El Condor Pasa - เพลงพื้นบ้าน

(GLO)- บังเอิญผมโชคดีที่ได้ฟังนักกีตาร์คลาสสิก Vu Duc Hien เล่นเพลง El Condor Pasa เดี่ยว ผมเข้าไปในเพลงนั้นหรือเพลงนั้นก็เข้าสู่โลกแห่งเสียงดนตรีของผมด้วยทัศนคติที่หมกมุ่นและหวงแหน

เหมือนเนื้อเพลงของ Ocean Vuong ในบทกวี "Threshold" ที่ว่า ฉันไม่รู้ว่าราคาของการเข้าสู่บทเพลงคือการหลงทางกลับ ความรู้สึกที่ได้ฟังและจดจำเพลงบางครั้งก็ทิ้งรอยประทับที่ลบไม่ออก มันจะกลับมาอีกครั้งแล้วครั้งเล่า ฮัมอยู่ในความทรงจำของเราเหมือนกับอาณาจักรแห่งจิตใจที่หลอกหลอน

ผมโชคดีที่ได้ยินนักกีตาร์คลาสสิก Vu Duc Hien เล่นเพลง El Condor Pasa โซโล ผมเข้าไปในเพลงนั้นหรือเพลงนั้นก็เข้าสู่ โลก แห่งเสียงดนตรีของผมด้วยท่าทางที่หมกมุ่นและหวงแหน

El Condor Pasa - เพลงตามรอยเหยี่ยว เป็นเพลงพื้นบ้านชื่อดัง ได้รับการยกย่องให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติในปี พ.ศ. 2547 และถือเป็น "เพลงชาติ" เพลงที่สองของชาวเปรู ท่วงทำนองอันเร่าร้อนของเพลงนี้อธิบายคุณค่าและสถานะ ทางดนตรี ได้ไม่ยาก แต่ El Condor Pasa ดูเหมือนจะก้าวข้ามขีดจำกัดแห่งความงามทางดนตรี สู่การสัมผัสกับอารมณ์ความรู้สึกอันลึกซึ้งของมนุษย์ มันคือเพลงรักเกี่ยวกับบ้านเกิดเมืองนอน เกี่ยวกับมนุษย์ในโลกที่ทั้งโศกเศร้าและงดงาม

คอนดอร์ - เหยี่ยว เป็นนกศักดิ์สิทธิ์ของชาวอินเดียนแดง สัญลักษณ์แห่งดินแดนป่าโบราณแห่งอเมริกาใต้ และอาณาจักรอินคาอันยิ่งใหญ่ในอดีต ปีกของนกชนิดนี้ใช้พลังแห่งลมโบยบินสูงเหนือเมฆและยอดเขา เหนือเทือกเขาแอนดีสอันสง่างาม ผ่านป่าอะเมซอนที่หนาแน่นและลึกลับ ท่ามกลางสายน้ำสีขาวที่ไหลผ่านผืนป่า ทะเลทรายอันกว้างใหญ่ คลื่นซัดสาดกระทบโขดหินสูงชัน และเส้นทางคดเคี้ยวที่ทอดยาวสู่ซากปรักหักพังของวัดวาอารามที่ถูกลืมเลือน...

คอนดอร์เป็นอมตะเพราะความแข็งแกร่งหรือความโดดเดี่ยวของมัน เพราะความลับที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังดวงตาที่กว้างไกลพันไมล์ หรือปีกอันกว้างใหญ่ไร้ขอบเขตของมัน เพราะความเชื่อทางศาสนา หรือแม้แต่ความเจ็บปวดอันแสนสาหัสของมัน? ฉันไม่แน่ใจอะไรเลย! ฉันรู้เพียงว่าจังหวะและจังหวะของเพลง El Condor Pasa เปรียบเสมือนสายธารแห่งความทรงจำที่ทั้งบริสุทธิ์และเต็มไปด้วยความเคียดแค้น ทั้งไพเราะและสะเทือนอารมณ์ ทั้งไพเราะและลึกซึ้ง ทั้งไพเราะและเปี่ยมไปด้วยคำบรรยาย ทั้งเปิดเผยและเบาบาง ยกระดับอารมณ์ของผู้ฟังให้ล่องลอยไปกับนกที่โบยบิน ด้วยปีกของนกอินทรีที่โบยบินอย่างอิสระบนท้องฟ้า

