80 năm ý Đảng, lòng Dân

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, trịnh trọng tuyên bố sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Khoảnh khắc ấy không chỉ khai sinh một nhà nước độc lập mà còn định vị Việt Nam là một chủ thể pháp lý chính trị bình đẳng trên trường quốc tế, mở nền tảng tư duy pháp lý quốc gia trong quan hệ đối ngoại và bảo vệ chủ quyền.

Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 không chỉ khẳng định sự ra đời của một quốc gia mới, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mà còn đánh dấu sự xuất hiện chính thức của Việt Nam trên bản đồ pháp lý quốc tế, với tư cách là một chủ thể có chủ quyền, bình đẳng và hợp pháp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập. Đó là lời đóng dấu lịch sử, chặng đường mất nước đã được khép lại, mở ra kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập, tự do, hạnh phúc và trở thành chuẩn mực của mọi chủ trương, đường lối; là quốc hiệu, là lời hứa chính trị trước Nhân dân.

Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 đã khẳng định một chân lý nước ta đã thực sự có được tự do, độc lập. Chúng ta quyết dùng tính mạng, tinh thần, của cải vật chất để bảo vệ nền độc lập ấy.

Độc lập trước hết là quyền tự quyết vận mệnh dân tộc: Tự chọn con đường phát triển, tự tổ chức bộ máy, tự hoạch định quan hệ đối ngoại trên nền tảng bình đẳng; đồng thời giữ vững toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ thể chế, gìn giữ bản sắc.

Tự do là nội dung sống của độc lập. Tuyên ngôn đặt trên nền tảng quyền con người: tôn trọng phẩm giá, bảo vệ quyền cơ bản, tạo điều kiện để mỗi công dân phát triển năng lực và sáng kiến. Tự do không chỉ là “thoát áp bức” mà còn là khả năng kiến tạo: tự do tư tưởng, học thuật, kinh doanh trong khuôn khổ pháp luật; tự do tham gia quản lý nhà nước và xã hội. Bởi vậy, tự do vừa là giá trị, vừa là phương thức để cú hích độc lập chuyển hóa thành sức bật quốc gia.

Hạnh phúc là đích đến, là tiêu chí lượng hóa thành quả của độc lập và tự do. Hạnh phúc không dừng ở cảm xúc; đó là chất lượng sống được bảo đảm bởi pháp quyền, an sinh, công bằng, văn hóa, môi trường hòa bình.

Khi “Nhà nước của dân, do dân, vì dân” vận hành hiệu lực; khi thủ tục gọn, pháp luật nghiêm; Khi cơ hội phát triển rộng mở, hạnh phúc trở thành trải nghiệm hằng ngày của người dân.

GS.TSKH Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, phân tích: Ý nghĩa lớn nhất của bản Tuyên ngôn chính là lời tuyên bố trước thế giới về sự tái sinh của một quốc gia, một dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định đanh thép rằng: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập. Và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập.

Từ nền tảng đó, nguyên lý ý Đảng - lòng Dân được thể chế hóa: Nhân dân là trung tâm, chủ thể, mục tiêu và động lực; mọi chủ trương, đường lối, chính sách quy về quyền lợi chính đáng của Nhân dân. Phương châm: dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát, dân thụ hưởng là chu trình bảo đảm để độc lập - tự do kết tinh thành hạnh phúc. Cùng với đó là trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên: nói đi đôi với làm; kỷ cương song hành nhân văn.

Quảng trường Ba Đình vì thế là không gian biểu tượng của quốc gia: Nơi khắc ghi lời thề gìn giữ độc lập, mở rộng tự do, phát triển kinh tế gắn với tiến bộ, công bằng xã hội; củng cố quốc phòng, an ninh; chủ động, tích cực hội nhập quốc tế vì hòa bình, hợp tác, phát triển.

80 năm nhìn lại, giá trị của bản Tuyên ngôn độc lập không hề cũ. Mỗi thế hệ lại có cách thực thi khác nhau, nhưng trục giá trị cốt lõi không đổi, độc lập - tự do - hạnh phúc. Nếu độc lập là điều kiện, tự do là không gian và hạnh phúc là thước đo, thì lời thề danh dự hôm nay chính là cam kết chính trị để hướng tới mục tiêu 2045: Xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc.

