Ủng hộ AI nhưng đừng hủy hoại các ngành văn hóa

Việc ủng hộ bản quyền và AI là hoàn toàn khả thi, nhưng theo đuổi tiến bộ công nghệ không thể đánh đổi bằng việc hủy hoại các ngành văn hóa và nội dung.

Lễ ký kết song phương giữa Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam (VIETRRO) và hai tổ chức của Mỹ, Anh về quyền sao chép - Ảnh: LÊ GIANG

Sáng 22-10, hội thảo "Xây dựng nền kinh tế sáng tạo: Thúc đẩy thực thi Quyền sao chép tại Việt Nam" được tổ chức tại TP.HCM. Vấn đề về quyền sao chép trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) được quan tâm. Quyền của người sáng tạo phải được tôn trọng và AI phải được sử dụng một cách có trách nhiệm.

Sự kiện do Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam (VIETRRO) phối hợp Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Hội Xuất bản Việt Nam, Hội Giáo dục TP.HCM, cùng sự hỗ trợ của Liên đoàn quốc tế các tổ chức quyền sao chép (IFRRO). Hội thảo diễn ra trong hai ngày 22 và 23-10.

AI, AI tạo sinh cần được quản lý bằng cách cấp phép

Bà Sarah Quỳnh Trần, Trưởng phòng Chính sách khu vực và Quan hệ công chúng thuộc IFRRO, nêu quan điểm của IFRRO về AI: IFRRO ủng hộ các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) được huấn luyện một cách có trách nhiệm và công bằng, sử dụng nội dung đáng tin cậy, tôn trọng bản quyền.

Tuy nhiên quá trình đào tạo LLM chắc chắn có sự sao chép và luật bản quyền cần được áp dụng. Cấp phép là cách tiếp cận hiệu quả nhất để kết hợp công nghệ AI và bản quyền. Điều này bao gồm cả cấp phép trực tiếp và cấp phép tập thể, có thể cùng nhau tạo nền tảng vững chắc để các hệ thống AI tiếp tục đổi mới.

Bà Sarah Quỳnh Trần, Trưởng phòng Chính sách khu vực và Quan hệ công chúng thuộc IFRRO

Về thị trường, các lựa chọn cấp phép do chủ sở hữu quyền cung cấp (trực tiếp và tập thể) là rất cần thiết. Việc cấp phép sẽ tạo điều kiện để huấn luyện, phát triển và thương mại AI.

Một số thành viên IFRRO đã phát triển các giải pháp cấp phép tập thể bao gồm CCC (Hoa Kỳ), VG Wort (Đức), JAC (Nhật Bản), CLA (Anh) và CA (Úc)...

"Việc ủng hộ bản quyền và AI là hoàn toàn khả thi, nhưng việc theo đuổi tiến bộ công nghệ không được đánh đổi bằng việc hủy hoại các ngành văn hóa và nội dung của chúng ta. Quyền của người sáng tạo phải được tôn trọng và AI phải được phát triển và sử dụng một cách có trách nhiệm" - đại diện IFRRO tổng kết.

Ông Michael Healy, Giám đốc điều hành Trung tâm cấp phép bản quyền Mỹ (CCC) nhận định AI tạo sinh (Generative AI, đang rất phổ biến trong xã hội) đang can thiệp vào cách chúng ta sáng tạo các sản phẩm trí tuệ.

Ông Michael Healy, Giám đốc điều hành Trung tâm cấp phép bản quyền Mỹ (CCC)

Hệ thống AI phụ thuộc vào các tài liệu có giá trị bản quyền. Các bản sao đang được tạo ra, lưu trữ và bổ sung giá trị vĩnh viễn cho các hệ thống AI. Nhưng ông Healy cho rằng không cần thiết phải ban hành luật mới để giải quyết vấn đề này. Tòa án, nhà hoạch định chính sách và lập pháp cần tôn trọng bản quyền và thực thi các luật hiện hành.

"Các giấy phép - trực tiếp và tập thể - cần phát triển để phù hợp với thị trường đang thay đổi hiện nay" - ông nói.

Doanh thu cao và quyền của mỗi công dân

Ông James Bennett là Trưởng phòng Quan hệ quyền lợi của Cơ quan cấp phép bản quyền Vương quốc Anh (CLA), tổ chức đã có hơn 40 năm cấp phép. Ông cho biết lợi ích lớn của việc cấp phép là doanh thu cao (trong một năm qua đạt 106 triệu euro tức hơn 3.200 tỉ đồng), đến từ các lĩnh vực giáo dục, kinh doanh và chính phủ.

CLA còn góp phần giúp ngành công nghiệp sáng tạo của Vương quốc Anh đạt giá trị 126 tỉ bảng Anh, chiếm 5,7% nền kinh tế Anh, tạo ra hơn 2,4 triệu việc làm. Vào tháng 4-2025, CLA cùng hai tổ chức khác công bố kế hoạch ra mắt Giấy phép đào tạo AI tạo sinh.

Ông Hoàng Trọng Quang, Chủ tịch VIETRRO

Tại hội thảo, VIETRRO tổ chức lễ ký kết hợp tác song phương với CCC và CLA. Ông Hoàng Trọng Quang, Chủ tịch VIETRRO, nhận định Việt Nam là nơi tập trung các giao tiếp văn hóa, khoa học và có một nền văn hóa luôn sôi động, tươi mới. Tại đó quyền sao chép là quyền chính đáng của mỗi công dân Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hà - Phó trưởng phòng Quản lý và Hợp tác quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan (Cục Bản quyền tác giả) - cảm ơn các tổ chức quốc tế đã hỗ trợ Việt Nam trong việc thực thi quyền sao chép.

Hội thảo này nhằm mang đến cơ hội hợp tác, chia sẻ kiến thức và xây dựng nền tảng vững chắc cho một hệ thống cấp phép sao chép minh bạch, hỗ trợ cộng đồng giáo dục và sáng tạo.

Trở lại chủ đề

LÊ GIANG

Nguồn: https://tuoitre.vn/ung-ho-ai-nhung-dung-huy-hoai-cac-nganh-van-hoa-20251022161637897.htm