ที่นั่น ฉันได้ยินเสียงเพลงแห่งความสุขที่ขับขานในสายลม ความรักอันแรงกล้าที่มีต่อผืนแผ่นดินและท้องฟ้าอันกว้างใหญ่ไพศาล ต่ออิสรภาพและการผจญภัยอันไร้ขอบเขต ฉันได้ยินเสียงแห่งความอ้างว้างและการทำลายล้างอันเงียบงันใต้ซากปรักหักพังของวิหารมาชูปิกชูที่เคยรุ่งเรือง และความเจ็บปวดจากการถูกไล่ล่าโดยผู้คนที่มองว่าอิสรภาพคือชีวิตของพวกเขา ถอยร่นด้วยความงุนงงเข้าไปในถ้ำลึกเพื่อรักษาอารยธรรมดั้งเดิม หรือเพื่อหลีกหนีการรุกรานของวัฒนธรรมต่างชาติ

แต่ยิ่งไปกว่านั้น ในโศกนาฏกรรม ความเจ็บปวดโบยบินสูงดุจดังนกที่โหยหาท้องฟ้าและแสงสว่าง พ่ายแพ้ด้วยความรักอันแรงกล้าต่อผืนดิน สายน้ำ และสายลมแห่งบ้านเกิดเมืองนอน เอล คอนดอร์ ปาซา มอบความโศกเศร้างดงามดุจบทกวี ความทรงจำอันน่าเศร้าของกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ได้ก่อกำเนิดพลังชีวิตอมตะดุจบทเพลง ปลอบประโลมผู้บาดเจ็บ หว่านเมล็ดพันธุ์แห่งความเชื่อในสิ่งดีๆ ไว้จนวาระสุดท้าย...

ประสบการณ์แห่งกาลเวลาและความทรงจำแห่งประวัติศาสตร์ชาติในอดีตไม่ซ้ำรอยเดิม ทำให้บทเพลงรักแห่งทะเลทรายหรือบทเพลงรักแห่งเทือกเขาแอนดีส-เอล คอนดอร์ ปาซา กลายเป็นบทเพลงสรรเสริญจิตวิญญาณของชาวเปรู บทเพลงสุดท้ายและตลอดไปได้ประทับรอยอารยธรรมอินคาอันรุ่งโรจน์ ภาษาเกชัว และความลึกลับอันน่าหลงใหลของวัฒนธรรมอินเดีย บทเพลงนี้ได้วาดรอยแดงที่ลบไม่ออกบนแผนที่ชาติพันธุ์ เตือนใจผู้คนให้ก้าวข้ามจากถิ่นทุรกันดารอันเก่าแก่ สู่การซึมซับแสงสว่างแห่งปรัชญาแห่งการเอาชีวิตรอด บทเรียนแห่งอารยธรรมและวัฒนธรรม ความงดงามและความพินาศ ความสูญเสียและความเป็นนิรันดร์ ชี้แนะหนทางสู่การให้อภัยอย่างไม่กังวล ปลดปล่อยความโศกเศร้าสู่ความรักอันกว้างใหญ่ไพศาลที่มีต่อผืนดินและท้องฟ้า สัมผัสได้ถึงหัวใจที่เบาบางดุจดังนก

ผมสงสัยมานานเกี่ยวกับความหมายของคำว่า "เพลงชาติ" สองคำนี้ เพลงพื้นบ้านจะถือเป็นเพลงชาติที่สองของประเทศได้อย่างไร? การฟังเพลง El Condor Pasa ไม่ว่าจะครั้งแรกหรือหลายครั้ง คำตอบสำหรับผมก็ยังคงเหมือนเดิม ด้วยท่วงทำนอง ความสามารถในการถ่ายทอดความลึกซึ้งของจิตวิญญาณ และเหนือสิ่งอื่นใดคือตะกอนทางวัฒนธรรมที่มันได้ทับถม มันจึงเป็นตัวแทนของจิตวิญญาณและโชคชะตาของประเทศชาติที่มันถือกำเนิด ความงดงามและความเจ็บปวด ความคิดถึงบ้านเกิดที่กลั่นกรองด้วยเลือดและน้ำตา ความเจิดจรัสของเถ้าถ่านในวินาทีสุดท้าย คือพลังที่รักษาความมีชีวิตชีวาอันเป็นอมตะของเพลงชาติไว้ตลอดกาล ยิ่งไปกว่านั้น มันยังก้าวข้ามพรมแดนของชาติ ทิ้งร่องรอยอันลบไม่ออกไว้ในความทรงจำของมนุษยชาติตลอดเส้นทางชีวิตอันยากลำบาก

