Vì sao dân số giữa cơ quan thống kê và công an không giống nhau?

Phát biểu thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê chiều 21/11, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đặt vấn đề số liệu dân số do cơ quan thống kê điều tra và số liệu dân cư do Công an quản lý đang chênh nhau "đến mấy trăm nghìn người" ở một số địa phương.

Theo ông, số liệu dân số thống kê là "con số pháp lệnh", được thu thập theo phương pháp điều tra chuyên ngành; trong khi số liệu dân cư từ hệ thống hộ khẩu, thường trú được cập nhật dựa trên khai báo của người dân và quản lý cư trú của lực lượng công an.

"Sự chênh lệch số liệu có thể gây khó khăn cho điều hành kinh tế - xã hội", đại biểu đoàn Đồng Tháp cho biết.

Đại biểu đề nghị luật phải quy định rõ cơ chế áp dụng thống nhất, tránh tình trạng mỗi cơ quan dùng một con số, một tỉnh nhưng hai bộ số liệu. Đây cũng là nền tảng để giải quyết chồng chéo, mâu thuẫn thông tin giữa các ngành.

Không chỉ dân số, ông Hòa chỉ ra tình trạng trùng lặp báo cáo ở cấp cơ sở, ví dụ cùng một doanh nghiệp nhưng xã thống kê, khu vực thống kê, tỉnh cũng thống kê, dẫn đến nhiều báo cáo khác nhau trên cùng một dữ liệu. Điều này khiến công tác tổng hợp gặp khó, và nếu không khắc phục triệt để thì chính sách sẽ bị sai lệch từ khâu dữ liệu đầu vào.

Phát biểu tiếp thu giải trình ngay sau đó, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng, cơ quan soạn thảo Luật Thống kê, thừa nhận tình trạng chênh lệch số liệu. Ông cho biết nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ dữ liệu dân cư chưa số hóa hoàn chỉnh; một số vùng sâu, vùng xa chưa được cập nhật kịp thời (ví dụ: trẻ sinh ra chưa đăng ký ngay); phương pháp điều tra dân số và cách quản lý cư trú có sự khác biệt về thời điểm và quy trình.

Bộ trưởng khẳng định: "Sắp tới không còn tình trạng này, hoặc sự chênh lệch sẽ giảm đi".

Vì sao dân số giữa cơ quan thống kê và công an không giống nhau? - 2 — Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tiếp thu giải trình chiều 21/11 (Ảnh: Media QH).

Theo kế hoạch, Bộ Công an sẽ hoàn thành số hóa cơ sở dữ liệu dân cư vào năm 2026. Khi hệ thống này đầy đủ và cơ quan thống kê được phép khai thác dữ liệu theo luật, sự sai lệch sẽ giảm đáng kể. Khi đó, điều tra dân số truyền thống sẽ được thu hẹp, chỉ tập trung vào những biến động thực tế cần khảo sát sâu.

Ông Thắng cũng giải thích thêm về những điểm sửa đổi lớn trong dự thảo luật nhằm bảo đảm tính thống nhất của dữ liệu như chuẩn hóa chỉ tiêu thống kê theo các tiêu thức (khái niệm, phương pháp tính, phân tổ, kỳ công bố, nguồn số liệu, cơ quan chủ trì thu thập, tổng hợp); thống nhất quy trình sản xuất dữ liệu; xây dựng cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia để giảm tình trạng phân tán.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đang tổ chức lại bộ máy thống kê theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, thay vì mỗi xã một công chức thống kê, sẽ hình thành cơ quan thống kê cơ sở phụ trách 5-6 xã.

"Cách làm này nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn, tránh trùng lặp số liệu và giảm gánh nặng cho cấp xã", Bộ trưởng cho biết.

Bộ trưởng Tài chính cũng nhấn mạnh nhu cầu xây dựng hệ thống thông tin thống kê xuyên suốt từ trung ương đến xã; bổ sung các bộ chỉ tiêu liên ngành như kinh tế bền vững, logistics; hoàn thiện cơ chế báo cáo thống kê cấp xã và cấp tỉnh theo hướng thống nhất toàn quốc nhưng không làm tăng khối lượng công việc ở cơ sở.

Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/vi-sao-dan-so-giua-co-quan-thong-ke-va-cong-an-khong-giong-nhau-20251121162647846.htm