Cố nhạc sĩ Hoàng Vân
PHÓNG VIÊN: Bộ sưu tập âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân là kho tàng quý giá, phản ánh một giai đoạn lịch sử âm nhạc Việt Nam đầy biến động. Chị có thể chia sẻ về quá trình sưu tầm và bảo tồn những tài liệu này?
* TS LÊ Y LINH: Từ khoảng năm 2000, khi nhận thức được nguy cơ thất lạc những di sản âm nhạc quý giá của cha mình, gia đình tôi đã bắt đầu công việc sưu tầm. Chúng tôi đã mở từng thùng carton, lật từng trang giấy hoen ố gấp đôi gấp ba để lạc trong những cuốn sách; gọi điện, viết tin nhắn, viết thư cho các cơ quan, người hâm mộ; xin từ lý lịch tự thuật của ông đến các bản phỏng vấn từ các phóng viên, ghi chép những lời kể, ký ức của những người thân, bạn bè đồng nghiệp, nhà báo, bạn bè của nhạc sĩ; sưu tầm các bài báo, sách in, băng, đĩa, file mềm tại thư viện, kho lưu trữ ghi âm, ghi hình các cuộc đàm đạo, phỏng vấn. Tìm thấy tài liệu mới chỉ là một phần, nhạc trưởng Lê Phi Phi, em trai tôi, đã góp công lớn trong việc hiệu đính, so sánh các bản thảo, số hóa và phục dựng các tác phẩm, thậm chí khôi phục lại những tác phẩm bị thất lạc bằng cách ghi âm lại từ các bản thu thanh cũ.
Chúng tôi vô cùng biết ơn những người bạn, người yêu âm nhạc của cha tôi, họ đã trao tặng các tài liệu quý giá, những bản nhạc, bản thảo, cuốn sách… vẫn còn giữ qua hơn nửa thế kỷ, gửi cho chúng tôi những tệp tin âm thanh tưởng như không bao giờ tìm lại được... Họ đã giúp bộ sưu tập trở thành tài sản quý giá của ngày hôm nay. Và, chúng tôi vẫn tiếp tục tìm kiếm, khôi phục để phát huy những giá trị của sưu tập trong tương lai.
Nhạc sĩ Hoàng Vân tên thật là Lê Văn Ngọ, sinh ngày 24-7-1930, mất ngày 4-2-2018. Ông có một sự nghiệp sáng tác phong phú với rất nhiều thể loại, nổi bật là các ca khúc: Bài ca xây dựng, Hò kéo pháo, Người chiến sĩ ấy, Quảng Bình quê ta ơi, Tôi là người thợ lò, Nổi trống lên rừng núi ơi, Hát về cây lúa hôm nay... Ngoài ra, ông còn có 4 bản giao hưởng, trong đó bản Thành đồng Tổ quốc (1960) là một trong những bản giao hưởng thơ đầu tiên của Việt Nam.
Trong số hơn 700 tác phẩm, đâu là phần quan trọng nhất?
* Có rất nhiều tài liệu quý giá, nhưng nổi bật có thể kể đến là: bản thảo viết tay Hồi tưởng (một chương trong tổ khúc hợp xướng Tổ quốc ta) được viết từ đầu những năm 1960, cùng bản tổng phổ được phục dựng từ bản thu năm 1976, đến nay vẫn được sử dụng rộng rãi; tập nhạc Hò kéo pháo đoạt giải nhất Đại hội Văn công toàn quốc lần thứ nhất năm 1955, tác phẩm ghi dấu giai đoạn sáng tác trước khi nhạc sĩ Hoàng Vân đi tu nghiệp; bản thu đầu tiên (1959-1960) và bản thảo giao hưởng thơ Thành đồng Tổ quốc, cùng tờ chương trình Première năm 1961; phân phổ của vũ kịch Chị Sứ đoạt giải thưởng Hồ Chí Minh, một trong những vở ballet đầu tiên của Việt Nam... Ngoài ra, còn có khoảng 100 bài tình ca chưa từng công bố, những bài viết về hoạt động âm nhạc, sổ tay sáng tác và bản thảo.
Những khó khăn nào mà gia đình gặp phải trong quá trình đề cử hồ sơ, đặc biệt là việc đáp ứng các tiêu chí của UNESCO?
* UNESCO có rất nhiều tiêu chí để xem xét tác phẩm ghi danh là Di sản Tư liệu thế giới. Về cơ bản, bộ sưu tập các sáng tác của cha tôi đều đáp ứng được gần như toàn bộ các tiêu chí đó. Thách thức lớn là việc chứng minh sự ảnh hưởng của các tác phẩm đối với quốc tế. Thời gian cha tôi sáng tác, phổ biến các tác phẩm chủ yếu nằm trong giai đoạn chiến tranh, cùng với hoàn cảnh địa chính trị phức tạp thời kỳ đó đã khiến những sáng tác của cha tôi ít có điều kiện tạo nhiều tiếng vang trên trường quốc tế. Đó cũng là trở ngại chung của các nghệ sĩ, nhất là trong lĩnh vực âm nhạc. Với việc đáp ứng được tiêu chí này, chúng tôi hy vọng các sáng tác của các cô chú nghệ sĩ khác cùng thời cũng sẽ sớm được vinh danh trên thế giới.
Tới đây, gia đình có những dự định và thông điệp gì để lan tỏa giá trị di sản này đến cộng đồng?
* Chúng tôi mong muốn lan tỏa giá trị di sản âm nhạc Hoàng Vân đến với mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, đồng thời kêu gọi bảo tồn tư liệu âm nhạc của các nhạc sĩ cùng thời. Gia đình sẽ tiếp tục hoàn thiện phông lưu trữ về nhạc sĩ Hoàng Vân tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III và phối hợp tổ chức các hoạt động như: xuất bản, trưng bày triển lãm thực tế, triển lãm ảo trên mạng và cả triển lãm di động để giới thiệu di sản đến công chúng trong và ngoài nước. Mục tiêu là nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc lưu giữ tài liệu, đồng thời bảo quản và phát huy giá trị của di sản.
TS VŨ THỊ MINH HƯƠNG, Chuyên gia Ủy ban Tư vấn quốc tế của UNESCO:
Việc bộ sưu tập của nhạc sĩ trở thành Di sản Tư liệu thế giới sẽ là tiếng chuông thức tỉnh gia đình các văn nghệ sĩ khác trong việc bảo tồn và phát huy giá trị các tác phẩm, kiệt tác và tư liệu cá nhân của nghệ sĩ, nghệ nhân… phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy, cho thế hệ tương lai và góp phần quảng bá văn hóa của Việt Nam đến bạn bè thế giới.
Nhạc sĩ, PGS-TS ĐỖ HỒNG QUÂN, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam:
Thế hệ của nhạc sĩ Hoàng Vân đã có nhiều cống hiến, đóng góp cho đất nước. Đó là tấm gương sáng để tôi và các thế hệ sau học tập và noi theo. Hôm nay, các sáng tác của anh được UNESCO tôn vinh thông qua một hình thức phổ biến mới, tiếp tục làm rạng danh nền âm nhạc Việt Nam.
MAI AN thực hiện
Nguồn:https://www.sggp.org.vn/unesco-ghi-danh-bo-suu-tap-cua-nhac-si-hoang-van-am-nhac-viet-nam-buoc-vao-di-san-nhan-loai-post808773.html
Bình luận (0)