ตามรอยเหยี่ยว กลายเป็นผลงานระดับชาติที่เปี่ยมล้นด้วยสีสันพื้นบ้าน ในทางกลับกัน สีสันพื้นบ้านได้ปกคลุมบทเพลงด้วยความงดงามของภูมิภาค กลายเป็นเอกลักษณ์อันน่าดึงดูดใจที่หาได้ยากยิ่งในบทเพลงอื่นใด ซึ่งรวมถึงบทเพลงที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของชนพื้นเมืองอินเดียอย่างเด่นชัด เช่น เพลงประกอบภาพยนตร์เรื่อง The bad the good and the ugly หรือ The Last of the Mohicans... El Condor Pasa ซึ่งอยู่ในรูปแบบ Huayno ซึ่งเป็นเพลงประกอบภาพยนตร์แนวดนตรีแอนเดียน ได้ "ลอกเลียน" ร่องรอยความพลุกพล่านของ "เมือง" เกือบทั้งหมด เพื่อกลับคืนสู่ธรรมชาติอันบริสุทธิ์ สู่ความเงียบสงบที่ถูกลืมเลือนของซากปรักหักพังอินคาโบราณ เนื้อเพลงบางครั้งก็ทะยานขึ้นสูงดุจปีกเหยี่ยวในสายลม บางครั้งก็โบยบินบนผิวน้ำ หรือกระพือปีกเงียบงันในอากาศ

ท่วงทำนองอันไพเราะนำพาอารมณ์ของผู้ฟังด้วยท่วงทำนองแห่งห้วงอวกาศ ท่วงทำนองแห่งภูมิประเทศ ผ่านมหาสมุทร ผ่านขุนเขา ผ่านทะเลทรายอันเปล่าเปลี่ยว สู่ "บทเพลง" อันไม่มีที่สิ้นสุดแห่งดินแดนเปรูอันงดงามหลากหลายรูปทรง สู่บทเพลงอันยาวนานแห่งความปรารถนาสู่บ้านเกิด จิตวิญญาณแห่งเอล คอนดอร์ ปาซา อิสระ สงบนิ่ง โน้มเอียงไปสู่การใคร่ครวญอันลึกซึ้ง ไพเราะ และอ่อนโยน เปรียบเสมือนจุดจบของความโศกเศร้าอันอ้างว้างของธรรมชาติมนุษย์ สะเทือนอารมณ์และซาบซึ้งด้วยความเสียใจและความรัก กลั่นตัวเป็นก้อนกลมแล้วระเบิดออกมาเป็นความอดทนต่อสายลม สายน้ำ เมฆ และท้องฟ้า มันคือบทเพลงแห่งขุนเขา บทเพลงแห่งผู้คนที่กลับคืนสู่ธรรมชาติอันบริสุทธิ์ ราวกับแสวงหาสถานที่อันสงบสุขหลังจากความสูญเสียอันเปล่าเปลี่ยว ความอ้างว้าง และการทำลายล้างโลกมนุษย์

เอล คอนดอร์ ปาซา ยืมขลุ่ยเควนามาใช้เพื่อยกระดับเสียงให้สูงเหนือขุนเขา และยืมเสียงสูงของชารังโก (ในตระกูลลูยต์) เพื่อยกระดับจิตวิญญาณให้ล่องลอย ที่ราบสูงแอนดีสคือพื้นที่ที่เครื่องดนตรีเหล่านี้อยู่ ราวกับว่ามันเกิดมาเพื่อจิตวิญญาณของชาวอินคาโดยเฉพาะ

