Bạn có biết năm lý do khiến người Việt ngại đến nha sĩ khám răng?

khám răng - Ảnh 1.

Chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe được triển khai đến cộng đồng - Ảnh: BSCC

Việc trì hoãn này có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng: từ mất răng, tổn thương xương hàm, lan nhiễm vùng mặt, ảnh hưởng chức năng ăn nhai, chất lượng cuộc sống và tăng chi phí điều trị sau này.

Vậy tại sao người Việt lại trì hoãn điều trị bệnh răng miệng? Theo lý giải của các bác sĩ, trong suốt thời gian thực hành khám chữa bệnh, ghi nhận được dưới đây năm lý do cơ bản:

Lý do 1: Chưa được cung cấp đầy đủ các kiến thức về bệnh răng miệng và tầm quan trọng điều trị sớm, kiến thức về bệnh răng miệng và chu kỳ tiến triển còn hạn chế.

Một nguyên nhân gốc là người dân chưa được trang bị đủ kiến thức về quá trình tiến triển của bệnh răng miệng: nguyên nhân, hậu quả khi để lâu, cách xử lý, lợi ích của điều trị sớm. Bệnh răng miệng như sâu răng, viêm nướu, viêm quanh răng có thể bắt đầu âm thầm, ban đầu chỉ mảng bám, chảy máu lợi nhẹ… và nếu không can thiệp, tiến tới tổn thương đến mô sâu hơn, mất răng, lan nhiễm.

Khảo sát ở nhiều nước cũng cho thấy việc người dân chưa hiểu rõ vấn đề trở nên trầm trọng khi bệnh đã nặng là một trong các nguyên nhân trì hoãn điều trị.

Một trong những quan điểm khá nguy hiểm, đặc biệt ở người lớn tuổi, tình trạng rụng răng, đau răng, mòn men, viêm lợi… được xem như "dấu hiệu tuổi già, khó tránh" - từ đó giảm động lực can thiệp, chữa trị.

Lý do 2: Chi phí điều trị và rào cản tài chính, chi phí nha khoa thường cao so với thu nhập.

Một rào cản lớn khiến người dân chần chừ điều trị là chi phí nha khoa - đặc biệt ở các thành phố nơi chi phí sinh hoạt đã cao. Với nhóm người dân có thu nhập thấp, chi phí điều trị răng miệng dễ trở thành "chi phí y tế không ưu tiên" so với các nhu cầu sinh tồn (ăn uống, nhà ở, học hành, thuốc chữa bệnh khác).

Dù các nghiên cứu cụ thể về chi phí trong nha khoa ở Việt Nam ít khi phân tích chi tiết lý do trì hoãn, nhưng từ thực tiễn và khảo sát dịch vụ nha khoa, chi phí vẫn được xem là rào cản lớn trong tiếp cận dịch vụ răng miệng.

Ở Việt Nam, các chế độ bảo hiểm y tế, trợ cấp y tế chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực nội khoa, ngoại khoa phổ biến. Dịch vụ nha khoa, đặc biệt điều trị chuyên sâu hoặc công nghệ cao, thường không được bảo hiểm chi trả hoặc chỉ chi trả rất hạn chế. Điều này khiến bệnh nhân phải chịu trách nhiệm chi trả hoàn toàn hoặc phần lớn chi phí - làm tăng tâm lý e ngại và trì hoãn việc điều trị.

Lý do 3: Tâm lý sợ đau, lo ngại thủ thuật nha khoa.

Ở nhiều người, việc đến phòng nha khoa gợi lên tâm lý e ngại: sợ đau, sợ điều trị kéo dài, sợ biến chứng, sợ chi phí phụ (điều trị bổ sung). Tâm lý này là rào cản rất phổ biến trong nha khoa không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới cũng tương tự.

Một cá nhân có trải nghiệm đau khi trám, nhổ, lấy cao răng trong quá khứ có thể ghi nhớ và ám ảnh, từ đó ngại đi khám lần tiếp theo. Ngay cả khi công nghệ đã cải tiến (gây tê, gây mê, kỹ thuật không đau…), người bệnh vẫn có thể không tin tưởng hoặc nghi ngờ hiệu quả giảm đau.

Lý do 4: Phân bố mạng lưới nha khoa không đồng đều.

Bạn có biết năm lý do khiến người Việt ngại đến nha sĩ khám răng? - Ảnh 2.

Ê kíp bác sĩ - phụ tá nha khoa thăm khám răng miệng với sự hỗ trợ của các trang thiết bị làm việc hiện đại - Ảnh: BSCC

Một trở ngại rất rõ rệt là các cơ sở nha khoa đặc biệt có chất lượng cao, đầy đủ các công nghệ nằm tập trung ở các thành phố lớn, trong khi khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa thiếu bác sĩ chuyên khoa và trang thiết bị.

Các vùng khó tiếp cận thường phải di chuyển xa để khám chữa tại thành phố lớn, gây tốn kém chi phí, thời gian đi lại. Ở tuyến y tế cơ sở (trạm y tế, trung tâm y tế xã), dịch vụ nha khoa chuyên sâu thường không được trang bị đầy đủ, có khi không có bác sĩ nha khoa, không có dụng cụ chuyên môn, không có khả năng chụp X-quang, điều trị nha chu chuyên sâu, cấy ghép...

Lý do 5: Ảnh hưởng văn hóa và truyền miệng.

Quan niệm "bệnh nhẹ thì tự chữa", "dân gian có mẹo hết đau" đã ăn sâu trong nếp sống. Tâm lý "tự chữa", "tự khỏi" hoặc dùng mẹo dân gian xuất hiện phổ biến tại dân số nước ta.

Khi đau răng, sâu răng hoặc sưng nướu, nhiều người tự tìm cách điều trị tại nhà như: ngậm nước muối, nước lá trầu, rượu gừng. Uống kháng sinh hoặc thuốc giảm đau không kê đơn. Dùng mẹo dân gian truyền miệng (đắp tỏi, chanh, lá trầu…), từ đó chậm đến khám bác sĩ.

Cần gì để giữ gìn sức khỏe răng miệng?

Để giải quyết được 5 vấn đề trên, theo GS Võ Trương Như Ngọc - Phó viện trưởng Viện Đào tạo răng hàm mặt (Trường đại học Y Hà Nội) cần:

1. Tăng cường giáo dục cộng đồng: Nâng cao hiểu biết về bệnh răng miệng và lợi ích điều trị sớm qua trường học, truyền thông và y tế cơ sở.

2. Giảm rào cản tài chính: Minh bạch chi phí, mở rộng bảo hiểm cho răng hàm mặt, xây dựng nhiều gói bảo hiểm khác nhau cho răng hàm mặt.

3. Giảm sợ hãi nha khoa: Ứng dụng công nghệ không đau, tạo không gian thân thiện, giải thích rõ ràng để người bệnh yên tâm.

4. Mở rộng tiếp cận dịch vụ: Phát triển phòng nha vệ tinh, xe nha lưu động, tư vấn từ xa để phục vụ cả vùng xa.

5. Thay đổi thói quen tự chữa: Đẩy mạnh truyền thông, tuyên truyền các biện pháp dự phòng và điều trị có bằng chứng, sử dụng các "câu chuyện thật" để khuyến khích khám nha khoa định kỳ.

NHƯ NGỌC - HẢI ANH

Nguồn: https://tuoitre.vn/ban-co-biet-nam-ly-do-khien-nguoi-viet-ngai-den-nha-si-kham-rang-20251021080544436.htm