"Teknik hatalardan" kaçınmak zordur
Lisede edebiyat öğretmeni olan arkadaşım şöyle dedi: Günümüzde gazeteler, özellikle de internet gazeteleri, yanlış kelimeler kullanıyor, söz dizimi hataları yapıyor, yazım yanlışları var... oldukça fazla.
Güncel haber peşinde koşmaktan mı, yoksa elektronik gazetelerde çabuk düzeltilebilecek hataların peşinde koşmaktan mı, yayın kurulunun fazla dikkat etmemesi, yayınlanmadan önce hataları kontrol edip düzeltme konusunda ciddiyetsiz davranması mı?
Aslında, pek çok insanın kendi dil pratiği standartlarını belirlerken basını bir "pusula" olarak kullanması endişe vericidir.
Bir gazetecilik eseri, birçok aşamadan oluşan titiz bir yayın süreciyle okuyucuya ulaşır. Her yayınevinin, yazılar için kendi teknik standartları (düzenlemeleri) vardır.
Kelimelerin nasıl büyük harfle yazılacağı, nasıl kısaltılacağı, Vietnamca kelimelerin nasıl yazılacağı, sayıların nasıl sayılacağı, sıra sayıları, bileşik kelimeler... gibi konuları belirtir. Ama yine de, pek çok farklı etkenden dolayı, bazen gazetede "teknik hatalardan" kaçınmak zordur.
Bir zamanlar ortaokul öğrencisi bir gazeteci forumunda fikrini belirtmiş, basının çok fazla hata yaptığını, bunların arasında kelimelerin eksik olması, aksanların yanlış olması, "l" ve "n" harflerinin karıştırılması ve yanlış kelimelerin kullanılması gibi küçük hatalar olduğunu söylemişti.
"Çevrimiçi gazeteler artık birçok kişiye ulaşabiliyor. Vietnamca yanlış kullanılırsa, benim yaşlarımdaki çocuklar da dahil olmak üzere büyük bir etkisi olur. Olumsuz bir şey kastetmiyorum, sadece gazetecilerin yazım hatalarını kontrol altına almaya ve en aza indirmeye çalışmasını umuyorum!" - diye yazdı bu öğrenci.
"Hataları seçme" çabaları
Vietnam dilinin saflığını korumaya adanmış pek çok dilbilimci, yazar, öğretmen, gazeteci... medyada yanlış yazım ve kelime kullanımı sorunuyla yakından ilgilenmektedir.
Gazetelerde, radyo ve televizyon programlarında, hatta ders kitaplarında görülen yazım ve kelime hatalarını "ayıklamak", "yanlışları tespit etmek", yorum yapmak ve bunları dile getirmek için de büyük çaba harcıyorlar.
“Doğru oluncaya kadar yanlış kullanılan” sözcükler vardır, örneğin “giong (to)/dông”, “doát (madalya)/đát”… “Dông” sözcüğü “mua dong”, “cong dong”, “dông gió”, “dông to” olarak yazılmalı; ancak birçok gazete bunu “giong” olarak yazar.
"Doat" ve "dat" kelimeleri farklı anlamlara sahip olsa da neredeyse aynı şekilde kullanılır. Hoang Phe tarafından düzenlenen ve Da Nang Yayınevi ve Sözlükbilim Merkezi tarafından 2005 yılında yayınlanan Dilbilim Enstitüsü sözlüğüne göre, "dat" hedefe ulaşmak (örneğin: Sınavı mükemmel sonuçlarla geçmek) anlamına gelir; "doat" ise başkalarıyla mücadele ederek her şeyi kendi başına almak anlamına gelir; örneğin: Şampiyonluğu kazanmak.
Sadece basında değil, idari kurumların liyakat belgelerinde, madalyalarında vb. “kazanıldı” ve “başarıldı” ifadeleri sıkça kötüye kullanılıyor.
Tekrarlanan kelimelerin kullanımı hatası günümüz basınında da oldukça yaygın. VTV'nin lise öğrencilerine yönelik bilgi programında, sunucu her sınavdan sonra sık sık "Sınavınızı tamamladığınız için tebrikler" diyordu. "Tamamlandı" derseniz, "tamamlandı" kelimesini eklemenize gerek yok çünkü "tamamlandı", "tamamlandı" anlamına geliyor.
Veya belirli bir olay hakkında haber yaparken gazeteler genellikle şu cümleyle bitirir: "Olay şu anda doğrulanıyor ve açıklığa kavuşturuluyor." "Şu anda" kelimesi kullanılıyorsa, "şu anda" kelimesine gerek yoktur ve tersi de geçerlidir; "doğrulamak" kelimesi kullanılıyorsa, "açıklığa kavuşturmak" kelimesine gerek yoktur, çünkü: "doğrulamak", "gerçeği gerçeklik ve somut kanıtlarla açıklığa kavuşturmak" anlamına gelir; örneğin: "ifadeyi doğrulayın"; "olay doğrulanmadı" (ibid).
Ayrıca birçok gazete, özellikle "tran troi", "co xuy", "vo hinh chung", "van canh" (tapınak), "tham quan", "sang lang" (doğru yazılışı: "tran troi", "co xuy", "vo hinh trung", "van canh", "tham quan", "sang lang") gibi Çin-Vietnamca sözcükleri de yanlış kullanmaktadır.
Ya da "aynı yaştaki arkadaşlar" ifadesi, "farklı yaşlarda ama aynı yaştaki arkadaşlar gibi birbirlerine yakınlar" anlamına geliyor ama bazı gazeteciler "aynı yaştaki arkadaşlar" ifadesini "aynı yaştaki arkadaşlar" olarak anlıyor ve şöyle yazıyorlar: "Müzisyen Pham Tuyen ve müzisyen Hoang Van aynı yaşta arkadaşlar, ikisi de 1930 doğumlu."
Vietnam mutfağının saflığını korumak
Dil sürekli değişiyor, ortaya çıkıyor ve gelişiyor, ancak bu, kelimelerle çalışanların aşırı "yaratıcı" olmaları ve Vietnamcayı çarpıtmaları gerektiği anlamına gelmiyor.
Yazar Uong Trieu bir keresinde şöyle yazmıştı: "Vietnamcanın saflığı, esnekliği ve uyarlanabilirliğidir; ne çok katı ne de çok hoşgörülüdür. Sosyal alışkanlıklar ve resmi belgelerle bile uygun ve kontrollü bir doz şarttır."
Gazeteciler, sürekli kelime tarlalarını sürmek zorunda olan "işçilere" benzetiliyor. Bu nedenle, Vietnam dilinin saflığını korumaya ve Vietnam dilini koruyup geliştirmeye katkıda bulunmak için sürekli öğrenme ve gelişme konusu gündeme getiriliyor.
4.0 çağında gazetecilik; nesnel, dürüst, hızlı ve zamanında bilgi sağlama gerekliliklerini karşılamak zorundadır; ancak bu, gazetecilerin kelimeleri kullanırken aceleci veya dikkatsiz oldukları anlamına gelmez.
[reklam_2]
Kaynak: https://baoquangnam.vn/chuyen-chinh-ta-tren-bao-chi-3136766.html
Yorum (0)