Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý và đào tạo từ xa

GD&TĐ - Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một trong những công nghệ then chốt tác động đến nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội.

Tiềm năng ứng dụng AI mạnh mẽ

Trong đó, giáo dục và đào tạo, đặc biệt là đào tạo từ xa, được xem là một trong những lĩnh vực có tiềm năng ứng dụng AI mạnh mẽ nhất. Không chỉ hỗ trợ quá trình dạy và học, AI còn góp phần đổi mới công tác quản lý giáo dục, nâng cao chất lượng đào tạo và cải thiện trải nghiệm người học một cách toàn diện.

Đào tạo từ xa là mô hình học tập sử dụng các nền tảng số để truyền tải kiến thức đến người học mà không đòi hỏi sự hiện diện trực tiếp tại cơ sở đào tạo. Mô hình này ngày càng phổ biến, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, khi nhu cầu học tập linh hoạt và học tập suốt đời trở nên cấp thiết.

Tuy nhiên, đào tạo từ xa cũng đặt ra nhiều vấn đề như khó kiểm soát chất lượng, thiếu tương tác cá nhân hóa, khó quản lý tiến độ học tập, và bất bình đẳng trong tiếp cận công nghệ giữa các vùng miền. Trong bối cảnh đó, trí tuệ nhân tạo được kỳ vọng là giải pháp tối ưu để nâng cao hiệu quả và tính công bằng trong mô hình đào tạo từ xa.

AI có khả năng phân tích dữ liệu lớn, học hỏi từ hành vi người dùng và đưa ra quyết định trong thời gian thực. Những khả năng này cho phép AI không chỉ hỗ trợ mà còn góp phần cá nhân hóa quá trình học tập, tự động hóa quy trình quản lý, và nâng cao chất lượng đầu ra.

Một trong những lợi thế nổi bật của AI là khả năng phân tích hành vi học tập để đưa ra các đề xuất phù hợp với từng cá nhân. Hệ thống học tập thích ứng (adaptive learning system) sử dụng AI để đánh giá năng lực, thói quen học tập và tiến độ của từng học viên, từ đó tạo ra lộ trình học tập riêng biệt, giúp người học phát huy tối đa tiềm năng cá nhân.

AI hỗ trợ các cơ sở đào tạo trong việc tự động hóa quy trình xét tuyển, sàng lọc hồ sơ ứng viên và đưa ra các gợi ý về ngành học phù hợp. Dựa trên dữ liệu học tập trước đó, điểm thi, sở thích cá nhân, AI có thể hỗ trợ tư vấn chọn ngành học một cách cá nhân hóa và chính xác hơn.

Thông qua hệ thống quản trị học tập (LMS) tích hợp AI, các trường có thể theo dõi tiến độ học viên, phát hiện sớm nguy cơ bỏ học hoặc sa sút học lực, từ đó đưa ra biện pháp can thiệp kịp thời. Ngoài ra, AI còn có thể hỗ trợ xây dựng các hình thức đánh giá tự động, như trắc nghiệm thông minh, phản hồi tự động, chấm điểm bài luận nhờ vào công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP).

Các trợ lý ảo tích hợp AI (chatbot, voicebot) có thể hoạt động 24/7, giúp giải đáp thắc mắc của học viên về nội dung bài học, lịch học, thông tin khóa học… Điều này đặc biệt hữu ích trong mô hình đào tạo từ xa, nơi người học có thể học mọi lúc, mọi nơi.

Một trong những rào cản lớn nhất là vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân. Khi AI thu thập và phân tích thông tin cá nhân, hồ sơ học tập và hành vi trực tuyến của người học, nguy cơ rò rỉ hoặc bị lạm dụng dữ liệu là điều không thể bỏ qua. Các cơ sở đào tạo cần tuân thủ chặt chẽ các quy định về an toàn thông tin, như Luật An ninh mạng, tiêu chuẩn ISO 27001, và các chính sách bảo mật quốc tế như GDPR.

PGS.TS Nguyễn Hữu Công - Phó Giám đốc Đại học Thái Nguyên, Giám đốc Trung tâm Đào tạo từ xa trao đổi tại Hội nghị Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý và đào tạo từ xa.

Xây dựng chương trình nâng cao năng lực công nghệ

Tại Việt Nam, khoảng 40% học viên ở vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn trong việc tiếp cận đào tạo trực tuyến do hạ tầng công nghệ yếu kém, thiếu thiết bị, hoặc chi phí truy cập Internet cao, điều này gây ra sự chênh lệch cơ hội tiếp cận giáo dục.

Giải pháp ở đây là phát triển các nền tảng học tập có thể hoạt động ngoại tuyến, tích hợp AI vào thiết bị di động giá rẻ và thúc đẩy các chương trình hỗ trợ công nghệ ở vùng khó khăn.

AI là công nghệ phức tạp, đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu lớn, từ phần mềm, phần cứng, đến nhân lực kỹ thuật. Việc đào tạo đội ngũ giảng viên, xây dựng chương trình nâng cao năng lực công nghệ, đồng thời tích hợp kiến thức AI vào đào tạo đại học và sau đại học là những bước đi cần thiết để đảm bảo tính bền vững trong ứng dụng công nghệ này.

Nếu lạm dụng AI, người học có thể mất đi kỹ năng tư duy độc lập, phản biện, trong khi giảng viên cũng có thể giảm vai trò hướng dẫn, truyền cảm hứng. AI cần được sử dụng một cách cân bằng, đóng vai trò hỗ trợ chứ không thay thế hoàn toàn yếu tố con người trong giáo dục.

PGS.TS Lê Thành Bắc – Phó Giám đốc Đại học Đà Nẵng nhận định rằng: “Ứng dụng AI không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu tất yếu để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong giai đoạn hiện nay.”

Từ góc nhìn khác, ông Lê Đức Minh Phương – Viện Đào tạo mở và Công nghệ thông tin (Đại học Huế) nhấn mạnh: “AI không thay thế con người, mà giúp con người làm việc hiệu quả hơn. Giá trị của AI nằm ở cách chúng ta sử dụng nó đúng lúc, đúng chỗ, và có trách nhiệm.”

Trong tương lai gần, AI sẽ ngày càng đóng vai trò trung tâm trong giáo dục đại học và đào tạo từ xa. Tuy nhiên, để AI phát huy tối đa hiệu quả, các cơ sở giáo dục cần có chiến lược rõ ràng: đầu tư hạ tầng, phát triển nhân lực, đảm bảo công bằng tiếp cận và xây dựng khung pháp lý bảo vệ dữ liệu.

Nguồn: https://giaoducthoidai.vn/ung-dung-tri-tue-nhan-tao-trong-quan-ly-va-dao-tao-tu-xa-post742727.html