Ngày 2/9/2025, cũng tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Tổng Bí thư Tô Lâm gửi tới đồng bào cả nước thông điệp: Tổ quốc Việt Nam là kết tinh của truyền thống văn hiến nghìn năm, của bản lĩnh kiên cường, trí tuệ, lòng nhân ái và khát vọng vươn lên; từ thân phận thuộc địa đã trở thành một quốc gia độc lập, thống nhất, vững bước hiện đại, hội nhập sâu rộng, có vị thế và uy tín ngày càng được khẳng định trên trường quốc tế.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Hướng tới tương lai, Đảng ta đặt mục tiêu đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, Việt Nam là quốc gia hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc. Đó là khát vọng của cả Dân tộc, là lời thề danh dự trước Lịch sử, trước Nhân dân.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng, nhận định: Điểm nhấn nổi bật nhất của bài diễn văn chính là "lời thề danh dự". Theo tôi, "Danh dự" là phạm trù thiêng liêng nhất đối với con người, đặc biệt với người đảng viên. Như cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nói: "Danh dự là điều thiêng liêng, cao quý nhất". Khi Tổng Bí thư Tô Lâm nói đến "lời thề danh dự", ông đã đặt toàn bộ danh dự của bản thân - của người đang giữ cương vị, trọng trách cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam - vào lời thề. Điều đó có nghĩa đây không phải là lời hứa thông thường, mà là một lời thề mang sức nặng đạo lý và sinh mệnh chính trị của người lãnh đạo tối cao.

Tại buổi họp báo Chính phủ, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình đã thông tin về những thành công của lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Thứ trưởng cho rằng: Bài diễn văn của Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh vai trò trung tâm của Nhân dân, điều này được thể hiện rõ trong cấu trúc ngôn ngữ; chỉ khoảng 1.480 từ nhưng có 17 lần nhắc “nhân dân”, 13 lần “dân tộc”, 10 lần “độc lập” và 9 lần “Tổ quốc”. Thứ trưởng Lê Hải Bình đã dẫn lại trào lưu trên mạng xã hội dịp đại lễ: Đảng, Nhà nước đã rất tinh tế khi sắp xếp 79 khối diễu binh, diễu hành. Kỷ niệm 80 năm quốc khánh, vậy khối thứ 80 là ở đâu? Chính Nhân dân là khối thứ 80. Điều này càng minh chứng rõ nét cho câu nói: Sức mạnh thuộc về nhân dân, từ nhân dân và vì nhân dân.

Khối 80 là Nhân dân, mọi chủ trương phải đo bằng lợi ích của dân. Để lời thề mang một Việt Nam hùng cường, hạnh phúc cho Nhân dân vào năm 2045 thành hiện thực, năm 2025 - năm bản lề của tạo đà cho kỷ nguyên vươn mình của đất nước. Cơ hội khẳng định vị thế quốc gia đang mở; tiềm năng, nguồn lực, khát vọng của dân tộc cần được huy động tối đa.

Vì thế, lời thề đã lượng hóa mục tiêu, chuyển khát vọng 2045 thành trách nhiệm của Đảng, của cả hệ thống chính trị và từng cá nhân, tổ chức. Yêu cầu đặt ra: chuyển từ nói đúng sang làm đúng, từ làm đúng sang đo đúng; đổi mới phương thức lãnh đạo theo hướng pháp quyền, minh bạch, trách nhiệm giải trình; lấy phục vụ Nhân dân làm trung tâm. Đồng thời, phân cấp, phân quyền phải đi đôi với kiểm soát quyền lực. Siết chặt kỷ luật, kỷ cương; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trở thành thường xuyên liên tục; nêu gương là chuẩn mực của người đứng đầu. Khi các trụ cột vận hành đồng bộ, lời thề danh dự trước Lịch sử, trước Nhân dân của Tổng Bí thư sẽ thành hiện thực.