ดังนั้น เมื่อฟังศิลปิน Leo Rojas บรรเลงขลุ่ยวิเศษ และศิลปิน Vu Duc Hien บรรเลงกีตาร์โซโล El Condor Pasa อารมณ์ของผู้ฟังจึงเปี่ยมล้นและพึงพอใจอย่างแท้จริง นั่นคือสิ่งที่ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ไม่สามารถทดแทนได้ เพราะอารมณ์และจุดสูงสุดของอารมณ์ คืออารมณ์ทางดนตรีที่ตกผลึกจากประสบการณ์ ความทรงจำ จิตวิญญาณ และพรสวรรค์ด้านการสร้างสรรค์ของมนุษย์ ซึ่งกลั่นกรองออกมาเป็นท่วงทำนองและผลงานชิ้นเอกที่ไม่อาจทำซ้ำได้

เอล คอนดอร์ ปาซา เดิมทีเป็นบทเพลงพื้นบ้านดั้งเดิมจากศตวรรษที่ 18 และในปี 1913 แดเนียล อโลมินา โรเบลส์ ศิลปินชาวเปรู ได้แต่งทำนองและเนื้อร้องให้สมบูรณ์ และในปี 1970 ไซมอน แอนด์ การ์ฟังเกล นักร้อง ได้ประพันธ์เนื้อร้องภาษาอังกฤษ ความสามารถในการสร้างสรรค์ ดัดแปลง และแปลงเพลงพื้นบ้านให้เป็นเพลงสมัยใหม่ในระดับหนึ่ง ยืนยันถึงความมีชีวิตชีวาอันยั่งยืนของบทเพลงในกระแสประวัติศาสตร์ แต่ความงดงามของเอล คอนดอร์ ปาซา ก็เปรียบเสมือนการเดินทางที่ "ไม่แน่นอน" ในกฎแห่งการสร้างสรรค์

ฉันแอบคิดว่านี่คือเพลงรักที่ “ไร้เนื้อร้อง” มีเพียงท่วงทำนองและจังหวะเท่านั้นที่สามารถถ่ายทอดความโศกเศร้าอันใหญ่หลวง ความรู้สึกของมนุษย์อันกว้างใหญ่ที่ถูก “กักเก็บ” ไว้ในอารมณ์อันหลากหลายของผู้คน และชะตากรรมของผู้คนได้อย่างเต็มที่และสมบูรณ์ และนั่นทำให้เครื่องดนตรีที่เปี่ยมไปด้วยท่วงทำนองอันซับซ้อนอย่างกีตาร์ ขลุ่ยไม้ไผ่ พิณไม้ไผ่ สามารถถ่ายทอดออกมาได้อย่างอิสระ การดัดแปลงคำผ่านภาษาต่างๆ เปรียบเสมือนการฝากไว้ เป็นการต่อยอดกระแสอารมณ์ของเรื่องราวแห่งประสบการณ์และความเป็นอยู่ของมนุษย์ มีเพียงความกว้าง ความอุดมสมบูรณ์ และความอุดมสมบูรณ์ของความเงียบ ความว่างเปล่า และเสียงสะท้อนที่ยังคงหลงเหลืออยู่ในท่วงทำนองพื้นบ้านเท่านั้นที่เป็นศักยภาพและพลังอันเข้มข้นของเพลง EL Condor Pasa

การจะค้นหาต้นตอของ “จิตวิญญาณแห่งชาติ แก่นแท้แห่งชาติ” ของดนตรีชาตินั้น หากเราเริ่มต้นจากสีสันอันเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น จากพลังชีวิตภายในที่บริสุทธิ์ แม้พลังชีวิตนั้นจะงอกงามจากความทรงจำอันแสนเศร้าก็ตาม เพราะในชีวิตจริง ไม่มีความงามใดที่ไม่เปล่งประกายจากน้ำตาอันขมขื่น ความงามและความโศกเศร้าของธรรมชาติมนุษย์ในละครพื้นบ้านเรื่อง El Condor Pasa หากผู้ฟัง “ก้าวเข้าไป” ด้วยความอยากรู้อยากเห็น หรือเผลอ “หลงทาง” ไปแล้ว “ลืมทางกลับ” ในใจลึกๆ แล้วคิดว่าราคานั้นก็ยังคุ้มค่าที่จะลองสักครั้ง

ที่มา: https://baogialai.com.vn/el-condor-pasa-mot-dieu-hon-dan-ca-post570841.html