mức độ ảnh hưởng.

Nhiều doanh nghiệp bảo hiểm đang tăng tốc chuyển đổi số.

Trong bối cảnh đó, dự thảo luật sửa đổi được Bộ Tài chính trình lần này không mở rộng phạm vi điều chỉnh mà tập trung giải quyết các vướng mắc cấp thiết, hướng tới mục tiêu cắt giảm điều kiện kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Đáng chú ý, dự thảo đã thực hiện cắt giảm 31% điều kiện kinh doanh, bao gồm bãi bỏ 22 điều kiện và đơn giản hóa 3 thủ tục hành chính.

Cùng với việc rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục, dự thảo cũng điều chỉnh các quy định liên quan đến hoạt động phân phối, quản trị và góp vốn nhằm tăng cường tính minh bạch, đồng thời nâng cao trách nhiệm giám sát, qua đó bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.Việc tập trung xử lý những "điểm nghẽn cấp bách" được kỳ vọng sẽ tạo lực đẩy cho thị trường phát triển ổn định và bền vững hơn, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đổi mới sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn thị trường bước vào chu kỳ tăng trưởng mới.

Những "điểm mù" cần khắc phục: Minh bạch, niềm tin và quản trị thị trường

Dù ghi nhận tăng trưởng tích cực, thị trường bảo hiểm Việt Nam vẫn tồn tại nhiều "điểm mù" kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp tới niềm tin người tiêu dùng và chất lượng phát triển.

Theo TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính, Tiền tệ Quốc gia, các hạn chế chủ yếu tập trung ở bốn nhóm vấn đề cốt lõi. Rào cản lớn nhất trong việc mở rộng độ bao phủ bảo hiểm là sự hạn chế về tính minh bạch trong tư vấn và thiết kế sản phẩm. Nhiều sản phẩm còn chứa quá nhiều điều khoản loại trừ khó hiểu, khiến khách hàng thiếu thông tin đầy đủ về quyền lợi và nghĩa vụ, dẫn đến tranh chấp khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Một số doanh nghiệp bảo hiểm vẫn tập trung danh mục đầu tư vào kênh an toàn như trái phiếu chính phủ, chưa phát huy hết vai trò là nhà đầu tư dài hạn của nền kinh tế.

Bên cạnh vấn đề minh bạch, chi phí hoạt động và khai thác vẫn duy trì ở mức cao, đặc biệt là chi phí hoa hồng đại lý và chi phí quản lý của các doanh nghiệp bảo hiểm. Mặt bằng chi phí này không chỉ gây áp lực lên lợi nhuận của doanh nghiệp bảo hiểm mà còn gián tiếp ảnh hưởng đến mức phí mà người dân phải đóng. Thêm vào đó, nhiều doanh nghiệp bảo hiểm vẫn thiếu chuyên nghiệp trong quản trị rủi ro và năng lực đầu tư chưa tương xứng. Một số doanh nghiệp vẫn tập trung danh mục đầu tư vào kênh an toàn như trái phiếu chính phủ, chưa phát huy hết vai trò là nhà đầu tư dài hạn của nền kinh tế. Tình trạng này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi quy trình bồi thường nhiều nơi vẫn còn chậm và phức tạp. Dù đã thúc đẩy số hóa, không ít khách hàng phản ánh hồ sơ yêu cầu còn rườm rà và thời gian giải quyết kéo dài, từ đó nảy sinh tâm lý nghi ngại về cam kết chi trả của doanh nghiệp bảo hiểm.

Đặc biệt, trong bối cảnh đó, kênh bancassurance tuy tăng trưởng mạnh mẽ với thu nhập từ hoạt động bảo hiểm của một nhóm ngân hàng tăng 22,2% trong 9 tháng đầu năm 2025, nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đà tăng trưởng này, phản ánh sự phục hồi sau giai đoạn chuẩn hóa, lại đi kèm với những phản ánh về việc khách hàng bị "gợi ý" hoặc chịu áp lực mua bảo hiểm khi vay vốn. Vì vậy, dự thảo luật sửa đổi đề xuất kiểm soát xung đột lợi ích, cấm tuyệt đối ép mua bảo hiểm, tách bạch hoạt động tư vấn – tín dụng và tăng minh bạch phí, quyền lợi, điều khoản loại trừ. Giới chuyên gia cảnh báo rằng, nếu việc mở rộng bán chéo thiếu giám sát chặt chẽ, nguy cơ "hoa hồng cao – tư vấn lệch lạc" sẽ quay trở lại, gây hệ lụy không chỉ cho DNBH mà còn cả hệ thống ngân hàng.

Nhìn rộng hơn, sửa đổi luật không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật mà còn tạo tác động kinh tế – xã hội sâu rộng. Chi phí kinh doanh giảm sẽ thúc đẩy doanh nghiệp phát triển sản phẩm mới, làm thị trường cạnh tranh lành mạnh hơn. Khung pháp lý minh bạch củng cố niềm tin người dân, mở rộng độ bao phủ bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ. Khi hoạt động hiệu quả, bảo hiểm trở thành "lá chắn kinh tế" giúp giảm gánh nặng ngân sách khi xảy ra thảm họa, rủi ro thiên tai hay biến động kinh tế.

Dẫu vậy, quá trình triển khai vẫn đối diện nhiều thách thức như giám sát rủi ro trong khi cắt giảm điều kiện kinh doanh; kiểm soát ép mua bảo hiểm tại ngân hàng; và tình trạng người dân thiếu hiểu biết về quyền lợi, đòi hỏi truyền thông – giáo dục tài chính phải được đẩy mạnh.

Tất cả những yếu tố này cho thấy thị trường bảo hiểm Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình quan trọng, chuyển từ tốc độ tăng trưởng sang chất lượng dịch vụ và niềm tin khách hàng. Nếu được hoàn thiện đúng hướng, dự thảo Luật sửa đổi sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành trong những năm tới./.

Nguồn: https://vtv.vn/sua-luat-bao-hiem-buoc-tien-can-thiet-thoi-luong-sinh-khi-moi-cho-thi-truong-1002511191700089.htm