Bắc Ninh: Cải thiện sinh kế, nâng cao ý thức bảo vệ rừng

Chi trả kịp thời, đúng đối tượng

Chi trả dịch vụ môi trường rừng là cơ chế tài chính ở Việt Nam, trong đó các bên sử dụng dịch vụ như thủy điện, du lịch, nước sạch... chi trả tiền cho bên cung ứng dịch vụ (người bảo vệ, phát triển rừng) nhằm hỗ trợ cho các gia đình, tổ chức bảo vệ rừng bền vững. Theo quy định, các đối tượng phải chi trả gồm: Cơ sở thủy điện, nước sạch, du lịch, nuôi trồng thủy sản, công nghiệp và phát thải khí nhà kính lớn. Việc chi trả này giúp huy động nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước cho công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, góp phần ổn định đời sống người làm rừng và phát triển kinh tế lâm nghiệp.

Lực lượng kiểm lâm phối hợp với Tổ bảo vệ rừng tuần tra rừng tự nhiên Khe Phướn, xã Tuấn Đạo.

Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Bắc Giang thành lập năm 2020, nay là Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Bắc Ninh. Quỹ có chức năng vận động, tiếp nhận, quản lý và sử dụng các nguồn tài chính phục vụ hoạt động bảo vệ, phát triển rừng. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng cho các tổ chức, gia đình, cộng đồng dân cư và UBND cấp xã (còn gọi là chủ rừng) được Nhà nước giao khoán trách nhiệm quản lý, bảo vệ rừng.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ, Sở Nông nghiệp và Môi trường tham mưu UBND tỉnh phê duyệt diện tích, kinh phí chi trả dịch vụ môi trường rừng bảo đảm kịp thời, đúng đối tượng. Ông Trần Đức Lợi, Trưởng Phòng Sử dụng và Phát triển rừng (Chi cục Kiểm lâm), thành viên Ban Điều hành Quỹ cho biết: Tháng 5/2025, Chủ tịch UBND tỉnh đã phê duyệt chi trả dịch vụ môi trường rừng (năm 2024) với hơn 21 nghìn ha cho 5.118 chủ rừng, tổng số tiền gần 3,2 tỷ đồng.

Tại xã Xuân Lương, hơn 1.400 hộ tham gia bảo vệ rừng thuộc lưu vực đầu nguồn sông Thương vừa được nhận tiền hỗ trợ. Ông Hoàng Văn Lại, bản Chay phấn khởi chia sẻ: “Gia đình tôi nhận trông coi 10 ha rừng. Số tiền không lớn nhưng là nguồn động viên để chúng tôi thêm gắn bó, trách nhiệm hơn với công tác quản lý, bảo vệ rừng”.

Các chủ rừng lớn cũng được thụ hưởng chính sách. Trong đó, Ban Quản lý rừng phòng hộ Cấm Sơn nhận gần 670 triệu đồng, Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên Lục Ngạn hơn 600 triệu đồng, Ban Quản lý bảo tồn Tây Yên Tử hơn 271 triệu đồng... Nguồn kinh phí này giúp các chủ rừng có thêm điều kiện trang trải đời sống, mua sắm bổ sung vật tư và các phương tiện khác phục vụ chăm sóc, bảo vệ rừng. Nhờ sự góp sức tích cực của các chủ rừng mà tình trạng chặt phá, lấn chiếm đất rừng, khai thác lâm sản trái phép trên địa bàn tỉnh những năm qua giảm rõ rệt; tỷ lệ che phủ rừng đạt gần 38%.

Rà soát, gia tăng nguồn thu

Theo đánh giá của ngành Nông nghiệp, chi trả dịch vụ môi trường rừng từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng là bước đột phá trong công tác quản lý lâm nghiệp, từ chỗ dựa hoàn toàn vào ngân sách sang cơ chế xã hội hóa. Nhờ đó, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, doanh nghiệp khi có hoạt động khai thác, sử dụng dịch vụ từ rừng.

Tính đến tháng 5/2025, toàn tỉnh có 32 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng, tăng 8 cơ sở so với năm 2022; trong đó 22 cơ sở nước sạch, 9 cơ sở sản xuất công nghiệp và 1 cơ sở thủy điện. Tổng nguồn thu về Quỹ đạt hơn 3,6 tỷ đồng.

Những năm qua, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đến các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong tỉnh; rà soát, bổ sung đối tượng sử dụng dịch vụ, chủ yếu là các cơ sở sản xuất nước sạch và công nghiệp. Trước đây do nguồn Quỹ thấp nên việc chi trả chỉ thực hiện 3 năm/lần, nhưng từ năm 2022 việc chi trả được thực hiện định kỳ theo từng năm. So với trước, mức chi trả hiện nay tăng từ 5-10%.

Theo thống kê của Chi cục Kiểm lâm tỉnh, tính đến tháng 5/2025, toàn tỉnh có 32 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng, tăng 8 cơ sở so với năm 2022; trong đó 22 cơ sở nước sạch, 9 cơ sở sản xuất công nghiệp và 1 cơ sở thủy điện. Tổng nguồn thu về Quỹ đạt hơn 3,6 tỷ đồng. Một số doanh nghiệp sử dụng tài nguyên nước, đóng góp lớn cho Quỹ như: Công ty cổ phần Hạ tầng nước DNP Bắc Giang (511 triệu đồng), Công ty cổ phần nước sạch Bắc Giang (450 triệu đồng), Công ty cổ phần Công nghiệp Sài Gòn - Bắc Giang (gần 380 triệu đồng), Công ty trách nhiệm hữu hạn FuGiang (hơn 120 triệu đồng)…

Được biết, địa bàn Bắc Ninh cũ trước đây chưa triển khai thu dịch vụ môi trường rừng. Vì vậy, sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, tỉnh Bắc Ninh đã thành lập Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh; kiện toàn ban điều hành, hội đồng quản lý và ban kiểm soát để bảo đảm hoạt động thu, chi, quản lý đạt hiệu quả.

Theo đồng chí Từ Quốc Huy, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh, Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh, ngay sau khi kiện toàn tổ chức, các bộ phận chuyên môn tiến hành rà soát, bổ sung danh sách các cơ sở khai thác nước sạch, nước phục vụ công nghiệp ở khu vực bờ Nam sông Cầu để triển khai thu Quỹ theo quy định. Việc này nhằm nâng cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khai thác nước, bảo đảm nguồn kinh phí hỗ trợ cho tổ chức, cộng đồng sinh sống ở gần rừng có thêm nguồn kinh phí cho hoạt động bảo vệ rừng. Dự kiến từ năm 2026 trở đi, mỗi năm nguồn quỹ sẽ tăng lên do gia tăng đối tượng nộp.

Về lâu dài, Chi cục Kiểm lâm tỉnh tiếp tục rà soát, mở rộng các loại hình dịch vụ môi trường rừng hiện chưa triển khai thu như: Du lịch sinh thái, dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng, nuôi trồng thủy sản… để đàm phán, ký kết hợp đồng ủy thác, tăng nguồn thu cho quỹ. Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, giải ngân kinh phí; nâng cao năng lực quản lý rừng cho các chủ rừng, góp phần thực hiện Chiến lược phát triển lâm nghiệp bền vững của tỉnh.

Bài, ảnh: Mai Toan

Nguồn: https://baobacninhtv.vn/bac-ninh-cai-thien-sinh-ke-nang-cao-y-thuc-bao-ve-rung-postid427977.bbg