Tìm ra cách 'sạc pin’ cho tế bào già yếu, mở hướng trị bệnh tim mạch, lão hóa

Nghiên cứu mới cho thấy có thể 'bơm' năng lượng cho tế bào bằng nano, giúp chúng phục hồi mạnh mà không cần can thiệp gene hay thuốc.

"Sạc lại" tế bào lão hóa của con người sẽ mở ra hướng ứng dụng rộng rãi trong điều trị bệnh - Ảnh: SCIENCE PHOTO LIBRARY

Đối với hầu hết tế bào, số lượng và hiệu suất hoạt động của ti thể - các "nhà máy điện" tí hon bên trong tế bào, giảm dần theo tuổi tác. Khi ti thể suy yếu, chúng góp phần gây ra nhiều bệnh lý trong cơ thể, từ tim cho đến não.

Trong nghiên cứu mới, nhóm nhà khoa học tại Đại học Texas A&M (Mỹ) đã sử dụng các hạt nano đặc biệt hình hoa, gọi là nanoflower, để loại bỏ các phân tử oxy gây hại, kích hoạt những gene làm tăng mạnh số lượng ti thể trong tế bào gốc của con người.

Đáng chú ý, những tế bào gốc giàu năng lượng này sau đó có thể chia sẻ ti thể của chúng với các tế bào già và tổn thương xung quanh. Nhờ đó, những tế bào đã suy giảm chức năng có cơ hội hoạt động trở lại.

"Chúng tôi đã huấn luyện các tế bào khỏe mạnh để chia sẻ 'pin dự phòng' với các tế bào yếu hơn. Việc tăng số lượng ti thể trong tế bào giúp các tế bào lão hóa hay tế bào tổn thương hồi phục mà không cần can thiệp gene hay dùng thuốc", trang ScienceAlert ngày 3-12 dẫn lời kỹ sư y sinh Akhilesh Gaharwar cho biết.

Các nanoflower, được làm từ hợp chất molybdenum disulfide, có cấu trúc lỗ nhỏ li ti hoạt động như bọt biển, có khả năng hấp thụ các phân tử gây căng thẳng oxy hóa. 

Việc loại bỏ số phân tử này thúc đẩy tế bào gốc sản xuất nhiều ti thể hơn và sẵn sàng chia sẻ cho tế bào lân cận.

Trong thí nghiệm, số lượng ti thể được chia sẻ tăng gấp đôi so với bình thường, trong khi tế bào cơ trơn - đặc biệt quan trọng với tim - tăng gấp 3-4 lần. 

Ở các tế bào tim bị tổn thương vì hóa trị, tỉ lệ sống sót của các tế bào được điều trị cũng cải thiện rõ rệt.

Nhóm nghiên cứu cho rằng phương pháp này có thể được ứng dụng cho nhiều mô trong cơ thể, chẳng hạn cấy gần tim để hỗ trợ bệnh tim mạch hoặc tiêm trực tiếp vào cơ để trị bệnh loạn dưỡng cơ.

Dù vậy, nhóm nhấn mạnh đây chỉ là bước khởi đầu, cần phải thử nghiệm trên động vật và con người để tìm hiểu thêm về vị trí cấy ghép, liều lượng nào là an toàn, cũng như tác động lâu dài của phương pháp này.

Nghiên cứu được đăng trên tạp chí PNAS.

Trở lại chủ đề

ANH THƯ

Nguồn: https://tuoitre.vn/tim-ra-cach-sac-pin-cho-te-bao-gia-yeu-mo-huong-tri-benh-tim-mach-lao-hoa-20251203133639996.htm